Mardin'in Midyat İlçesi'nde yol genişletme çalışmaları sırasında, M.S. 2'nci 3'üncü yüzyıl Roma dönemine ait, Putperestlik geleneklerine göre gömülen insan iskeletleri ve gömülenlerin kişisel eşyalarının olduğu orijinal halde kaya mezarlık ortaya çıktı.
Midyat Kaymakamlığı tarafından Suriyeli sığınmacıların yaşadığı Çadır Kent yolunun genişletilmesi çalışmaları sırasında, Roma Dönemi'ne ait Pagan ritüellerine göre gömülen kaya mezarlar ortaya çıktı. Midyat’ın ilk yerleşim yeri olan ve Süryaniler'in yoğunluklu olarak yaşadığı Akçakaya Mahallesi’nde bulunan Süryani Ortodoks Cemaati’ne ait Mor Hobil ve Mor Abrohom Manastırı yanındaki yol çalışması sırasında, iş makinesinin kazı yaptığı alanda, ilk belirlemelere göre kayadan yontulmuş 4 oda mezar bulundu. Gerçekleştirilen kazıda açılan ve yerin yaklaşık 2 metre altında bulunan ilk odanın içerisinde biri ortada, diğerleri kayaların içi yontulmuş vaziyette gömülü 11 mezar tespit edildi. Mezarların tahrip edilmediği ve içinde iskeletlerin halen bulunduğu görüldü.
Müze Müdürlüğü çalışma başlattı
Midyat Kaymakamı Oğuzhan Bingöl, tesadüfen bulunan mezarlarla ilgili inceleme yapılması için Mardin İl Müze Müdürlüğü'ne bilgi verdi. Mardin Müze Müdürü Nihat Erdoğan, kazı temsilcisi Mehmet Deniz öncülüğünde, 5 Arkeolog ve 2 antropolog ile 6 işçiden oluşan ekip oluşturulduğunu söyledi. Bu ekip tarafından yapılan titiz çalışma sayesinde tarihi oda mezar gün yüzüne çıkarıldı. Ayrıca insan iskeletleri ile mezara gömülmüş bazı kişisel eşyaların bulunduğu odadaki kazı çalışmaları halen devam ediyor. Günde 8 saat çalışan ekip üyeleri, herhangi bir bulguyu kaybetmemek için odadan çıkardıkları toprağı elekle ayrıştırıyor.
2. ve 3. yüzyıllara ait, orijinal halde
Yürütülen çalışmalar hakkında bilgi veren Midyat Kaya Mezarları Kurtarma Kazıları Başkanı Mardin Müze Müdürü Nihat Erdoğan, kazı çalışmaları sonucu bulunan mezarlığın Roma dönemine ait olduğunu olağanüstü iyi durumda olduğunu belirtti. Nihat Erdoğan, şunları söyledi
"Roma dönemine ait bir mezarlık burası ve şuan onun içindeyiz. Üzerinde bulunduğumuz ve kazı çalışmalarını yürüttüğümüz saha, arkeolojik sit alanı olarak daha önce koruma altına alınmış olan sahanın hemen yan tarafında bulunuyor. Daha önce tahrip edilmiş Roma dönemine ait mezarlar bulundu, ama ilk defa 2 ve 3'ncü yüzyıla ait bir mezarı orijinal haliyle bulduk. Ancak 2 ve 3'ncü yüzyıla ait Hz. İsa’dan sonra bu şekilde bir mezar yok. Bununla ilgili bir arkeolojik çalışma da yok. O dönemin yaşamına ilişkin bilgiler vermesi açısından bu mezar çok önemli. Çünkü 5'inci yüzyıl ve sonrasının Midyat’ını, Mardin’ini iyi biliyoruz. Bu anlamda kazı çalışmaları var. Ama 2'nci ve 3'üncü yüzyıl dediğimiz bu yıllar ile ilgili de burası önemli bir yer."
Pagan geleneğine göre gömülmüşler
Oda mezarda gömülü eşyalar arasında mezarlık hediyelerine de rastladıklarını belirten Erdoğan şöyle devam etti:
"Bulduğumuz mezarlar, Roma dönemine ait Pagan (Putperestlik) geleneği şeklinde gömülmüş olan insanlara ait kaya mezarlardır. Aynı aileye mensup bireylere ait bir mezarda şuan kazı çalışmasını yapıyoruz. Arkeolog ve antropologlardan oluşan kazı ekibimiz, çalışmalarını büyük bir titizlikle yürütüyor. Pagan geleneklerine göre kayanın yontulmasıyla oluşturulan oda mezarda gömülü bulunan aile bireylerine ait kemiklere ve bunlara ait mezarlık hediyeleri, bilezikler, kandiller, kolyeler ve gözyaşı şişelerine rastladık. Bu alandaki çalışmalar tamamlandığında, burada bulunan buluntular ve eserler müzede sergilenecek. Sonrasında da bu alanın teşhirini sağlayacağız. Bu alanı temizledikten sonra da ziyaretçilere açılabilir hale gelecek. O şekilde bir çalışma yürütüyoruz. İki ay gibi bir sürede buradaki çalışmaları tamamlamayı hedefliyoruz."
Kazı alanında incelemelerde bulunan Midyat Kaymakamı Oğuzhan Bingöl, kazı başkanı Mardin Müze Müdürü Nihat Erdoğan'dan çalışmalar hakkında bilgi aldı. Kaymakam Bingöl, kazı ekibine yaptıkları titiz çalışmalarından ötürü teşekkür etti.
M(ehmet Halis İş/DHA)