T24 Erbil
Dün yapılan ve önemli bir olayın yaşanmadığı Irak Kürdistan Parlamentosu seçimlerinden çıkan ilk sonuçlara göre Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), 40 sandalyeyi garantileyerek birinci parti oldu. Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ikinci, Yeni Nesil Hareketi ise üçüncü sırada yer aldı. Seçimlerin kesin olmayan sonuçlarının ortaya çıkmasından sonra hükûmet kurma senaryoları yapılmaya başlandı. KDP’nin hükûmet kurabilmesi için KYB’ye taviz vermesi kaçınılmaz görünüyor.
Stratejik konumu ve ekonomik getirisi açısından Ankara’nın büyük önem verdiği Kuzey Irak’taki seçimlerde hiçbir parti hedeflediği amacına ulaşamadı; “zafer kazanmak“mümkün olmadı. Bu seçimde ilk kez KDP ve KYB oylarını artırdı. KYB Başkanı Bafel Talabani’nin miting alanlarında ve propaganda süresince verdiği mesajlar KYB’yi toparlayıp oylarının artmasına etki yaptı. Aynı zamanda kullandığı dil, KDP’li olmasına rağmen partisinden şikayetçi olan seçmenleri ürküttü. Bu durum KDP açısından sandığa olumlu yansıdı.
Erbil ve Duhok’taki nüfus ve seçmen sayısının fazlalığı KDP’ye olumlu yansıdı. Bu bölgelerde seçmenler Duhok’ta yüzde 78, Erbil’de yüzde 74 oranında sandığa gitti. KYB’nin kalesi Süleymaniye’de ise seçmenlerin yüzde 64’ü, Halepçe’de yüzde 69’u sandığa gitti. Bu durum KYB’nin aldığı oy oranına olumsuz yansıdı.
“Yeni Nesil” gençlerin partisi
Bölgede üçüncü faktör ise Şasuvar Abdülvahit başkanlığındaki Yeni Nesil Hareketi, seçimin sürpriz partisi oldu. Kurulduğu günden bu yana istikrarlı bir çizgide ilerleyen ve iktidar ortağı olmayan çizgisini koruması partiyi üçüncü yaptı. Özellikle bölgedeki gençler, Abdulvahit’in verdiği mesajlara inanarak Yeni Nesil’i tercih etti.
Türkmen partileri bir varlık gösteremedi
Türkiye paralelindeki politikaları ile dikkat çeken Irak Türkmen Cephesi ise bölgede 12 Türkmen partisi ile seçim yarışına girdi. Daha önce kotadan parlamentoda 5 milletvekili ile temsil edilen Türkmenler, bu seçimde bir varlık gösteremedi. Türkmenler kotadan 2 milletvekili ile Kürt Parlamentosu'nda temsil edilecek. Türkmen Cephesi, hem Süleymaniye hem de Erbil’de seçim yarışına girdi. Ancak kazanamadı. Erbil’de seçime Bölge Bakanı Aydın Maruf, Türkmen Cephesi tarafından ikinci kez aday gösterildi. Ancak bu seçimde KDP’ye yakın politikaları ile dikkat çeken Reform Türkmen Partisi adayı Muna Kahveci, Maruf’u ve diğer Türkmen adayları geçerek milletvekili seçildi.
Hükümet kabinesinin kurulma aşaması nasıl olacak?
Kürdistan seçim yasasına göre, hangi parti daha fazla oy almışsa hükûmeti kurma yetkisi o partiye verilmesi hükmü var. Ancak Irak yasasına göre, hangi parti, mecliste daha büyük ve geniş bir koalisyona giderse o koalisyona hükûmet kurma yetkisi veriliyor. Daha önce seçim faaliyetleri Erbil’den denetleniyordu. Son değişiklik kapsamında bu yetkisi merkezî hükûmetin denetimine bırakıldı. Bu konuda tartışma sürerken hükümetin hangi yasaya göre kurulacağı belirsizliğini koruyor.
Hükûmet kurmada zorlu süreç yaşanacak
Kürdistan seçim yasasına göre hükümetin kurulma çalışmalarına yöneltilmesi halinde bölgeyi zorlu bir süreç bekliyor. KDP’nin tek başına hükûmet kurma sayısının olmaması nedeniyle bir ortak parti bulma zorunluluğu var. Yeni Nesil Hareketi’nin hükümete katılma isteği bulunmuyor. Daha önce bölgede büyük rüzgâr yaratan son seçimde ise en alt sıraya yerleşen Goran (Değişim) Hareketi’nin durumuna düşmemek için Yeni Nesil’in muhalefette kalma mecburiyeti var. Propaganda dönemlerinde ise partinin lideri seçmenlere bu yönlü mesaj vermişti. Tüm bu sonuçlar kapsamında KYB’nin de Bafel Talabani’nin miting meydanlarında verdiği anti-KDP mesajları kapsamında KDP ile kolay kolay hükûmet kurmayacağı beklentisi var. Talabani’nin KDP’nin belirlediği koşullarda hükûmete katılırsa parti tabanı ve seçmenlerini küstüreceği belirtiliyor. Hükûmet kurma için KDP’nin, KYB’nin taleplerini karşılamak zorunda kalacağı ve bu kapsamda taviz verebileceği konuşuluyor.
Oylar ve sandalye dağılımı
Kayda değer bir olayın yaşanmadığı Kürdistan Parlamentosu seçimlerinden çıkan ilk sonuçlara göre KDP 40 sandalyeyi garantileyerek birinci parti oldu. KYB ikinci, Yeni Nesil Hareketi ise üçüncü sırada yer aldı. Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından denetlenen seçimlerde vatandaşlar 5’i bileşenlere ayrılan kota olmak üzere 100 sandalye için oy kullandı. Resmî olmayan sonuçlara göre şu ana kadar oyların yüzde 99’u sayıldı.
|
Cuma günü güvenlik güçlerinin katıldığı özel oylama ile birlikte partilerin aldığı ancak kesin olmayan sonuçlara göre ortalama oy ile sandalye sayıları şu şekilde paylaşıldı: - Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) 850 bin oy ile 40 sandalye kazandı. KDP, Erbil’de 17, Süleymaniye’de 4 ve Duhok’ta 19 sandalye elde etti. - Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) bölge genelinde 399 bin oy aldı ve 25 sandalye kazandı. KYB Süleymaniye’de 17; Erbil’de 5; Halepçe’de 2 ve Duhok’ta 1 sandalye kazandı. - Seçimi üçüncü tamamlayan Yeni Nesil Hareketi ise 300 binden fazla oy ile 16 sandalye elde etti. Yeni Nesil Süleymaniye’de 8; Erbil’de 6 ve Duhok’ta 2 sandalye kazandı. - İslami Birlik (Yekgırtu) dünkü seçimlerde tüm illerden sandalye kazandı. 90 binden fazla oy alan Yekgirtu 6 sandalyeyi garantilemiş oldu. Yekgirtu Erbil’de 1; Süleymaniye ve Duhok’ta 2; Halepçe’de 1 sandalye kazandı. - İslami Adalet Topluluğu (Komel) ise seçimlerde 70 binden fazla oy ile 3 sandalye almayı garantiledi. Komel Süleymaniye’de 2; Erbil’de ise 1 sandalye elde eden parti oldu. - Bu seçime yeni giren Helwest İttifakı, Süleymaniye ve Erbil’de birer olmak üzere 2 sandalye kazandı. KYB’den ayrılan merhum Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin yeğeni Lahur Talabani’nin başkanı olduğu Halk Cephesi’de aynı şekilde 2 sandalye kazandı. - Önceki yıllarda muhalefetin en güçlü ismi olarak öne çıkan Değişim Hareketi (Goran) ise sadece Süleymaniye’de 1 sandalye alabildi. - Kürdistan Parlamentosu’nda yeni dönemde Erbil 34, Süleymaniye 38, Duhok 25 ve Halepçe ise 3 sandalye ile temsil edilecek. |
Hangi parti hangi ilde ne kadar oy aldı?
Dört seçim bölgesine bölünen Kuzey Irak’ta partilerin illerde aldıkları oy sayısı da belli oldu. Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'ndan yapılan açıklamada, Kürdistan Bölgesi genelinde seçimlere katılım oranının yüzde 72 olduğu açıklandı.
|
Resmi olmayan sonuçlara göre açılan sandıklar ve partilerin aldığı oylar şöyle: ERBİL: (Sandıkların yüzde 99’u açıldı) -Kürdistan Demokrat Partisi: 302.000 -Kürdistan Yurtseverler Birliği: 96.719 -Yeni Nesil: 96.395 -Kürdistan İslami Birlik: 22.722 -Helwest Hareketi: 15.527 -Halk Cephesi: 8.792 -Değişim Hareketi: 3.577 SÜLEYMANİYE: Sandıkların yüzde 97’si açıldı -Kürdistan Yurtseverler Birliği: 215.644 -Yeni Nesil: 126.345 -Kürdistan Demokrat Partisi: 52.223 -Kürdistan İslami Birlik: 40.373 -Kürdistan Adalet Topluluğu: 34.256 -Halwest Hareketi: 26.783 -Halk Cephesi: 18.303 -Değişim Hareketi: 9.444 DUHOK: (Sandıkların yüzde 94’ü açıldı) -Kürdistan Demokrat Partisi: 344.500 -Kürdistan İslami Birlik: 38.677 -Yeni Nesil: 42.45 -Kürdistan Yurtseverler Birliği: 25.111 -Helwest Hareketi: 7.447 -Adalet Topluluğu: 3.345 -Halk Cephesi: 2.368 HALEPÇE: (Sandıkların yüzde 98.5’i açıldı) -Kürdistan Yurtseverler Birliği: 10.429 -Kürdistan İslami Birlik: 7.369 -Kürdistan Demokrat Partisi: 4.416 -Yeni Nesil: 4.439 -Adalet Topluluğu: 3.964 -İslami Hareket: 1388 -Helwest: 1186 -Halk Cephesi: 604 -Değişim Hareketi: 179 |