Ankara’nın saklı tarihine ışık tutan 800 yıllık Kadılar Mezarlığı, yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait çok sayıda mezarın yer aldığı kabristanda çöp yığınları oluşurken, mezar taşları ve sandukalar, etrafındaki binaların yıkılmasıyla korunaksız hale geldi.
Kabirlerin büyük çoğunluğu Selçuklu döneminden
Kırklar Mezarlığı ile ilgili yaptığı çalışmalara ilişkin konuşan Şehir Tarihçisi Abdülkerim Erdoğan, "Kadılar Kabristanı denilmesinin sebebi burada bulunan mezarların çoğunluğu kadılardan teşekkül etmekte. Osmanlı belgelerinde 40’lar makamı olarak geçmekte. Kadı Necmettin ve Kadı Çelebi'nin kabirleri bulunmakta. Bulunan kabirlerin çoğunluğu Selçuklu dönemi. Biz bağımsız olarak mezar şahide taşını görüyoruz. Bunlar ise Ankara’da yaklaşık olarak 18 kabristan imar uygulamalarında kaldırılmış. Mezarlıklar kaldırılınca mezar taşları buraya nakil edilmiş , yani depo olarak kullanılmış" dedi.
1262 yılından itibaren defin yapılmaya başlandığı öğrenilen Kırklar başka bir adıyla Kadılar Mezarlığı'nda 1900'lü yılların ardından defin işleminin yapılmadığı kaydediliyor.
2008 yılında restore edildiği belirtilen mezarlığın İçinde sanat eseri niteliğinde olan birçok sanduka ve mezar taşının bulunuyor. Kırklar Mezarlığı hakkında araştırma yapan bir başka tarihçi Mübarek Galib mezarlıkla ilgili hazırladığı bir yazısında şu ifadelere yer veriyor: "Hicri 7, 8 ve 9, 13, 14 ve 15. yüzyıllara ait mezarlar, Kırklar (Kadılar) Mezarlığı’nda toplu bir halde bulunmaktadır. Bu mezarlığın bir özelliği daha vardır ki, o da taşlarının süslemeleri, kazınmış hatlarının güzelliği itibarıyla büyük bir tarih ve sanat değerine sahip olmasıdır." (İHA)