T24 - Mesai kavramını tarihe karıştıracak olan esnek saatli çalışma devrimi, Türkiye’de dünyayla aynı zamanda teknoloji firmalarından başladı. İnternet ve mobil teknolojiler sayesinde trafik sorunu, mekân sorunu, verimsizlik sona erecek.
Esnek çalışma modeli denince akla birçok çalışma stili geliyor. Part time, dönemsel, çağrı usulü modeller derken günümüzde esnek çalışma denilince akla gelen en yaygın tanımlama ise şu: Esnek çalışma çalışanın, çalışma saatlerini ve süresini istediği gibi ayarlayabildiği model. Bu modelde çalışan, 09.00-18.00 mesaisi dışında kendisi için farklı bir mesai düzeni belirleyebiliyor. Çalışma saatlerini kendi isteğine göre düzenliyor.
Tekolojinin bir başka bebeği: Esnek çalışma
Esnek çalışma da teknolojinin iş dünyasına bir hediyesi. Bilgisayar ve iletişim alt yapısını oturtan firmaların çalışanları, yeni teknolojik çözümlerle birlikte esnek çalışmaya gidebiliyorlar. Çünkü teknoloji ellerinin altında ve her an her yerden gerek müşterilerine gerek firmalarına ulaşmaları mümkün. HP Türkiye İnsan Kaynakları Müdürü Adnan Erdoğmuş bu konuda şunları söylüyor: “Bu tür esnek çalışma uygulamalarında sağlayacağınız elverişli çalışma koşulları, cep telefonu, ADSL, daha güçlü bir BT altyapısı ile benzeri araçlar ve imkânlar bu tür uygulamaların başarısı için hayati önem arz ediyor. Uygulama hakkında çalışanlardan gelecek yapıcı önerilere açık olup, karşılıklı güvenle desteklediğiniz ölçüde bu uygulamalardan beklenen fayda ve avantajlar hayata geçiyor.”
Trafik esnek çalışmaya yöneltiyor
Özellikle büyük şehirlerdeki trafik sorunu, şirketlerin çalışanlarına bu modeli sunmasındaki önemli etkenlerden. Çünkü çalışanlar trafikte oldukça fazla zaman harcıyor ve yoruluyor. Bu da verimliliklerini kötü yönde etkiliyor. Firmalar da işe başlangıç saatlerini trafiğin yoğun oldukları saatlere göre alternatif yaratıyorlar. Lenovo Türkiye İnsan Kaynakları Müdürü Ayşe Kevser Han “Uygulamaya geçmemizdeki en büyük etken İstanbul trafiği oldu. Trafikte daha az zaman harcamak adına önce saat 8.00 - 9.30 / 17.00- 18.30 uygulamasına geçtik. Burada gördük ki çalışan memnuniyetine bağlı olarak iş kalitesi de arttı” diyor.
Mekanın önemi kalmadı, isteyen evinden çalışıyor
Çalışanlar esnek çalışma modelinde sadece belirledikleri saatlerde çalışmakla kalmıyor, isterlerse çalışmak istedikleri mekânı da belirleyebiliyorlar. Bazı firmalar, çalışanlarına istedikleri günlerde evden de çalışabilme hakkı tanıyor. Yani o gün bilgisayarınızın başına evde geçmek istiyorsanız, işvereniniz size “Neden olmasın?” diyor.
İş bittiği sürece sorun yok
Firmalar çalışanlarından tek bir şey istiyor: İşini kaliteli yap, zamanında bitir. Gerisini ise çalışanlar belirliyor. Yani işin bitince mesai saatini bitirmek için beklemene gerek yok. Lenovo Türkiye İnsan Kaynakları Müdürü Ayşe Kevser Han “Bundan yola çıkarak iş kalitesinin ofiste kalma süresine bağlı olmadığını gördük. Tüm çalışanlarımız yaptıkları işlerinin bilincindeler, işleri zamanında yaptıkları sürece, ofise geliş gidişlerini saatlerle sınırlamanın yanlış bir uygulama olduğunu düşünüyoruz. Çalışanlarımızın istedikleri yerden şirket telefonları aracılığıyla internet kullanıp Lenovo network’üne bağlanma imkânları var. Bu imkânı da göz önüne alarak saat sınırlamasını kaldırdık” diyor.
Çalışanlar maaşlarından bile vageçiyor
Çalışanlar esnek çalışmak adına maaşlarının belirli oranlarda kesilmesini bile göze alıyor. Avaya Genel Müdürü Sinan Dumlu yaptıkları araştırmada verilere dikkat çekiyor: “Araştırmamıza göre çalışanların %75’i esnek çalışma karşılığında ücret paketlerinden kesinti yapılmasını değerlendirebileceğini söylüyor, ancak İngiltere’de bu rakam %69’a düşüyor. Ortalamaya bakıldığında çalışanlar ücretlerinin %11’inden fedakârlık yapmaya hazır olmasına rağmen her 10 çalışandan biri (%9) %20’sinden fazlasından feragat edebileceğini öne sürüyor.”
Firmalar önemli tasarruf sağlıyor
Firmaların esnek çalışma modellerine geçmelerinin en önemli sebeplerinden biri de firmaların da bu durumdan kâr etmesi. Esnek çalışma modelleri pek çok anlamda firmalara da tasarruf sağlıyor. Cisco Türkiye İnsan Kaynakları Yöneticisi Ayşe Özdemir “Cisco olarak esnek çalışma uygulamamız var. Bu uygulama ile farklı yerlerde bulunmalarına rağmen kişilerin birlikte çalışmasını sağlıyoruz ve bu da iş anlamında verimlilik ve etkinliğimizi arttırıyor. Çalışanlarımızın istedikleri zaman ya da tamamen uzaktan ofise bağlanarak çalışması ile verimlilikte yıllık tahmini 277 milyon dolar tutarında tasarruf sağladık” diyor.
Çalışanlar ‘Yeter ki esnek çalışayım’ diyor
Avaya sponsorluğunda Dynamic Markets’a yaptırılan bağımsız araştırma, Fransa, İspanya, Almanya, İtalya, Rusya ve İngiltere genelinde 3500’den fazla çalışanın konuya yaklaşımını yansıtıyor.
- Çalışanların %85’i esnek çalışma düzeninin yeni işler yarattığına, insanların çalışmalarına devam etmelerini ve işe dönmeleri için fırsatlar yarattığına inanıyor.
- Çalışanların %61’i eğer ülkelerinde yeni yasalar aracılığıyla esnek çalışma hakları tanınsa “Çalışma hayatıma bu şekilde devam ederim” diyor.
- %67’si esnek çalışanların daha mutlu, %51’i daha üretken olduklarına inanıyor - %59’u işletmelerin esnek çalışma düzenini benimsemeleri için en önemli sebeplerin üretkenliğin artması ve ailelerine karşı yükümlülükleri olan yetenekli çalışanları işte tutabilme olduğuna inanıyor.
- %70’i, esnek düzende çalışanlar farklı gereksinimler arasında dengeyi daha kolay kurabilecekleri için, dişçi randevusu gibi kişisel planlar için işten daha az izin alacağını düşünüyor.
- İtalyanlar genel olarak esnek çalışmaya en az inananlar gibi görünüyor; yalnızca %24’ü çalışanların daha sadık olacağına ve yalnızca %51’i onları daha mutlu ettiğine inanıyor.
Çalışan, mesai saatini istediği gibi doldursun
Avukat Güray Hüseyin Seçkin esnek çalışma düzeninde ise çalışanların kendilerinin belirlediği çalışma saatlerini periyotlar dahilinde belirleyebileceğini söylüyor. Buna göre çalışanlar günlük 8 saatlik çalışmalarını kendi belirledikleri saat aralıklarında gerçekleştirebiliyor. Haftalık olarak esnek çalışma saatlerini belirlediklerinde 40 saatlik çalışma süresine sadık kalmak koşuluyla hangi gün kaç saat çalışacaklarını belirliyorlar. Aylık olarak ise çalışanlar 160 saate bağlı kalıyorlar ve iş düzenlerine göre bazı haftalar daha fazla, bazı haftalar da daha az çalışabiliyorlar.
Çocuklu çalışanlar için önemli fırsat
Esnek çalışma modelini en çok tercih eden kitle ise çocuk sahibi çalışanlar. Çocuklarıyla daha fazla zaman geçirmek isteyen ya da şartlar gereği çocuklarına bakmak zorunda kalan çalışanlar esnek çalışmak istiyor. Nestlé Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Zuhal Çivi “Özellikle çocuklu çalışanlarımız esnek çalışma saatleri ve yarı zamanlı çalışma opsiyonlarını tercih edebiliyorlar. Bu uygulama çalışanların çalışma saatlerini kendilerinin belirleyerek iş ve özel hayatlarını daha efektif planlamalarına yardımcı oluyor. Bunun yanında çalışanlar daha verimli olduklarını düşündükleri saat aralıklarında işlerine daha rahat konsantre oluyor ve motivasyonları daha yüksek oluyor” diyor.
Herkes esnek çalışabilir mi?
Esnek çalışma modeli tüm çalışanların özendiği bir model olsa da ne yazık ki herkes için uygulanamıyor. Oracle İK Müdürü Haşim Atasoy “Özellikle ofis çalışanları için verimlilik artırıcı bir uygulama. Ancak, fiziksel güç gerektiren veya zaten işin gereği belli zaman aralıklarında yapılması gereken görevlerde uygulama şansı pek yok. Dolayısıyla böyle bir uygulama talep etmeden önce işin buna uygun olup olmadığı çalışanca iyi değerlendirilmelidir” diyor.
Türk iş dünyası da gittikçe esniyor
Avaya sponsorluğunda araştırma danışmanlık şirketi Dynamic Markets’a yaptırılan bağımsız araştırma ‘Esnek Çalışma 2009’a göre çalışanların % 66’sı esnek çalışma yapısına geçti. Avaya Türkiye Genel Müdürü Sinan Dumlu Türkiye’de de bu yönde eğilimler gözlemlediklerini söylüyor. Manpower Türkiye Genel Müdürü Ebru Coş ise “Türkiye’de çoğunlukla çokuluslu şirketlerile çağdaş yönetim modellerini benimsemiş ve kurumsallaşmada belli bir aşamaya gelmiş yerli sermayeli şirketler, esnek işgücü uygulamalarını kullanıyor” diyor.