Türkiye’de faaliyet gösteren yaklaşık 300 özel sektör liman ve iskelesinden sadece ikisinde sendikal örgütlenme bulunuyor.
Liman-İş Sendikasınca hazırlanan raporda, özel sektör limancılık işletmeleri dernek çatısı altında örgütlenirken, özel sektörde çalışan kayıtlı işçilerin yüzde 99'unun örgütsüz durumda olduğu belirtildi.
Türk-İş'e bağlı Liman-İş Sendikasınca, limancılık sektöründeki sendikal örgütlenmenin değerlendirildiği bir rapor hazırlandı.
Limancılık sektörünün, Türkiye'de son yıllarda hızla büyüdüğü belirtilen raporda, 2007 yılı itibariyle Türkiye limanlarında 286 milyon 274 bin 648 ton yükün elleçlendiğine yer verildi. Raporda, 1998'de limanlarda elleçlenen yük miktarının 104 milyon ton olduğu dikkate alındığında, Türkiye'de limancılık faaliyetlerinin yalnızca son 10 yılda yüzde 175 oranında büyüdüğü ifade edildi.
Liman özelleştirmeleri nedeniyle limancılık faaliyetlerinde kamunun payının giderek azaldığı bildirilen raporda, özelleştirmeler sonucunda kamunun limancılık faaliyetlerindeki payının yüzde 16'ya kadar gerilediği kaydedildi.
Raporda, Türkiye'de limancılık sektörünün hızla büyümesi ile limancılık faaliyetlerinde çalışan işçi sayısının da giderek arttığı belirtildi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 2008 yılı Ocak ayı verilerine göre, limancılık ve depolama hizmetlerinin yer aldığı 22 sayılı ardiye ve antrepoculuk iş kolunda toplam 29 bin 497 işçi çalıştığı ifade edilen raporda, limancılık sektöründe çalışan kayıt dışı ve kaçak işçiler de dikkate alındığında bu rakamın en az 40 bin civarında olduğu değerlendirmesinde bulunuldu.
İş kolundaki kayıtlı işçilerin yüzde 92'sinin özel sektörde istihdam edildiğine değinilen raporda, "Türkiye'de faaliyet gösteren yaklaşık 300 özel sektör liman ve iskelesinden sadece 2'sinde sendikal örgütlenme bulunduğuna" dikkat çekildi.
Raporda, iş kolundaki tek yetkili sendika olan Liman-İş'in, kamuya bağlı TCDD ve TDİ limanlarının yanı sıra özel sektör işletmelerinden Gemport Limanı ve Orta Doğu Antalya Limanı'nda toplu sözleşme imzaladığı bildirildi. Raporda, bu toplu sözleşmelerin Gemport Limanı'nda 216, Antalya Orta Doğu Limanı'nda ise 88 işçiyi, toplamda ise 304 işçiyi kapsadığı kaydedildi.
Sendikalı 548 işçi işten atıldı
"Özel sektör bünyesindeki limancılık ve depolama hizmetlerinde çalışan kayıtlı işçilerin yalnızca yüzde 1,1'inin sendikalı olduğu" ifade edilen raporda, sektörde kayıt dışı çalışan işçiler de dikkate alındığında bu oranın yüzde 1'in de altına düştüğü belirtildi.
İş kolunda işçilerin örgütlenme oranı bu denli düşük iken, sektördeki faaliyetlerin çok büyük bir kısmını paylaşan (2006 yılı itibariyle yüzde 65) 41 büyük özel sektör limanının Türkiye Liman İşletmecileri Derneği çatısı altında, örgütlü bir şekilde birlikte hareket ettiklerine değinilen raporda, şu değerlendirmelerde bulunuldu:
"Limancılık sektörünün 'büyük' işverenleri örgütlü iken özel sektör limanlarında çalışan işçiler örgütsüzdür. Bu durumun en önemli nedeni, kendileri örgütlenirken, işçilerin anayasal hakkı olan sendikalaşmayı ihlal eden işverenlerdir. Zira 2003-2008 yılları arasında Liman-İş Sendikasına üye olduğu için 548 işçi işten atılmıştır. Bu durumun son örneği Marport Limanı'nda yaşanmıştır. İşveren 'hukuk dışı ve etik dışı' yöntemlere başvurarak, Liman-İş Sendikası'nın örgütlenmesini engellemeye çalışmıştır."
Düşük ücret, yüksek iş kazası riski
Raporda, "özel sektör tarafından işletilen liman ve iskelelerde sigortasız işçi çalıştırma, taşeronlaştırma, kaçak işçilik, yabancı işçi çalıştırma, vergi ve benzeri hukuksal yükümlülüklerin yerine getirilmemesi gibi bir dizi olumsuzluk yaşandığı" savunuldu.
Kamu limanlarının özelleştirilmesiyle, bu uygulamalar için yeni alanlar açıldığı görüşüne yer verilen raporda, "Özel sektör limanlarında işçi ücretleri düşüktür. Özellikle, yüksek kalifiyeye sahip olmayan işçiler 600-700 YTL civarında ücret almaktadır" denildi.
"Özel sektör limanlarında gerekli işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin yeterince alınmadığı" öne sürülen raporda, bu nedenle limanlarda yaşanan iş kazalarının dikkat çekici olduğu belirtildi.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, limancılık hizmetlerinin de içinde yer aldığı "ulaştırma, haberleşme ve depolama" sektörünün yıllık yüzde 3,7'lik iş kazası oranına sahip olduğuna dikkat çekilen raporda, sektörün en çok iş kazası yaşanan 5. çalışma alanı olduğu ifade edildi.
Raporun sonuç bölümünde, "özel sektörde çalışan liman ve depolama işçilerinin sendikal örgütlenme hakkı açıkça ihlal edildiği" öne sürülerek, "özel sektör limanlarında ve depolarda çalışan işçilerin sendikalaşmasının önündeki tüm engeller derhal kaldırılması" talebine yer verildi.