Engin Ardıç
(Sabah - 21 Nisan 2012)
Orhan Pamuk ne yapmaya çalışıyor?
Türk okuru Orhan Pamuk'u sevmiyor. Nobel ödülünü aldıktan sonra kitaplarının kendi vatanında kapış kapış, peynir ekmek gibi satılması ve okunması gerekirdi, öyle olmadı. Okur, Pamuk'un ödülü almasına "magazin düzeyinde" sevindi ama romanlarına burun kıvırdı.
Örneğin, New York'ta bir Hintli kadın yazarla aşk yaşaması burada ilgi uyandırıyor (kimin üstüne vazifeyse?), ama bu kitaplarının satışına yansımıyordu.
Bunda elbette, öldürülen Kürt ve Ermeniler konusunda Batı'ya "rakam vermesi" ve bunun basında çok dalgalandırılması kadar, "Orhan Pamuk bavulunda bilmemkaç milyon dolarla yurt dışına kaçarken görülmüş" gibi balonlar uçuran bazı gizli servis bağlantılı gazetecilerin hınzır katkıları da etkili oldu...
Eh, Pamuk da Türk okuruyla halleşmeyi çoktan bırakmış, esas olarak Batı kamuoyuna, yani başka tribünlere oynuyordu. O kadar ki, pek ahım şahım olmayan Türkçe'sine hiç özen göstermeden, romanlarını esas olarak arkadaşı ve çevirmeni Maureen Freely'nin okuyup anlayacağı ve tercüme edebileceği şekilde yazarak...
Her neyse... Bizi "Allah'ım, günün birinde bir Türk'ün de Nobel aldığını görebilecek miyiz acaba?" diye ağlaşmaktan kurtardı. Bu da vatana hizmettir.
Pamuk ödülden sonra birtakım "tuhaflıklar" peşinde koşmaya başladı. Birtakım "egzantrik" numaralar...
Son romanı "Masumiyet Müzesi" hiç tutmayınca (sanırım en kötü eseri de budur), o müzenin gerçeğini kurmaya kalktı. Çukurcuma'da eski bir binayı kapattı, romanında adı geçen "nesnelerle" doldurdu. Romanında anlattığı "zengin çocuğu Kemal ile sosyete güzeli Füsun'un" sıradan ve gereksiz hayatlarında yer alan çeşitli gündelik eşyalar... Sinema biletleri, sigara paketleri, likör şişeleri, kapı kulpları, biblolar, vesaire vesaire. Aralarında Füsun'un donu da var mı, bilmiyorum.
Söylediğine göre bu işe çok para dökmüş, İsveç Akademisi'nden aldığı üç milyon liraya yakın paradan fazlasını harcamış!
Para onundur, helaldir, isterse denize de döker, kimse karışamaz. Lakin böyle bir girişimden amacı nedir? Bize ne anlatmaya çalışıyor?
Bireyselliği ve bireyciliği öne çıkarıyor, bu yüzden de "liberal aydınlarımız" onu yerlere göklere sığdıramıyorlar. Gündelik hayatın hiç olmazsa bir dönemini dondurmak, "kalıcı" hale getirmek istiyor. Bu çarçur nesnelerin, birey kullandığı için, en az bir Hermitage tablosu, bir Louvre heykeli kadar önemli olduğunu ileri sürüyor. Kendi özel görüşüdür, epeyce abartılıdır.
Fakat fikir temelde güzel. İstanbul için bir "trivia" müzesinin, sürekli bir "ephemerida" sergisinin zamanı gelmiş de geçmişti.
Bu müze, bir romanın kurmaca dünyasıyla sınırlı kalmamalı, içinde Şirket-i Hayriye'nin vapur biletlerinden Tokatlıyan Lokantası'nın yemek listelerine, Adnan Menderes'in kol düğmelerinden Kulüp rakısı şişesine kadar birçok şey yer almalıydı. Konunun en yetkin uzmanı Gökhan Akçura'nın danışmanlığında ortaya nefis bir mekan çıkarılabilirdi.
Geç olsun da güç olmasın, Kültür Bakanı Ertuğrul Günay'ın dikkatlerine arz ederim. Abdülaziz'in terliği bile Topkapı'dan buraya aktarılabilir.
Pamuk bu işleri bakanlığa bırakıp zamanını ve enerjisini daha iyi romanlar yazmaya ayırsaydı da fena olmazdı hani... Gündelik hayatın şiirini yazan James Joyce ya da Marcel Proust, kendi romanlarından yola çıkarak çakma nesnelerle müze mi kurmuşlardı? Düşünebiliyor musunuz, bir de bilet alıp, Baron de Charlus'ün, Jupien'in erkek genelevinde kendini dövdürdüğü kırbacı seyredeceksiniz!
Onun da meraklısı vardır ama ben gitmem.