Dünyada 1.1 milyon kişi AIDS virüsü nedeniyle yaşamını yitiriyor. Dünya genelinde hasta sayısı azalırken Doğu Avrupa ve Orta Asya’da hastalık artıyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, Türkiye'de 13 bini aşkın kişide HIV/AIDS görülüyor. Bakanlığa göre Türkiye hasta sayısı artmakta olan ülkeler arasında yer alıyor.
Hastaların yüzde 40’ının hastalığının farkında olmadığı belirten uzmanlar, "Hastalık sarılarak, tokalaşarak bulaşmaz. Korun, fark et, tedavi ol” dediler. Hayati tehlikeye neden olan bulaşıcı hastalıklar arasında ilk sıralarda yer alan HIV, dünyada ve Türkiye’de hızla yayılmaya devam ediyor. HIV enfeksiyonu tedavi edilmediği takdirde ise bağışıklık sisteminin ciddi bir şekilde baskılandığı AIDS’e (Edinsel İmmun Yetmezlik Sendromu) yol açabiliyor.
Bulaşma yolları
1 Aralık Dünya AIDS Günü nedeniyle hastalığa dikkat çeken Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Servet Alan, HIV virüsünün kan, kan ürünleri ve cinsel temas ile ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalık olduğunu söyledi. Alan, en sık bulaşma yolunun cinsel temas olduğunu vurgulayarak “Hastalığı taşıyan anneden bebeğe, doğum öncesinde, doğum sırasında veya doğum sonrasında bulaşabilmektedir. Eğer HIV taşıyan bir kişi ile bulaşmaya neden olabilecek bir temas gerçekleşmişse (cinsel temas veya kan bulaşması olan bir yaralanma gibi) koruyucu önlem alınması ve takip için, vakit kaybetmeden bir infeksiyon hastalıkları uzmanına başvurması gerekmektedir” diye konuştu.
Tokalaşmayla bulaşmaz
Alan, cinsel temas sırasında prezervatif kullanmanın bulaşma riskini azalttığını fakat tamamen ortadan kaldırmadığını kaydederek şöyle devam etti: “AIDS ile etkin mücadele için damar içi uyuşturucu kullanımının mutlaka önlenmesi gerekmektedir. Sağlık personelinin tüm kan, vücut sıvılarını infekte kabul ederek koruyucu malzeme kullanması önemlidir. Yanak yanağa öpüşmek, tokalaşmak, işyerinde aynı ortamda çalışmak, aynı telefonu, aynı bardağı, çatal ve bıçağı kullanmak, sivrisinek gibi böcekler bulaşmaya neden olmaz. Diş fırçası, tıraş bıçakları zaten ortak kullanılmaması gereken kişisel malzemelerdir. HIV virüsü hava yolu ile de bulaşmamaktadır.” Enfeksiyon hastalıkları uzmanı Dr. Aylin İzat Liceoğlu da hastalığın başlangıçta yalnızca eşcinsellerin hastalığı olduğunun düşünüldüğünü belirterek “Ancak ilerleyen zamanlarda bu bilginin yanlış olduğu, heteroseksüel ilişki ile de bulaştığı anlaşıldı” dedi.
Hastalar gizleniyor
AIDS hastalarının toplumdan dışlandığını ve hastaların kendini gizlediğini kaydeden Liceoğlu, şunları söyledi: “Günümüzde yeni ilaçlar geliştirildi, yan etkileri kontrol altına alındı. Tek bir hapla birden fazla ilacı aynı anda alarak, üstelik hayatı etkileyen yan etkileri olmadan bir AIDS hastası yaşamına devam edebiliyor.”
4 kat arttı
Sağlık Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ise 1985’ten günümüze dek doğrulama testi pozitif tespit edilerek bildirilen 12 bin 281 HIV ve 1485 AIDS vakasının olduğu belirtildi. Açıklamada, “30 Kasım itibarı ile bin 661 HIV, 73 AIDS vakası olmak üzere toplam 1734 vaka doğrulama testi pozitif tespit edilerek bildirildi. 2010’da a HIV pozitif kişi sayısı 529 iken, 2015’te bu sayı dört katından fazla artış göstererek 2 bin 130’a çıktı.
Kendin için 1 Ara'lık
AIDS hakkında far kındalık yaratmak için “Kendin için 1 Ara’lık” kampanyası başlatıldı. GSK Türkiye tarafından hayata geçirilen kampanya, HIV’ın tokalaşarak, sarılarak, dokunarak bulaşmadığına vurgu yapmak için #dokun temasına odaklanıyor. HIV pozitifli bireylerin ve yakınlarının hayatlarından derlenmiş 15 videonun bulunduğu www.kendinicin1aralik. org adresini ziyaret edip hikâye sonundaki “katılıyorum” seçeneğini işaretleyerek HIV ile yaşayanların yanında olunduğu belirtiliyor. Sosyal ağlarda ise #dokun etiketi ile fotoğrafını sosyal medyada paylaşan herkes kampanyaya destek olabiliyor. HIV/AIDS Korunma ve Eğitim Derneği (HAKED) Genel Sekreteri Prof. Dr. Serhat Ünal ise “Dünyada HIV ile yaşayanların 34,9 milyonu yetişkin, 1,8 milyonu ise çocuk. Türkiye’de ise her geçen gün bu vakaların arttığını görüyoruz. Bu kampanya ile toplumun her kesimine ulaşarak güçlü bir farkındalık yaratacağını umuyoruz” değerlendirmesini yapıyor. HIV Enfeksiyon Derneği (HIVEND) Başkanı Prof. Dr. Fehmi Tabak ise HIV’in Hepatit B, Hepatit C, diyabet gibi kronik bir durum olduğunu ve tedavisinin mümkün olduğuna dikkat çekti.
Korunmak mümkün
HIV enfeksiyonu riskini azaltmak için cinsel ilişkide doğru, düzenli korunma, cinsel partnerlerin sayısının sınırlama, ilaç enjeksiyon ekipmalarının asla paylaşılmaması önerilir. Anneden çocuğa HIV bulaşması en yaygın yoldur. Hamilelik sürecinde kadınlara, doğumdan sonra bebeklere verilen HIV ilaçları, bulaşma riskini azaltır. Hastalık, HIV’li bireylerle tokalaşarak veya sarılarak bulaşmaz.