Türkiye’de ilk kez uygulanan bir yöntem, kalça kemiğinin üçte biri alınan Ahmet’i yürütecek. Boşalan yere büyüme kıkırdağıyla birlikte nakledilen fibula kemiği, kalça kemiğinin şeklini alacak.
Kemik kanseri nedeniyle uyluk kemiğinin üçte biri kalça eklemiyle birlikte alınan dört yaşındaki Ahmet Yasin Kayabaş, Türkiye’de ilk kez uygulanan bir yöntemle yürüme şansına kavuştu. Yasin’in diz altındaki fibula kemiği ‘büyüme kıkırdağı’yla birlikte alınarak, kalçaya nakledildi. Fibula kemiği, yeni konulduğu yerde de büyümesini sürdürerek zamanla oradaki kemiğin şeklini alacak ve küçük çocuk bacağını kaybetmeden yeniden yürüyebilecek.
Ahmet Yasin’i ayağa kaldıran, İstanbul Üniversitesi (İÜ) İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi Ortapedi ve Travmatoloji Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Harzem Özger’in verdiği bilgiye göre insan vücudunun kol, bacak, omurga gibi bir bölgesinde kötü huylu bir tümör oluştuğu zaman tümörlü alanın geniş ve temiz sınırlarla çıkarılması gerekiyor. Tümörlü alanın çıkarılmasıyla o bölgede büyük bir kemik boşluğu, eklem ve oynak uzuv, adale ve örtü kaybı meydana geliyor. Küçük çocuklarda ise sıklıkla kemiklerin uzamasını sağlayan bölgelerin kaybı ortaya çıkıyor. Omuz ekleminin içine kadar veya kalça ekleminin içine kadar giren bir tümör olması durumunda kemik bütün eklemle beraber çıkarılıyor. Çocuklarda büyümeyi sağlayan hatlarda da kayıp meydana geldiği için normalde o bölge uzayamıyor.
Eskiden kesilip atılırdı
Eskiden kötü huylu tümörlerden kurtulmak için o bölge kesilip atılırken, şimdi farklı yaklaşımlarla tedavi yürütülüyor. Prof. Dr. Özger, yeni uygulamaları şöyle anlattı:
“Mesela ayakta bir tümör var. Bacak dizin üstünden bir yerde kesilip atılıyordu. Bu değişti. Son 20 yılda bütün dünyada olduğu gibi bizim ülkemizde de değişti ve bugün artık uzvu feda etmek yerine tümörü geniş sınırlarla çıkartarak uzvu korumak ve yeniden kullanılır hale getirmek için çalışıyoruz. Bu alana ’uzuv kurtarıcı cerrahi’ deniliyor. İşte biz bu boşlukları doldurmak, uzvu yeniden kullanılır hale getirmek için tamir ediyoruz. Protez kullanmanın avantajı hasta tarafından hemen kullanılması, dezavantajıysa zaman içerisinde aşınma ve eskimesi. Bu nedenle en iyi tedavi yöntemi, insanın kendi vücudundan alınan kemiği ve adaleyi kullanmak. Oluşan boşluğa nakledilen kemik ve adale aynen yaşamını sürdürebiliyor. Bir kalbi, bir böbreği nakleder gibi kemiği, adaleyi ve örtü dokusunu naklediyoruz.”
Küçük Ahmet Yasin vakasında da çocuğun kalça kemiğinin üçte birlik üst bölümü çıkarıldı. Prof. Dr. Özger, Türkiye’de bir ilk olan yöntemi anlatırken şu bilgileri verdi:
“Çıkarılan bölümün yerine büyüme noktasıyla birlikte alınan fibula kemiğini mikro cerrahi transplantasyon yöntemiyle naklettik. Bu küçük kemik nakledildiği yerde kalça kemiğinin başını ve şeklini alacak. Kıkırdak zamanla gelişerek eklemi oluşturacak. Bacaktan büyüme yeteneğiyle birlikte nakledilen parça, kalıbın içinde istediğiniz şekle gelecek. Nakledilen bölüm tıpkı bir kemiğin kırılması gibi iki ay gibi kısa sürede kaynayarak iki yılda yerine konulan kemiğin kalınlığı, boyu ve şeklini almaya başlayacak. Nakillerde dizin alt arka kısmında bulunan ince uzun fibula kemiğini kullandık. Alt ve üst bölümleri bulundukları yerde önemli görevler yapan bu kemiğin ortadaki bölümü rahatlıkla alınabiliyor.
Alınan parçayla fibula kemiğinde oluşan boşluğun hiçbir önemi yok. Çünkü bu kemiğin özellikle alt sekiz santimetresini ayak bileği oluşturuyor. Onun üstündeki bölümü olduğu gibi alarak kullandık. Ameliyat yedi-sekiz saat sürdü. Fibula kemiğini bugüne kadar 100’e yakın ameliyatta kullandık ancak büyüme eklemiyle birlikte naklinin ilk kez yapıldı. Bu Türkiye’de bir ilk. Dünyada da zaten iki benzer vaka var.”
Dünyada da örneği çok az
İstanbul Tıp Fakültesi Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Topalan’sa ameliyat sırasında onkoloji grubunun tümörü çıkarmasıyla oluşacak boşluğu tamamlamanın kendi işleri olduğunu vurguladı:
“Dünyada da çok az sayıda yapılmış bir teknik uygulandı. Çocuğun uyluk kemiği kalça eklemine giren başıyla birlikte çıkarıldı. Buraya bacağın ince uzun kemiğini büyüme kıkırdağıyla birlikte alıp naklettik. Büyüme kıkırdağı, damarıyla birlikte mikro cerrahi yöntemle transfer edildiği yerde büyüme potansiyelini sürdürecek, çocukla birlikte büyüyecek ve zamanla modelize olarak orijinal kemik başı halini alacak. Yasin’in bacağını kurtarmanın başka bir yolu yoktu. Bu tür bir ameliyat daha önce omuz için yapıldı ancak kalçada ilk kez uygulandı. Çok zor olan bu ameliyat teknik olarak başarılı geçti ancak neticesi uzun vadede görülecek.”
Nakledilen kemiğin yeni yerinde şekillenme süresinin kalça için en az beş yıl, omuz için de iki yıl sürdüğü belirtildi.
(AA)