Covid-19 pandemisinde yaşadığımız sağlık sorunları, yakınlarını kaybı, iş ve sosyal hayattaki yeni düzenlemelerin insanların uyku kalitesi üstüne etkileri hakkında konuşan Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Hakan Kaynak, ortalama erişkin uyku süresinin 7-8 saat olduğunu anımsattı. Kaynak, pandemi ile birlikte hayatın diğer alanlarında olduğu gibi uykunun da olumsuz etkilendiğine dikkat çekerek, "Bu dönemde çoğunlukla evlere kapanıp, evden çalışmak zorunda kaldık. Bu nedenle hareketliliğimizi kaybettik. Güneş ışığı yerine bilgisayar, telefon ve tabletlerin ışığına maruz kaldık" dedi. Kaynak, uyku süresinin azalması ve kalitesinin bozulmasının ise bağışık sistemini etkileyeceği ve enfeksiyonlara maruz kalma şansının artacağını belirtti.
Kaynak'ın, Cumhuriyet'ten Sibel Bahçetepe'nin sorularına veridiği yanıtlar şöyle::
- Pandeminin uyku düzenleri üzerine etkisi nasıl oldu?
Uykularımız, maalesef hayatımızın diğer alanlarında olduğu gibi, salgından çok olumsuz etkilendi. Bu dönemde çoğunlukla evlere kapanıp, evden çalışmak zorunda kaldık. Bu nedenle hareketliliğimizi kaybettik. Güneş ışığı yerine bilgisayar, telefon ve tabletlerin ışığına maruz kaldık. Hayatımızda var olan aktivitelerin ortadan kalkması ile uyumak için bolca zamana sahip olduk. Sabah güneş ışığı, uyanmamızı ve güne adapte olmamızı sağlar. Akşam da havanın kararması ile birlikte melatonin salgılanmaya başlar, melatonin uyku saatinin geldiğini uyku merkezlerine bildirir ve uykunun başlamasını sağlayan faktörlerden birini oluşturur. Beyaz ışık ise melatoninin salgılanmasını bloke eder ve uyku saati geldi sinyalinin oluşmasını engeller. Bizler de salgın sırasında genellikle beyaz ışıkla yakın temasta olduğumuz için, akşamları giderek daha geç uyumaya başladık. Geç yatınca geç kalkmaya başladık. Geç uyanıp, güne geç başladığımız günlerde ruh halimiz daha depresif olur ve aktifleşmede zorluk yaşarız.
- Kaliteli uykudan kastımız nedir?
Normal uykusu olan insanlar, 5-10 dakikada uykuya dalarlar, gece uyanmazlar, uyansalar da hemen tekrar uykuya dalarlar ve sabah dinlenmiş olarak uyanırlar. Eğer böyle bir uykunuz varsa uykunuzun kaliteli olduğu söylenebilir. Çok çabuk uykuya dalıyorsanız, bu durum üstünüzde bir uyku baskısının veya uyku açlığının olduğunu gösterir. Gece sık sık uyanıyor, uyandıktan sonra tekrar uyuyamıyorsanız da bir uyku sorunundan bahsedilebilir. Gece uyuduğunuz halde sabah dinlenmiş, uykunuzu almış olarak kalkamıyorsanız da uykunuzda bir sorun olduğunu düşünmek gerekir. Örneğin uyku apnesi olan hastalar, çok kolay uykuya dalarlar, gece uyanmazlar. Ancak sabah yorgun kalkarlar ve gün boyunca hem yorgun hem de uykuya eğilimlidirler. Ortalama erişkin uyku süresi 7-8 saattir. Bu süre hepimiz için geçerli değildir. Bazılarımız bu sürenin üstünde 10-12 saat uyku ihtiyacına sahipken, bazılarımız için 5-6 saat uyku yeterlidir.
- Uykusuzluk ne gibi hastalıklara zemin hazırlar?
Yeterli süre ve kalitede uyku organizma için elzemdir. Uykunun süresinin azalması ve kalitesinin bozulması sonrasında öncelikle bağışıklık sistemimiz etkilenir ve enfeksiyonlara maruz kalma şansımız artar. Uykunun kalitesinin bozulması, özellikle de derin yavaş uyku dediğimiz uyku döneminin azalması yağ metabolizmasının bozulmasına ve vücutta yağlanmanın artmasına sebep olur.
- Uyku sorunu olan kişiler için ilaç tedavisi mi yapılıyor?
Uyku sorunu olan kişilere diğer sistemik hastalıkları olan hastalara yaklaşıldığı gibi yaklaşılmalıdır. Uyku bozuklukları başlığı altında tanımlanmış 100'e yakın hastalık vardır.
Prof. Dr. Hakan Kaynak, en sık görülen uyku sorunlarının başında ''uykusuzluk'' geldiğini anımsatarak ''İnsanların yüzde 90’ı hayatlarının bir döneminde uykusuzluk yaşamaktadır. Ancak uzun süreli ya da kronik uykusuzluk dediğimiz uykusuzluğu insanların üçte biri yaşamakta ve yine toplumun yüzde 10’u uyumak için ilaç kullanmaktadır. Bazı özel uyku hastalıklarına bakıldığında örneğin huzursuz bacak sendromu toplumda yüzde 3.5 civarında görülmektedir Başka bir sık görülen uyku hastalığı da uyku apne sendromudur ki o da yüzde 4 civarında görülmektedir" dedi.