Sevcan Karadağ*
Vajinismus, oldukça sık rastlanan bir cinsel rahatsızlık olmasına rağmen, birçoğumuz bunun rahatsızlık olduğunu düşünmeyiz. Daha da tehlikesi bunun zamanla kendiliğinden düzeleceği yanılgısına düşmemizdir. Peki gerçekten böyle mi?
Vajinismus nedir?
Ülkemizdeki en büyük cinsel rahatsızlıkların başında gelen vajinismus, vajina girişini çevreleyen pelvis kaslarının istem dışı kasılarak, ilişki anında kadının istem dışı verdiği korku, kaçınma tepkisidir. Bu istem dışı tepki iradi olarak kontrol edilemez. Kasılmalar, cinsel birleşme dışında jinekolojik muayene esnasında ve vajina içine tampon yerleştirme durumlarında da ortaya çıkabilir. Öte yandan vajinismus; fiziksel bir engel olmamasına rağmen kadının korku, kaygı ve endişelerinden dolayı cinsel ilişkiye izin vermemesi, verememesi olarak ifade edilebilinir.
Amerikan Psikiatristler Birliği vajinismusu, “İstemsiz kasılmalar sonucu ilişkinin gerçekleşememesi” olarak tanımlamıştır.
Vajinismusun en temel diğer belirtisi panik atak benzeri durum yaşanmasıdır. Sadece vajina girişinde değil, tüm vücutta kasılma gelişir ve vajina bölgesine müdahale sona erdiğinde kaslar gevşer ve normale döner. Zorlayarak denemelerde bulunmak, var olan vajinismusun şiddetinin artmasına neden olabilir.
Vajinismus terimini ilk olarak kullanan Amerikalı Jinekolog J.Fatman Sims 1862’de Londra Obstetri Topluluğu’na yaptığı konuşmada şunları söylemiştir:
“Kişisel araştırmalarıma dayanarak evlilik ilişkisinde her iki tarafta bu kadar büyük mutsuzluk yaratan bir hastalık bilmediğimi söyleyebilirim ve bu kadar kolay, güvenilir ve kesin şekilde tedavi edilebilen başka bir ciddi rahatsızlık olmadığını da eklemekten mutluyum”
Türkiye’de her 10 kadından birinde görülen vajinismus, yurtdışındaki kayıtlara göre, cinsel terapi kliniklerine başvuran kadınların yüzde 12-17’sinde görülmektedir. Ülkemizde bu oranyüzde 60 civarındadır.
Genelde ilk cinsel birleşme deneyimi esnasında ortaya çıkmasına karşın bazı durumlarda sonradan da vajinismus olunabilir. Çiftler arasındaki şiddetli çatışmalar, ağrılı jinekolojik operasyonlar, fiziksel ve cinsel travma, ağrılı cinsel ilişki deneyimi gibi nedenlerden dolayı başlarda uyumlu olan cinsel deneyim vajinismus nedeniyle sekteye uğrayabilir.
Bazen de kadınlar, ağrı, yanma, acı ve kanama olacağı korkusuyla veya partneriyle olan diğer problemleri nedeniyle cinsel birleşme esnasında istemli olarak kendilerini kasar ve cinsel ilişkiye müsaade etmez. Bu durum vajinismustan farklıdır, karıştırılmamalıdır.
Tanısı, belirtileri ve tedavi yöntemleri
En temel belirtisi, cinsel birleşme sırasında kişinin istem dışı panik atak benzeri bir durum yaşamasıdır. Ön sevişme sırasında herhangi bir problem yoktur ve kadın bu aşamada gayet zevk alabiliyorken cinsel birleşme aşamasına gelindiğinde cinsel isteksizlik başlar.
Cinsel haz uyandırıcı bir maddenin ya da penisin vajinaya girişinin ağrılı ya da zor olması, çiftin cinsel birleşme sırasında zorlanması ya da cinsel birlikteliği yaşayamaması, cinsel ilişki sırasında yaşanan yanma, gerginlik ve batma hissi, hiçbir belirgin nedeni olmayan cinsel ağrılar, jinekolojik muayene esnasında zorlanma veya izin vermeme, vücudun diğer kas gruplarının (bacak, kol, bel, vb.) ilişki sırasında spazmlar yaşaması, başarısızlık ve ağrı endişesi nedeniyle seksten kaçılması, ağrı ve acıdan dolayı cinsel istek kaybı, cinsel ilişki esnasında acı çekileceğine dair şiddetli korku yaşama gibi çok açık görülebilen belirtileri vardır.
Tanı için bir jinekolog ya da alanında ilgili uzman kişilere başvurulmalıdır. Ağrılı cinsel birleşimin tek nedeni vajinismus değildir. Genel ağrılı cinsel birleşmenin tanımı “disparoni”dir. İkisi aynı şeyler değildir, ancak birbirlerini tetikleyebilen rahatsızlıklardır.
Vajinismus, korkulacak ya da tedavi edilemeyecek bir hastalık değildir. Kısa sürede çözümü olan zihinsel bir hastalıktır. Ancak bu rahatsızlıkla karşılaşıldığı zaman, “Kendiliğinden geçer” şeklinde düşünmemek gerekir. Uzmanlar, tedavi olunmadan, erteleme ile çözülebilecek bir rahatsızlık olmadığını belirtmektedirler.
Vajinismus tedavisinde en önemli şey ise erkeklerin partnerlerine karşı anlayışlı davranmasıdır. Uzmanlara bu rahatsızlıktan dolayı başvuran çiftlerin çoğu çocuk yapma isteği ile geliyormuş. Ya da o kadar sabırlı olamayan erkekler, bakire olmadığından dolayı eşlerinin kendisi ile cinsel ilişkiye girmek istemediğini düşündüğünden kadın cinayetleri oranlarını artırıyor. Birçok çift ise bunun çözülebilir bir sorun olduğunu düşünmüyor ya da uzman kişilere başvurmaya çekindiği için ayrılma, boşanma gibi sonuçlara gidiyorlar. Uzmanların belirtiğine göre, vajinismusun temelinde yatan neden ise tamamen psikolojik ve kadınların geleneksel ahlak kurallarıyla yetiştirilmesi. Çoğu kadın bacak arasının kutsal olduğunu ve zarar görmemesi gerektiği inancıyla yetiştiriliyor ve tamamen vajinalarını koruma içgüdüsüyle istemsiz kasılmalar yaşayabiliyorlarmış.
Vajinismus, çok nadiren anatomik nedenlerden kaynaklanabiliyor. Vajinismus hastalarının yalnızca yüzde 10’unda yapısal bir nedenden söz edilebilir. Vajinismusun anatomik nedenleri; vajinal septum, hymen anatomisi ile ilgili problemler, vajinanın yapısal problemleri, vajinitler, vajinal mantarlar, pelvik inflamatuar hastalık, bartholin kisti gibi rahatsızlıklar olabilir.