Anayasa Uzlaşma Komisyonu'nun dağılmasının ardından AKP'nin TBMM Başkanlığı'na tek başına sunması beklenen yeni anayasa taslağında partili başkanlık formülünün yer alacağı iddia edildi. Kulislerde, taslakta "Başkan en az yüzde 5 oy alan parti tarafından ya da 100 bin imza ile aday gösterilebilecek. Görev süresi iki dönemle sınırlanacak" ifadeleri yer alacağı konuşuluyor. Karar'dan Ziver Büyüktaş'ın haberine göre, taslakta "Başkan seçilen milletvekilinin TBMM üyeliği sona erer" ifadesi de yer alacak.
Karar'ın bugünkü (27 Mart 2016) nüshasında yayımlanan haber şöyle:
Meclis Yeni Anayasa Komisyonu’nun dağılmasından sonra kendi teklifini hazırlama kararı alan AK Parti’de çalışmalar son aşamaya geldi. Partinin anayasa hukukçuları Ahmet İyimaya, Burhan Kuzu, Mustafa Şentop, eski Meclis Başkanı Cemil Çiçek, Parti Sözcüsü Ömer Çelik, Genel Sekreter Abdülhamit Gül, Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin ve Ankara Milletvekili Ali İhsan Arslan çerçeveyi belirledi. Taslağın yazımına bu hafta başlanacak.
STK görüşleri alındı
AK Parti, yeni taslak için SETA, SDE, TESEV gibi düşünce kuruluşları ile akademisyenlerin görüşlerine başvurdu. 2007’de Prof. Dr. Ergun Özbudun’un yazdığı metin ile 2011 yılında Meclis’e sunulan teklif baz alınarak hazırlanan taslakta, muhalefetin çekinceleri de dikkate alındı.
4 başlıkta geri adım yok
AK Parti’nin Yeni Anayasa’daki olmazsa olmazları da netleşmeye başladı. Buna göre, özellikle ‘’vatandaşlık’’, ‘’yargı bağımsızlığı’’, ‘’egemenlik’’ ve ‘’Başkanlık’’ konularında partinin duruşu korunacak.
İdeal sistem arayışı
Yeni Anayasa’nın en önemli konularından biri başkanlık sistemi olacak. AK Parti’nin sunduğu teklifte de yer alan başkanlık modelinde en idealine ulaşmak için arayışlar sürüyor. Dünyada uygulanan başkanlık modellerini inceleyen AK Parti, Türkiye’ye uygun sistemi belirlemek için kapsamlı bir çalışma yürütüyor. ABD’deki başkanlık sistemini mercek altına alan anayasa ekibi, bu ülkedeki uygulamanın aksayan yönlerini tespit ediyor.
Fesih nasıl olacak?
Başkanlık modeli üzerindeki tartışmalardan biri “karşılıklı fesih’’in nasıl olacağı üzerinde yoğunlaşıyor. Muhalefetin karşı çıktığı ve diktatörlüğe yol açacağı ileri sürülen noktalardan biri olduğu için konu üzerinde özellikle duruluyor. AK Parti kurmayları, bu endişeleri gidermek, yasama ve yürütme arasında fren denge mekanizması olacak Türkiye’ye uygun bir sistem üzerinde çalışıyor.
AK Parti ekibi yasama ile yürütme arasında çıkacak olası çatışmaları ortadan kaldırmak amacıyla başkan ile milletvekili seçimlerinin aynı anda yapılmasını planlıyor. Buna göre, en az yüzde 5 oy alan parti başkanlık için aday gösterebilecek. 100 bin imza toplayan aday da yine seçim yarışına girebilecek. Meclis seçimleri ile başkan seçimleri aynı anda yapılarak Meclis-hükümet-başkan arasında uyum sağlanması hedefleniyor.
AK Parti’nin Yeni Anayasa’da kritik bulduğu başlıklar netleşti. Özellikle ‘’vatandaşlık’’, ‘’yargı bağımsızlığı’’, ‘’egemenlik’’ ve ‘’Başkanlık’’ geri adım atılmayacak. Partinin duruşu korunacak. AK Parti’nin Yeni Anayasa’da önemli gördüğü kriterler 1982 Anayasası’ndan farklı olarak şöyle:
Mevcut Anayasa: Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür. Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türk’tür. Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir. Hiçbir Türk, vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz. Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılamaz.
Öngörülen değişiklik: Vatandaşlık temel bir haktır; kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir. Hiç kimse vatandaşlıktan çıkarılamaz.
Mevcut Anayasa: Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir. Türk Milleti, egemenliğini, Anayasa’nın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır.
Öngörülen değişiklik: “Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir. Türk Milleti, egemenliğini, seçtiği temsilcileri aracılığıyla ve halkoylaması yoluyla kullanır.”
Böylece millet adına egemenliği kullanan anayasal organlar yerine doğrudan “Meclis ve seçimler” işaret edilerek ‘yetkili organ vesayeti’ kaldırılıyor.
Nasıl bir başkan?
* Başkan, kırk yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip vatandaşlar arasından, halk tarafından seçilir.
* Başkanın görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa başkan seçilebilir.
* Başkanlığa son genel seçimde en az yüzde beş oranında oy almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin seçmen aday gösterebilir.
* Başkan seçilen milletvekilinin TBMM üyeliği sona erer.