The Wall Street Journal Türkiye’nin hesapladığı Teriyaki Endeksi’ne göre İstanbul’da üst sınıf bir restoranda yenilen yemek, satın alma gücüyle değerlendirildiğinde New York’tan 7,7 kat, Londra’dan ise 5,2 kat daha pahalı…
The Wall Street Journal Türkiye’nin haberine göre Teriyaki Endeksi’nde İstanbul 70.32 puanla ilk sırada yer alırken, Londra 13.38 puanla ikinci, New York 9.10 puanla üçüncü oldu.
Milli gelire bölündü
Endeks, New York, Londra ve İstanbul’da şubeleri olan ve aynı ya da çok benzer menüye sahip orta sınıf üstü restoran zincirlerinden fiyatların, kişi başına düşen milli gelire bölünmesiyle bulundu. Restoranlar seçilirken rakipleriyle benzer fiyat aralığı sunanlar seçildi. Yani restoranların aynı ülke içinde rakiplerine göre ne daha ucuz ne daha pahalı olmamasına özen gösterildi. Endeksin yüksek olması gelir oranına göre servis edilen yemeklerin, ülke ortalama kazancına göre yüksek olduğunu ortaya koyuyor.
Aynı markalar incelendi
New York, Londra ve İstanbul’da bulunan üst sınıf restoran zincirlerinin menülerindeki benzer yiyecek fiyatları karşılaştırıldığında ABD ve Türkiye arasında çok fark bulunmasa da Londra’da fiyatlar daha yüksek kalıyor. Örneğin bir akşam keyifle yenen bir tabak Teriyaki Soba için New York’ta 27.84 TL (14.5 USD), Türkiye’de 31.50 TL öderken fiyat İngiltere’de bir anda 41.7 liraya (14.5 pound) yükseliyor. Böyle bakıldığında İstanbul üst gelir grubu için Londra’dan daha ucuz görülüyor.
Teriyaki Endeksi, satın alma gücüne bakılarak hangi ülkede lüks tüketimin daha pahalı olduğunu ortaya koyuyor. Ancak hesaba satın alma gücü katıldığında tablo değişiyor.
Dünya Bankası verilerine göre kişi başına düşen ortalama milli gelir cari fiyatlarla ABD’de 48 bin 442 dolar olurken, İngiltere’de 38 bin 589 dolar ve Türkiye’de 16 bin 885 dolarda kalıyor. Yani ortalama 1 yıllık gelirle ABD’de 3 bin 340 tabak Teriyaki Soba yenilebilirken, tabak sayısı Londra’da 1.802’e, İstanbul’da ise 1.029’a düşüyor.
Maliyetlere de bakmak gerek
Turizm Restoran Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer, konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede ülkelerin satın alma gücü devreye girince ortaya büyük fiyat farkları çıkabildiğini kabul etti.
Demirer, “Ancak gerçek bir karşılaştırma yapabilmek için maliyetleri de görebilmeniz gerekir” diye konuştu.
Türkiye’de ithal ürünlerdeki vergi nedeniyle alınan teriyaki sosun İngiltere ve Amerika’dan çok daha pahalı olduğunu ifade eden Demirer, işin içine alkollü içki de girince bu faturanın daha da yükseldiğini vurguladı.Kaya Demirer, sözlerine şöyle devam etti:
“Biz Türkiye’de çalıştırdığımız herkesi bordrolu yapmak zorundayız. Amerika’da sadece çekirdek kadro bordroludur ve bir restoranda bordrolu çalışmak değerli bir şeydir. Bu maliyetlerimizi artıran bir etken. Ayrıca ithal ürünlerde de büyük vergiler ödüyoruz. Aynı şey o ülkelerde yok. Fiyatları kıyaslarken maliyeti de göz önünde bulundurmak gerekir. Türkiye’de bu ürünlere uygulanan vergiler nedeniyle vicdanla cüzdan arasındaki mesafe açılıyor. Bu ülkeye ve toplanabilen vergi açısından bakıldığında bütçeye de zarar veriyor.”
Londra’da 8 buçuk dolar İstanbul’da 39 TL
Üç ülkede de restoranları bulunan Le Pain Quotidien’de yenen vejetaryen salatanın fiyatı Londra’da 9.18 pound (27.54 TL). New York’ta organik Quinoa Taboule 12.25 dolara (23.52 TL) yenirken Türkiye’de 20 liradan servis ediliyor. Dünyaca ünlü şarküteri zinciri Dean&Deluca’nın ABD mağazalarında 8.50 dolardan (16.32 TL) alıcı bulan barbekü sos İstanbul Kanyon mağazasında 39 liraya satılıyor. Maliyetler karşılaştırıldığında Heinz ketçap Amerika’da markette 2.3 dolardan (4.41 TL) satılırken İngiltere’de 1.85 pounda (5.55 TL) , Türkiye’de 4.15 TL’ye alıcı buluyor. Dana bonfilenin kilosu İngiltere’de 19 pound (57 TL) olurken Türkiye’de fiyat 55.99 TL iken ABD’de 10.32 dolar (20.32 TL).
Endeks nasıl hesaplandı?
Endeks hesaplanırken New York, Londra ve İstanbul’da benzer menüler sunan restoran zincirlerden Wagamama ve Le Pain Quotidien seçildi. Üç ülkede de servis edilen Wagamama’nın Ramen, Teriyaki ve su fiyatlarına Le Pain Quotidien de Organic Quinoa Taboule ve vejeteryan salata seçildi. Bu ürünlerin fiyatları dolar bazında toplanarak (GBP/USD: 1,54 ve USD/TRY: 1,92 alındı), dolar bazında kişi başına düşen milli gelire bölündü. Oluşturulan endekste puanın yüksek olması satın alma gücüne göre menünün pahalı olması anlamına geldi.