İki veya dört haftalık enjeksiyonlarla kolesterolü kontrol etmeye yönelik yeni jenerasyon ilaçlar 3 seneye raflarda olacak. ABD’de çalışmaları süren 6 ayrı kolesterol aşısı “akıllı ilaç” da denilen biyoteknoloji ürünü ve kolesterol üretimini en baştan bloke ediyor. Halen kolesterol tedavisinde kullanılan statinler başta olmak üzere ilaçların bazı istenmeyen yan etkiler tarih oluyor.
Mesude Erşan’ın Hürriyet’te yer alan haberine göre, Anadolu Sağlık Merkezi Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Nevres Koylan, “Bazı yan etkileri nedeniyle statin tedavisine sadakatsizlik var. Alması gereken hastaların ancak yarısı kullanıyor. Standart doz statin verildiğinde kolesterolü yüzde 30-35 oranında azaltıyor. Dozu her iki katına çıkarmak, yüzde 5-6 ilave düşüş sağlıyor. Dolasıyla ciddi bir kolesterol düşüşü sağlamak için ‘dehşetengiz’ statin dozlarına çıkmak gerekiyor. Bu da çok kolay değil” diyor.
Hücre üzerinden etki ediyor
Heyecan yaratan ve şimdilik genel isim olarak kolesterol aşısı diye isimlendirilen tedavi tek bir molekül değil. 6 ayrı molekülden oluşuyor. Bunlar Squalene Synthase (SSI), Microsomal Triglyceride Transfer Protein (MTP) ve PCSK9 inhibitörleri ile Apo B mRNA antisense ilaçlar ve Tiroksin Reseptör agonistleri. Hepsi biyoteknoloji ürünü ve kimsayal ilaçlar olan statinlerden tamamiyle farklı. Prof. Dr. Koylan, “Bunlardan özellikle Apo B mRNA antisense, MTP ve PCSK9 inhibitörleri adlı ilaçlardan kolesterol aşısı diye sözediliyor ve çok ciddi kolesterol düşmelerine yol açabiliyor. Hücresel temelli etki yapıyorlar. Kolesterol üretimi emrini veren mekanizmanın önünü kesiyor. İlk sonuçlara göre LDL yani kötü kolesteroldeki düşüşler çok iyi, yüzde 50’lerde. PCSK9 12 haftada yüzde 70 kadar düşürebiliyor. Pratikte 15 gün veya 1 ayda bir yapılacak iğneyle kolesterolü halletmek mümkün olacak” diyor.
3 yıl sonra raflarda
ABD’de geliştirilen kolesterol aşılarının tümü klinik çalışma aşamasına girdi. Prof. Dr. Koylan, 2017’ye kadar raflardaki yerini alacağını tahmin ediyor. “İlaç firmaları için muadili kolay üretilen kimyasal ilaçların hiçbir çekiciliği kalmadı. Firmalar biyoteknolojik ilaçlara yöneliyor. Bu ilaçlar tedaviye uyum ve tedavisi kolay olmayan genetik hiperlipidemiler açısından son derece çekici. Bu ilaçların en etkilisi PCSK9 inhibitörleri ve daha çok genetik kökenli homozigot (hem anneden hem de babadan birlikte geçmiş) kolesterol yüksekliklerinde kullanılması bekleniyor ve yaklaşık yüzde 50-70 kolesterol düşüşü sağlıyor. Yüzde 40- 60 kolesterol düşüşü sağlayan diğer ilaçlar da bu alanda kullanılabilecekleri gibi daha hafif kolesterol yüksekliklerinde de verilebilecekler. Bu gelişme çok önemli çünkü ileri hiperlipidemide hemen hemen tek silah kandaki kolesterolü aferez ile temizlemek. Bu ilaçlar geldiği zaman 15 günde ya da ayda bir yapılacak enjeksiyonlarla kolesterol sorunu halledilebilecek. Ancak nihayi sonuçlar için uç nokta çalışmalara ihtiyacımız var. Kalp krizi sıklığını ne kadar düşürdüğünü görmemiz lazım. Tabii ki statinlerle karşılaştırmalı araştırmalar da yapılmalı” diyor.
Peki yeni ilaçlar statinleri tamamen tedaviden eler mi? Prof. Dr. Koylan, “Sanmıyorum. Statinler daha epeyce gündemde kalacak gibi gözülüyor. Statinlerin hemen hergün yan, faydalı etkileri ortayı çıkıyor. Statinler yenilerine göre çok daha ucuz olacak” diyor.