T24 Dış Haberler
Rus işgalinin üzerinden neredeyse bin gün geçerken Ukrayna'nın müttefikleri, Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'yi müzakere masasına çekmenin yeni yollarını zorluyor. ABD Başkanı Donald Trump, ocak ayında Beyaz Saray'a bu konuda hızlı bir giriş yapacak. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, cuma günü yaptığı bir telefon görüşmesinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i barış görüşmelerine katılmaya çağırdı ve son olarak Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, pazar günü yaptığı açıklamada Rus liderle "doğru zaman geldiğinde" görüşeceğini söyledi. ABD merkezli Bloomberg, Türkiye'nin de Kiev'i müzakereye ikna etme çabalarının bir parçası olduğunu ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın konuyla ilgili olarak önerilerinin bulunduğunu yazdı. Bloomberg'e göre Erdoğan, Zelenski'den NATO'ya katılma görüşmelerini en az 10 yıl süreyle ertelemesini istiyor. Erdoğan ayrıca Donbas bölgesinde askerden arındırılmış bir bölge oluşturulmasını öngörüyor.
Bloomberg'e konuşan iki Avrupalı yetkili, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski'nin ve Rusya Devlet Başkanı Putin'in uzlaşmak zorunda kalacağının "giderek daha fazla kabul gördüğünü" açıkladı. Yetkililere göre "iki tarafın da kesin bir zafer elde edemeyeceği" anlaşıldı.
Türkiye, "çatışmaların dondurulması" önerisinde bulunacak
Bloomberg, Türkiye'nin de iki lideri müzakereye ikna etme çabalarının bir parçası olduğunu yazdı. Planları hakkında bilgi sahibi olan yetkililere göre; Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Rio de Janeiro'daki zirvede G20 liderlerine "çatışmanın mevcut hatlarda dondurulması" önerisinde bulunacak.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, NATO üyeliğine giden yolun açılmasını ve üye olana kadar da ülkesine güvenlik garantisi verilmesini istiyor.
Erdoğan, Zelenski'ye ne önerecek?
Bloomberg'in Erdoğan'ın düşünceleri hakkında bilgi sahibi olan kişilerden aktardığına göre Cumhurbaşkanı Erdoğan ise Zelenski'nin Putin'e bir taviz olarak ittifaka katılma görüşmelerini en az 10 yıl ertelemeyi kabul etmesini önerecek. İddiaya göre Türkiye'nin önerisi, Rusya'nın 2014'ten bu yana geniş toprak parçalarını kontrol ettiği Ukrayna'nın doğusundaki Donbas bölgesinde askerden arındırılmış bir bölge oluşturulmasını öngörüyor. Erdoğan ayrıca ek bir güvence olarak uluslararası birliklerin bölgeye konuşlandırılabileceğini söyleyecek ve Kiev'in NATO dışında kalmayı kabul etmesini telafi etmek için Ukrayna'ya askerî malzeme temin edilmesini önerecek.
Bloomberg, Türk yetkililerin önerilerin Ukrayna tarafından kabul edilmesinin zor olacağının farkında olduğunu ancak "bunun en gerçekçi yaklaşım olduğuna" inandıklarını yazdı.
Öte yandan Ukrayna'nın NATO'ya tam üyeliğinin kendilerini Kremlin'le doğrudan çatışma riskine sokacağını düşünen Kiev'in bazı müttefikler için bu plan cazip görülebilir. Zira Kuzey Kore birliklerinin Putin'in güçlerini desteklemek için savaş alanında görünmesinden bu yana Batı'nın düşüncesi değişti. Bazı G-20 ülkelerinin değerlendirmeleri Kuzey Kore'nin Rusya'ya 100 bin kadar asker gönderebileceğini gösteriyor.
"Erdoğan, Zelenski'yi İstanbul'daki barış görüşmelerine katılmaya ikna edebileceğini düşünüyor"
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski'yi İstanbul'daki barış görüşmelerine katılmaya ikna edebileceğini düşünüyor. Konuyla ilgili bilgi sahibi kişileri Bloomberg'e aktardığına göre; Erdoğan "çatışmalar durdurulmadığı takdirde Ukrayna'nın önümüzdeki birkaç ay içinde çok daha fazla toprak kaybedebileceğine" dair istihbarat aldı.
Ancak sahadaki durum, Rusya Devlet Başkanı Putin'e "savaşmaya devam etmesi için" bir teşvik de sunuyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, G20 Zirvesi için Rio'ya hareket etmeye hazırlanırken Buenos Aires asfaltında gazetecilere yaptığı açıklamada “Putin ne derse desin barış istemiyor ve bunu müzakere etmeye de hazır değil. Putin'in niyeti çatışmayı yoğunlaştırmak, bunu haftalardır görüyoruz" dedi.
Çözüm çabaları neden yoğunlaştı?
Çözüm konusunda yoğunlaşan çaba ve açıklamalar, Trump'ın dönüşüne ve bu bağlamda ABD desteğinde ciddi kesintiler olasılığının gündeme geldiği bir dönemde gerçekleşiyor. Kuzey Kore birliklerinin Rusya tarafında savaşa girmesiyle birlikte çatışmayı durdurmak konusunda artan bir istek söz konusu.
Rusya Devlet Başkanı Putin ise büyük askerî kayıplarına rağmen ateşkesi düşünmeye pek niyetli görünmüyor. Rus lider geçen hafta Scholz'a "görüşmelere her zaman açık olduğunu ancak herhangi bir anlaşmanın Rusya'nın güvenlik kaygılarını ve toprak kazanımlarını dikkate alması gerektiğini" söyledi. Bloomberg analizine göre Kremlin'in Zelenski üzerinde artan baskıyı, yıpratma stratejisinin işe yaradığının kanıtı olarak yorumlaması muhtemel.
Başkan Joe Biden'ın görevden ayrılmasından kısa süre öncesi gerçekleşecek G-20 Zirvesi öncesinde ABD, Rusya topraklarına uzun menzilli füze saldırılarına izin verme kararı aldı. Bu değişikliğin Trump göreve gelmeden önce Zelenski'nin pozisyonunu güçlendirmeye yardımcı olacağı ve böylece nihaî müzakerelere daha güçlü bir el ile yaklaşabileceği değerlendiriliyor.
Rio'daki zirveye katılacak olan Çin ve Brezilya, mayıs ayından bu yana her iki tarafı da kapsayan uluslararası bir konferans çağrısında bulunuyor.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, cumartesi günü ülkesinin kamu yayın kuruluşuna yaptığı açıklamada savaşı gelecek yıl sona erdirmek istediğini söyledi. Kiev ayrıca Ukrayna'nın Rus saldırılarına daha etkin bir şekilde karşı koyabilmesi ve Putin üzerinde müzakere baskısını arttırabilmesi için müttefiklerinden kendisine daha güçlü silahlar göndermelerini talep ediyor.
Kiev lideri, G-20'de olmayacak. Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, Zelenski'nin davet edilmesi için çağrıları görmezden geldi. Putin, Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından savaş suçu işlediği iddiasıyla hakkında çıkarılan tutuklama emri nedeniyle varlığının zirveyi “sekteye uğratacağını” söyleyerek katılmamayı tercih etti.