Tüm sosyal araştırmalar gösteriyor ki oturduğumuz evin sahibi olmak önemli ve vazgeçemediğimiz bir alışkanlık, hatta psikolojik bir hastalık haline gelmiş. Temelde oluşan düşünce her ay verilen kiranın havaya giden bir para olduğu.
Ancak özellikle ekonomik kriz ve finansal dar boğaz dönemlerinde kendinize şu soruyu sorabilirsiniz: Gerçekten bir ev satın almak her zaman doğru bir karar mı? Yerinde bir karar vermek için uzmanlar evin bulunduğu şehirden, paranızın miktarına kadar tüm faktörleri gözden geçirmeniz gerektiği görüşünde.
Peki, emlak fiyatlarının dengesiz artışı ve banka faizlerinin yükselmesine karşılık ne yapmanız ve nasıl bir yol çizmeniz gerekiyor?
Beş yıllık planlar yapın
‘Kiralık mı, satılık mı’ sorusuna cevap bulmak için en alt noktadan başlamanız yani tuğla, çimento, demir gibi hammadde fiyatlarını takip etmeniz gerekebilir. Emlak pazarının gittikçe durgunlaştığı, borçların arttığı kriz dönemleri bizi ekonomik tedbirler almaya zorluyor ve böylece satın almak yerine piyasa normale dönene kadar kiralamak daha avantajlı bir seçim gibi duruyor. Bu dönemde emlak satın alanlar normal piyasa şartlarına göre en az yüzde 5 ile 10 arasında fazladan risk alabilirler.
Evinizde uzun vadeli oturmayı planlıyorsanız satın almak sizin için uygun olabilir. Yirmi ile otuz yıl arasında emlak fiyatları oldukça artacağından karlı da çıkabilirsiniz. Ancak yeni evliler ve gençler için durum biraz daha farklı ve bir süre kiralamak satın almaktan daha elverişli gibi.
Kira bedelleri şehirden şehire değişiklik gösterebilir çünkü her şehrin emlak piyasası aynı değil, öyle ki satın alacağınız evin bulunduğu semte göre fiyat belirlenebiliyor ve böyle bir durumda da kiralamak daha avantajlı olabiliyor.
Dikkat etmeniz gereken nokta bulunduğunuz şehirdeki emlak fiyat/kalite orantısını incelemeniz ki yapılan bir araştırmaya göre son yıllarda kira bedel artışı yüzde 60 iken satılık fiyatlarında yüzde 80’e kadar çıkmış durumda.
Değişken faiz mi, sabit faiz mi?
Faizlerin sürekli artış gösterdiği ekonomik kriz dönemlerinde elbette sabit ödemeli faiz en uygun seçim ancak piyasa analistleri ilerleyen dönemlerde Euro’nun çok fazla artış göstermeyeceğini ve faizlerin ortalama değerine geri döneceğini bu nedenle yaklaşık yüzde 5,5’luk sabit faiz ödemeli bir seçeneğin tercih edilebileceği görüşündeler.
Yabancı döviz kuru bazında verilen kredilerde, kur riski olmadığı için faiz oranları sadece bankanın borçlanma maliyetini içeriyor ve bu nedenle daha düşük olabiliyor.
Bankalar farklı borçlandırma ve sabit faizden değişken faize geçiş seçenekleri de sunuyor. Böyle bir esnek borçlanma sisteminde taksitleri bir dönem askı- ya alabilir ya da taksit miktarını düşürerek borçlanma süresini uzatabilirsiniz. Her iki seçenekte de borçlanma ile birlikte riski azaltmak için bankanızdan ödeme gücünüzü garanti altına alan bir güven poliçesi de isteyebilirsiniz.
Emlak satın alırken soracağınız kilit soru şu: Anaparanızın miktarı ne olmalı? Satın alacağınız konut veya işyerinin ekspertiz değerinin maksimum yüzde 75'ine kadar kredi kullanabiliyorsunuz.
Öğrenciler ne yapmalı?
Özellikle farklı şehirlerde okuyan öğrenciler için kiralamak en uygun seçenek. Ancak okul yurtları ya da okullara bağlı özel yurtlar daha ekonomik tercihler.
--------------------
Kiracılar dikkat!
25 Nisan 2007 tarihli yeni kira kanunu gereğince bundan böyle kontratla birlikte kiralık yerin nasıl teslim edilmesi gerektiğini açıkça tanımlayan bir ek bulunması mecburi kılınıyor. Bundan böyle kiralık ev için aylık kira tutarını eğer 500 YTL üzerinde ise mutlaka bir banka hesabına yatırmanız gerekiyor.
Ayrıca taraflarca güvence olarak para verilmesi kararlaştırılmışsa kiracı, mal sahibinin onayı olmaksızın çekilmemek üzere, parayı vadeli bir tasarruf hesabına yatıracak. Ancak bu bedel peşin ödemede iki aylık kira bedeli, taksitli ödemede ise üç aylık kira bedelini geçemiyor.
Yıllık kira artışları ise bundan böyle ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) oranından fazla olamıyor. Kira sözleşmelerinde kira bedelinin belirlenmesi dışında, kiracı aleyhine değişiklik yapılamıyor. Taraflarca farklı bir anlaşmaya gidilmemişse, kira bedeli, bir önceki kira yılının ÜFE artış oranını geçmemek koşuluyla hâkim tarafından, kiracının durumu göz önüne alınarak belirleniyor. Beş yıldan uzun süreli veya 5 yıldan sonra yenilenen kira sözleşmelerinde de aynı uygulama yapılabiliyor.
Aile konutu olarak kullanılmak üzere kiralanan taşınmazlarda kiracı, eşinin açık rızası olmadıkça kira sözleşmesini feshedemiyor. Son olarak kiracı, kiralanan yeri sözleşmeye uygun olarak özenle kullanmadığı ve komşulara gerekli saygıyı göstermediği durumlarda sözleşmesi iptal edilebiliyor.
Evim Dergisi