Sayıştay raporlarının TBMM'ye gelmemesi ile başlayan ve kurumun denetleme yetkisinin 3 yıl daha tırpanladığının ortaya çıkması ile büyüyen krizde Sayıştay'dan ilk açıklama geldi. Yapılan açıklamada, denetim raporlarının Sayıştay raporuna dönüşmesine kadar geçen süreçlerin Sayıştay'ın iç işleyişi ile ilgili olduğu belirtilerek, "Dolayısıyla bu aşamada yapılan çalışmaların hukuki bir bağlayıcılığı ve değeri bulunmamaktadır. Sonuç olarak hukuken ve denetim mesleği açısından teknik olarak bağlayıcı ve geçerli olan raporlar, Sayıştay raporlarıdır. Denetim raporları bir ara rapor olduğundan nihai olarak bağlayıcı ve geçerli değildir" ifadelerine yer verildi.
Açıklamada ayrıca, "Sayıştay, Anayasanın ve yasaların öngördüğü tüm raporları eksiksiz ve tam zamanında TBBM’ye sunmuş ve kamuoyuna açıklamıştır" denildi.
Sayıştay'ın internet sitesinde yayımlanan basın açıklaması şöyle:
Son zamanlarda Sayıştay Raporları hakkında yazılı ve görsel medya ile internet medyasında çıkan haberlerle ilgili olarak kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür.
Sayıştay tarafından hazırlanarak TBMM’ye sunulan raporlar hukukî anlamda kanunlara ve yönetmeliklere; teknik anlamda ve denetim fonksiyonu kapsamında, uluslararası denetim ve muhasebe standartlarına, denetim rehberlerine uygun, doğru ve emek içeren raporlardır.
Sayıştay tarafından hazırlanarak TBMM’ye sunulan raporların amacı, niteliği, kapsamı ve hazırlanma usul ve esası kanunlarda, yönetmeliklerde, rehberlerde ve uluslararası standartlarda yer almaktadır. Sayıştay çalışmalarında bu referans kaynaklara uymaktadır.
Sayıştay Raporu ile Yargılamaya Esas Rapor Farklı Niteliktedir:
Sayıştayın 2012 yılı denetimleri sonucunda; iki ayrı tür rapor hazırlanmıştır.
1- Yargılamaya Esas Rapor; Denetim gruplarınca hazırlanan kamu zararını kapsayan “Yargılamaya esas raporlar”, birer hesap mahkemesi olarak çalışan Sayıştay dairelerine intikal ettirilmiş ve Sayıştay bünyesinde sonuçlandırılma aşamasındadır. Yargılamaya Esas Raporlar TBMM’ye gönderilmemektedir. Kamu zararı kişisel sorumluluğu içerir. 2012 yılı denetiminde iddia edilen kamu zararına ilişkin konuların kesinleşmesi Sayıştay hesap yargılamasına tabidir ve kesinleşmeyen konuların açıklanması yasal olarak mümkün değildir. Kanun gereği bu raporların TBMM’ye gönderilmesi ve kamuoyuna duyurulması da mümkün değildir.
2- Sayıştay Raporları; Sayıştay denetim gruplarınca hazırlanan 146 adet kurumun mali denetim raporları belirli kalite kontrol sürecinden geçirilerek (rapor değerlendirme komisyonunun değerlendirmesi, denetlenen kurumların cevapları, Sayıştay ilgili dairesinin ve Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşleri) Sayıştay Raporuna dönüştükten sonra Başkanlıkça TBMM’ye sunulmuştur.
TBMM’ye sunulan kurumların mali denetim raporlarında, kurumun mali işlemlerinin ve muhasebe sisteminin uluslararası standartlara uygunluğuna görüş bildirilir, ayrıca kurumsal düzeyde etki doğuran sistematik uygunluk bulgularına yer verilir. Kişisel sorumlulukla ilgili kamu zararı iddialarına bu raporlarda yer verilmez.
Sayıştay ayrıca, Genel Uygunluk Bildirimini, Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporunu, Faaliyet Genel Değerlendirme Raporunu ve Mali İstatistikleri Değerlendirme Raporunu TBMM’ye sunmuştur.
Sayıştay, Anayasanın ve yasaların öngördüğü tüm raporları eksiksiz ve tam zamanında TBBM’ye sunmuş ve kamuoyuna açıklamıştır.
Sayıştay denetim, inceleme, raporlama, yargılama ve kesin hükme bağlama görevlerini kanunların ve uluslararası standartların öngördüğü usul ve esaslar çerçevesinde yerine getirmektedir. Bununla birlikte Sayıştay, kendi çalışmalarıyla ilgili olarak, milletvekillerinin, kamuoyunun, sivil toplum kuruluşlarının değerlendirme ve düşüncelerini önemsemektedir.
Denetim Raporu ile Sayıştay Raporu Ayrı Raporlardır
Denetçiler tarafından hazırlanan Denetim Raporları ile TBMM’ye sunulan Sayıştay Raporları farklı amaçta ve nitelikte raporlardır.
6085 sayılı Sayıştay Kanununun “Tanımlar” başlıklı 2 nci maddesinde,
Denetim Raporu ile Sayıştay Raporu ayrı ayrı tanımlanmıştır. Denetim Raporu, Sayıştay raporlarına esas olmak üzere, denetim ve incelemeler sonucunda denetim grup başkanlıkları veya denetçiler tarafından hazırlanan raporu ifade etmektedir. Sayıştay Raporu ise denetim ve incelemeler sonucu hazırlanarak Sayıştay Başkanı tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan veya kamu idarelerine gönderilen ve kamuoyuna duyurulan raporu ifade etmektedir.
Kanuna göre Sayıştay Raporları şunlardır: Kamu idaresi raporu, dış denetim genel değerlendirme raporu, faaliyet genel değerlendirme raporu, mali istatistikleri değerlendirme raporu ve genel uygunluk bildirimi.
Aynı Kanunun 38 inci maddesinde kamu idaresi raporunun ve dış denetim genel değerlendirme raporunun, 39 uncu maddesinde faaliyet genel değerlendirme raporunun, 40 ıncı maddesinde mali istatistikleri değerlendirme raporunun ve 41 inci maddesinde genel uygunluk bildiriminin Sayıştay raporu olarak TBMM’ye sunulacağı açıkça düzenlenmiştir. Yine Kanunun 44 üncü maddesinde, Sayıştay raporlarının TBMM’ye sunulduğu tarihten itibaren kamuoyuna duyurulacağı hüküm altına alınmıştır.
6085 sayılı Sayıştay Kanuna göre;
- Denetim raporu, denetim grup başkanlıkları veya denetçiler tarafından hazırlanan ve Sayıştay raporlarının hazırlanmasına esas olan raporlardır. Denetim raporu, belli kontrollerden geçtikten sonra Sayıştay raporu haline dönüşür. Bu dönüşüm süreci şöyle çalışır:
- Denetim raporları, Kanunun 35 inci maddesine göre rapor değerlendirme komisyonları tarafından değerlendirildikten sonra ilgili kamu idarelerine gönderilir.
- Kamu idarelerinin cevaplarına göre denetim raporlarına nihai şekli verilir.
- Nihai denetim raporları, Kanunun 38 inci maddesine göre Sayıştay dairelerinin ve Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşleri alınarak Başkanlıkça Sayıştay raporuna dönüştürülür.
- Yani Sayıştay raporları, denetim raporları esas alınarak hazırlanan ve Başkanlıkça son şekli verilen raporlardır.
- Sayıştay raporları, TBMM’ye sunulur ve kamuoyuna duyurulur.
Denetim raporlarının Sayıştay raporuna dönüşmesine kadar geçen süreçler kalite kontrol süreçleridir ve Sayıştayın iç işleyişi ile ilgilidir. Dolayısıyla bu aşamada yapılan çalışmaların hukuki bir bağlayıcılığı ve değeri bulunmamaktadır. Sonuç olarak hukuken ve denetim mesleği açısından teknik olarak bağlayıcı ve geçerli olan raporlar, Sayıştay raporlarıdır. Denetim raporları bir ara rapor olduğundan nihai olarak bağlayıcı ve geçerli değildir.