Koronavirüs'ün yol açtığı Covid-19 hastalığından yaşamını yitirenlerin sayısı hızla yükselirken, İngiltere ve Birleşik Krallık'ın diğer bölgelerinde hastaneler yoğun bakım yatak sayısını artırmak için gece gündüz çabalıyor. Yoğun bakımda çalışan bir doktor, hastalıkla mücadelenin cephesinde bazı sağlık çalışanlarının karşı karşıya olduğu gerçekleri BBC'ye anlattı.
İngiltere çapında BBC'nin görüştüğü bir çok sağlık çalışanı hastanelerde donanım yokluğundan şikayet ediyor.
Medyaya konuşmamaları konusunda uyarıldıkları için yayınlanmak üzere konuşmaktan kaçınıyorlar.
Fakat Orta İngiltere'den bir doktor BBC'ye konuşmayı kabul etti. Kimliğini korumak için asıl ismini kullanmıyor ve bu haberde kendisinden doktor Roberts diye bahsediyoruz.
Doktor Roberts çalıştığı hastanenin kritik bir eşikte olduğunu anlattı. Yoğun bakım üniteleri şimdiden Covid-19 hastaları ile tamamen dolu, acil olmayan bütün ameliyatlar, kanser klinikleri de dahil ertelenmiş. Personel, yatak, en temel antibiyotikler ve solunum cihazı sıkıntısı yaşanıyor.
Bütün bunlar yaşanırken bir de hastalığın yayılışının ne zaman en yüksek düzeyine ya da tepe noktasına geleceği konusundaki belirsizlik var. Bu noktaya 14-15 Nisan tarihleri civarında gelineceği tahmin ediliyor ama daha oraya gelmeden hastane çalışanları güçlerinin sınırına gelmiş durumda.
Fakat daha fazla kaygı veren şey, günde 13 saat yoğun bakımda hastalarla ilgilenen sağlık çalışanlarının, kendilerini korumak için çöp torbaları, plastik önlükler ve ödünç aldıkları kayak gözlükleri gibi malzemeler uydurmaya çalışması.
Ülke çapında herkese birbirinden 2 metre mesafede durmak tavsiye edilirken, doğru dürüst koruyucu giysi ve donanımdan yoksun bir çok sağlık çalışanı koronavirüs taşıdığı düşünülen hastalara 20 santim mesafede çalışmak zorunda kalıyor.
Ölümcül sonuçlar yaratması ihtimali çok yüksek bu eksiklikler yüzünden doktor Roberts, çalıştığı hastanede bir çok bölümün mevcut koruyucu donanımı kendilerine saklama yoluna gittiğini anlatıyor:
"Halbuki bu konuda pragmatik olmak gerekiyor. Şu anda bu malzemeye en çok yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin ihtiyacı var. Virüse maruz kalma tehlikesini çok artıran işlemler yürütüyorlar. Fakat onlara normal ameliyathane başlıkları giymeleri söylenmiş. Oysa bunlar delikli ve hiç bir koruma sağlamıyor. Böyle olmaması lazım. O yüzden kafamıza çöp torbaları ya da önlükler geçirmek zorunda kalıyoruz."
İngiltere hükümeti sağlık personeline koruyucu malzeme dağıtımında sıkıntı olduğunu kabul etti ama ordunun da destek olduğu ulusal bir lojistik destek ekibinin gereken donanımı iletmek için geceli gündüzlü çalıştığını bildirdi. İngiltere hastanelerine 1 Nisan itibariyle gelişkin maskelerin iletildiği de açıklandı ama çok ihtiyaç duyulan başı bütünüyle koruyacak malzeme ve uzun kollu koruyucu giysi konusunda bir şey söylenmedi.
Doktor Roberts kendisinin çalıştığı hastaneye henüz hükümet tarafından gönderilmiş bir koruyucu bir malzeme ulaşmadığını ve ellerindeki malzemenin yetersizliğinin kaygı verici olduğunu söylüyor:
"Şu anda kullanmakta olduğumuz filtreli yüz maskelerinin tümünün son kullanım tarihi geçip, yeni tarih basılmış. Dün bir maskede son kullanım tarihinin üç kez yenilenmiş olduğunu gördük. İlki 2009, ikincisi 2013 tarihinde bitiyor, hepsinin üzerine 2021 diye yeni tarih basılmıştı."
İngiltere Sağlık Dairesi bu konuda bir açıklama yaparak son kullanma tarihleri yenilenen bütün koruyucu malzemelerin çok sıkı testlerden geçirildiğini, ihtiyacı olan sağlık personeli için koruyucu giysi konusunda bir acil telefon hattının olduğunu da söyledi ama doktor Roberts bu konuda ikna olmuş değil.
Şu anda sadece kendisinin bakımı altında olan ve her biri solunum cihazına bağlanmış üç meslektaşı olduğunu, bunlardan birinin Covid-19 hastalarına bakan bir yoğun bakım doktoru olduğunu ve yeterli koruyucu donanımı olmadan çalıştığını anlatıyor. Diğer iki hasta sağlık çalışanının ikisi de Covid hastalarıyla çalışmayan personel ve bu nedenle koruyucu giysi zaten kullanmadıklarını ama her ikisinin de virüsü muhtemelen hastanede kaptıklarını söylüyor.
Sorunlar bundan da ibaret değil. Doktor Roberts sadece Covid-19 hastalarının değil hastanedeki kimsenin ailelerinin ziyaretine izin verilmediğini anlatıyor:
"Şu anda en zorlandığımız şey ailelere, hastalarının artık tedaviden fayda görmediğini, ölmekte olduklarını ya da öldüklerini ama gelip onları göremeyeceklerini telefonda söylemek" diyor.
"Normal koşullarda hastaya refakat eden yakınına 'Elimizden gelen her şeyi yapacağız' deriz. Ama şimdi bunu söyleyemiyorum çünkü her şeyi yapamıyorum. Onlara solunum cihazı bağlayamayabilirim, en iyi hemşirelik hizmetini sunamayabilirim, çünkü hemşirelerin iş yükü çok ağır, antibiyotiklerimiz bitiyor. Dolayısıyla onlara faydası olabileceğini bildiğim her şeyi yapacağımı garanti edemiyorum."
Ulusal Sağlık Hizmetleri', İngiltere'de kaç sağlık personelinin hastalığı kaptığı konusunda kayıt tutulmadığını söylüyor.
Oysa Avrupa'da hastalıktan en çok etkilenen iki ülke İspanya ve İtalya bunu yapıyor. İspanya Sağlık Bakanı 27 Mart itibariyle ülkede 9 bin 400 sağlık çalışanının koronavirüs pozitif çıktığını açıklamıştı. İtalya'da da 30 Mart tarihi itibariyle yaklaşık 6 bin 500 sağlık çalışanının virüsü aldığı bildirildi.
Britanya çapında koronavirüs nedeniyle en az 7 sağlık görevlisinin yaşamını yitirdiği biliniyor.
Kapasitenin aşıldığı nokta
Doktor Roberts İtalya ve İspanya deneyimlerine dayanarak, İngiltere'de de hastalığın en hızlı yayıldığı tepe noktasına iki haftadan az bir süre içinde gelinmesinin beklendiğini anlatıyor.
"Eğer vakalarda İspanya ve İtalya kadar hızlı bir artış yaşanırsa açıkça söyleyeyim hapı yutarız. Hazırladığımız bütün ek kapasiteler yakında dolmuş olacak. Normal olarak iki ya da üç saat çalışmak üzere tasarlanmış anestezi cihazlarımız şu anda dört beş gün üstüste durmaksızın çalışıyor, bozulmalar, sızdırmalar olmaya başladı. "
Ek yoğun bakım yatakları koyabilmek için hastanede ameliyathaneler ve koğuşlar yoğun bakım ünitelerine dönüştürülmüş ve hastanenin kapasitesi iki misline çıkarılmış. Buralara hastalığı ağır geçiren ve özellikle nefes alamadığı için solunum cihazına bağlanması gerekenler yatırılıyor.
Fakat, doktor Roberts yoğun bakım kapasitesini artırmanın hemşirelerin işini çok ağırlaştırdığına dikkat çekiyor.
"Yoğun bakım hemşireleri özel eğitim görmüş ve kritik hastalara bire bir sürekli bakım sağlayan kişiler. Hastaları uyutuluyor olabilir ama onlar hastalarının saçının teline kadar yakından ilgili ve bilgili olurlar. Fakat şu anda ek yataklarla birlikte bir hemşire bazen dört yoğun bakım hastasına birden bakmak durumunda kalabiliyor. Çok zorlanıyor, gözyaşları içinde kalıyorlar. Onlar bu sistemin en önemli parçaları ama işler oradan çökmeye başlayacak."
'Evde kalın'
Doktor Roberts hastanenin önündeki park yerinde, ambulanslara ayrılmış park yerine inşa edilen geçici yapıyı gösteriyor.
Hastaneye koronavirüs belirtileriyle başvuran bütün hastalar önce bu ek yeni binanın içinde ön kontrolden geçiriliyor. Bu bölümde kuşku üzerine gelmiş ama hasta olmayan kişilerin belirlenip eve gönderilmesi hedefleniyor.
"İnsanlar sık sık doktora görünmek için kendilerindeki belirtiler hakkında yalan söyleyebiliyorlar. Evlerinde kalmaları gerekirken acile geliyorlar. Dolayısıyla her bir hasta önce tek tek gerçekten Covid belirtileri gösterip göstermediğini belirlemek üzere kontrol ediliyor. Covid belirtileri gösterenler başka sebeplerle gelenleri enfekte etmemeleri için hemen hastanenin özel olarak ayrılmış bölümüne yönlendiriliyor.
Doktor Roberts, evde kalmanın önemini bir kez daha vurguluyor. Sadece hastalar da değil, sağlık personelinin de çalışmadığı zaman başkalarını tehlikeye atmamak için kendilerini izole ettiğini hatırlatıyor.
"Buna rağmen parkları, marketleri insanlarla dolu görmek çok moral bozucu. Lütfen evde kalın!"
İllüstrasyonlar: Charlie Newland
- BİLMENİZ GEREKENLER - Koronavirüs nedir?
- TÜRKİYE'DE SON DURUM - Hangi önlemler alındı?
- KORONAVİRÜS HARİTASI - Salgında son durum ne?
- SON VERİLER NEREDE? - Sağlık Bakanlığı'nın günlük tablosu
- BELİRTİLER - Koronavirüsten nasıl korunursunuz?
- VÜCUDA ETKİLERİ - İnsan bedeninde ne değişimlere yol açıyor?
- NASIL KORUNURSUNUZ? - Hangi önlemleri alabilirsiniz?
- COVID-19 VE GERÇEKLER - Koronavirüs hakkında inanmamanız gereken hurafeler