T24 Haber Merkezi
Millî Eğitim Bakanlığı'nca (MEB) liselere yerleştirmede bu yıl ikinci kez uygulanan ve isteğe bağlı girilen Liselere Geçiş Sınavı’nın (LGS) fen bilimleri bölümündeki bir soru öğrenciler, aileler ve eğitimciler arasında tartışma yarattı. Veliler ile eğitimcilerin bir kısmı elektriklenmenin boyama alanındaki kullanımına dair soruda iki cevabın da doğru olduğunu iddia ederken; bir diğer kısmı ise MEB'in açıkladığı cevabın doğruluğunu savundu.
Soruda, “İkinci denemede beyaz eşyanın metal yüzeyine boyanın düzgün dağılmasının sebebinin nasıl açıklanacağı” soruluyor ve şu şıklar veriliyor:
A) Nötr cisimlerin yüklü cisimler tarafından çekilmesi
B) Zıt yüklü cisimlerin birbirini çekmesi
C) Aynı yüklü isimlerin birbirini itmesi
D) Nötr bir cismin başka bir nötr cisim tarafından etkilenmemesi
MEB’in yayınladığı cevap anahtarına göre doğru şık, ‘C’ ancak bazı eğitimciler, hem B hem de C şıkkının doğru olduğunu düşünüyor. Doğru cevabın 'B' olduğunu savunanlar, her iki ihtimalde de yüzeyin negatif kalması ve boyanın yükünün değişmesi sebebiyle sorunun gelişinden 'zıt yüklerin birbirini çekmesi'nin cevabı karşıladığına dikkat çekerken; MEB’in dağıttığı okul kitaplarında da elektriklenmenin teknoloji alanındaki kullanımına dair şu bilgi veriliyor:
“Otomotiv ve beyaz eşya sanayisinde cisimler boyanırken elektriklenmeden faydalanılır. Yüzeyler sprey boya kullanılarak boyanır. Spreyler, içindeki boyayı elektrik yüküyle yükler. Yüklü boya ile zemin arasında oluşan çekim kuvveti sayesinde yüzey boyanır.”
"Boya pozitif yüklendiğinde tanecikler birbirini iter ve daha düzgün bir dağılım sağlanır"
Sorunun tek bir doğru cevabı bulunduğu, bunun da C şıkkı olduğunu savunanlar ise boyanın değişen elektrik yüküne dikkat çekiyor ve pozitif yüklü boyadaki taneciklerin nötr boyadakilere göre birbirlerine uyguladıkları itme kuvvetinin yüzeye tutunmayı sağladığını söylüyor.
MEB tarafından Mayıs ayında yayınlanan örnek soruda da konu hakkındaki kazanımlar tekrar ediliyor. Örnek soru içinde "Boya damlacıkları püskürtme sırasında birbirini iter, böylece üst üste yapışmaz" ve "Boya damlacıkları ile yüzeyin elektrik yükleri birbirine zıt olduğundan boya tanecikleri yüzeye yapışır" denilerek konuya açıklık getiriliyor. Böylece boyanın zıt yükle yüklenmesinin nedeni "yüzeye yapışma", eşit miktarda dağılmasının nedeni de "aynı yüklerin birbirlerini itmesi" olarak belirtiliyor.
Bilfen Okulları’nın sınavın çözümüne dair yayınladığı videoda da sorunun ilk bölümü yerine ikinci bölüme odaklanılıyor. Boyanın yükünün nötr’den pozitife çevrilmesine dikkat çeken kurum, pozitif yüklenmesi sebebiyle boya taneciklerinin birbirini ittiği ve bu sayede de beyaz eşyanın tamamen boyandığı yorumunda bulunuyor. Sorunun tartışmaya açık olmadığı ve cevabın C olduğu belirtilen videoda şu ifadeler kullanılıyor:
“Birinci denemede, negatif yükle yüklediği beyaz eşyaya nötr boya gönderdiğinde beyaz eşya boyayı çeker ancak tam düzgün bir boyama sağlanamaz. İkinci denemede ise negatif yükle yüklediği beyaz eşyaya bu kez pozitif yüklü boya göndermiş. İkinci denemede yüzeyin düzgün boyanabilmesinin sebebi şudur: Boya pozitif yüklendiğinde tanecikler birbirini iter ve daha düzgün bir dağılım sağlanır. Yani, aynı yüklü cisimler, burada isim dediğimiz boya tanecikleri, birbirini iter, düzgün bir boyama sağlanabilir.”