Ünlü Amerikalı şarkıcı Prince, aşırı dozda ağrı kesiciden öldü.
Adli tıp yetkilileri tarafından yayımlanan raporda Prince'in ölümüne reçete ile satılan fentanil adlı ilacın neden olduğu açıklanmıştı.
Fentanil, ABD Uyuşturucuyla Mücadele Kurumu'na göre eroinden 50 kat daha güçlü olan bir ağrı kesici.
Genelde hastanelerde şiddetli sancı çeken kanser hastalarının tedavisinde kullanılıyor. Ancak Uyuşturucuyla Mücadele Kurumu, sokaklarda eroin yerine de satıldığını belirtiyor.
Fentanil nedir?
Fentanil, 1960'da Janssen Pharmaceutica şirketini kuran Belçikalı Paul Janssen'in geliştirdiği bir opioid.
Opioidler vücutta morfin etkisi yapan ve genelde analjezik olarak kullanılan kimyasal maddeler.
Opioidler bağımlılık yaratabiliyor. Morfin ve kodein gibi reçeteli ilaçların yanı sıra, eroin de bir opioid.
Fentanil ilk olarak Sublimaze markasıyla piyasaya sürüldü.
1990'ların ortasında bant olarak vücuda yapıştırılan bir türü çıkarıldı.
O zamanlarda bile sadece şiddetli kronik ağrısı olanlara veya daha hafif opioidlere bağışıklık geliştirenlere veriliyordu.
Neden çok tehlikeli?
Fentanil diğer ilaçlardan çok daha güçlü olduğu için doktor kontrolünde alındığı zamanlar çok tehlikeli olabiliyor.
ABD'deki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'ne göre, ülkede 2000 yılından bu yana opioid bağlantılı ölümlerde yüzde 200 artış oldu.
2013 ve 2014 arasında aşırı dozda fentanil gibi sentetik opioid kulanımı yüzünden meydana gelen ölümler neredeyse iki katına çıktı.
Opioidler solunum sistemini yavaşlattıkları için ölüme neden olabiliyorlar.
Aşırı dozda opioid almak veya bunları alkol ve uyku ilaçlarıyla karıştırmak şuuru kaybetmeye veya nefesin kesilmesine yol açabiliyor.
Sorun, bu ilacın sokağa düşmüş olması.
Uyuşturucu satıcıları eroinle karıştırarak bunu kullanıcılara yeni bir ilaç gibi sunuyorlar.
Sorun ne zaman başladı?
1997'de Amerikan Anestezi Uzmanları Derneği ile Ağrıyı Önleme Derneği tarafından hazırlanan bir raporda doktorlara ağrı çeken hastalara daha fazla opioid vermeleri tavsiye edildi.
Ancak uzun süreli kullanım, hastaların opioidlere karşı bağışıklık kazanmasına yol açıyoır.
Böyle olduğu zaman da fentanil gibi daha güçlü opioidlere başvurulabiliyor.
2014'te ABD'de 6 milyondan fazla opioid reçetesi yazıldı.
ABD'deki özel sağlık hizmetlerinin hastaların opioid reçetesi almak için farklı doktorlara gitmelerine izin vermesi de ayrı bir sorun.
Mücadele için ne yapılıyor?
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi doktorların kanser hastaları dışındakilere opioid yazarken uygulayabilecekleri yeni rehber ilkeler belirledi.
Kabul edilen yeni yasalarda ise opioid reçetesi yazmadan önce doktorların hastalara daha önce kaç kez bu ilaçların verildiğini gösteren veri tabanını taramaları koşulu getirildi.
ABD Başkanı Barack Obama da bağımlılık tedavisi programlarına daha fazla kaynak ayrılmasını istediğini söyledi.