Alex Christian
Serbest Gazeteci
İş yaşamında uzunca bir süre, çalışanların rolleri ve kıdemlerini tanımlamak için genellikle basit terimler kullanıldı. Ancak yeni işler ortaya çıkıp, iş tanımları değiştikçe - hatta bazen keyfi bir şekilde - yeni unvanlar ortaya çıkıyor. Peki bunda bir sorun var mı?
CEO, Pazarlama Direktörü, Baş Yazar, Satış Asistanı gibi iş unvanları yıllardır iş genelinde standart olarak kullanılıyor. Bu unvanlar ilgili işin görev ve kıdemi hakkında kısa ve öz bilgi verirler. Hem çalışanlar hem de işe alım uzmanları için anlamlı olmakla birlikte belirsizliğe çok az yer bırakırlar.
Ancak diğer yandan iş dünyasında, "Vizyondan Sorumlu Genel Müdür", "Yenilik Baş Sözcüsü", "İş Geliştirme Gurusu" veya "Uzaktan Çalışmadan Sorumlu Genel Müdür" gibi etiketler ortaya çıkıyor ve bu da geleneksel sistemi çok katı ve hatta demode gösteriyor.
İlk bakışta bir çalışanın unvanını değiştirmesi veya tamamen yeni unvanlar oluşturulması zararsız görünebilir. Zira iş süreçleri daha esnek hale geldikçe, iş fonksiyonları ve onları tanımlama şeklimiz de değişiyor.
Yeni unvanlar çalışanların yeni yetenekler keşfetmeleri için ilham verirken aidiyet duygularını güçlendirebilir.
Yine de, geleneksel iş unvanlarının bu kadar uzun süre kullanılmasının bazı nedenleri var. Bu nedenle kuralları gevşeterek rastgele unvanlar oluşturmak her zaman en iyi yaklaşım olmayabilir.
'İşim dikkat çekmekse, o zaman unvanım da bunu yapmalı'
Hukuk ve finans gibi kariyer basamaklarının net olduğu sektörlerde unvanlar çalışanların gerek deneyim gerek gelişimleri açısından açık bir mesaj veriyor.
Ancak özellikle yaratıcı sektörler başta olmak üzere birçok sektörde yeni unvanlar evrilmeye devam ediyor.
Daha esnek iş ortamlarında iş verenler çalışanları için yeni iş unvanları yaratma konusunda neredeyse tamamen özgür.
Bu yeni unvanlar, işe alım veya çalışanları tutma araçları olarak kullanılabilir hatta müşterilerin dikkatini çekebilir.
Bu, Londra merkezli yaratıcı reklam ajansı Truant'ta resmi iş unvanı "Abartı ve Kültür Başkanı" olan Lennie Hughes için geçerli bir durumda. Şirketi onu ilk işe aldığında farklı bir unvanı vardı; iş ilanında "Pazarlama ve İş Geliştirme Başkanı" unvanı kullanılıyordu.
Ancak Hughes iş deneyiminde geleneksel pazarlama rollerinden ziyade güçlü iletişim becerileri ve doğal kültür uyumu olduğunu söylüyor.
Hughes, liderliğini üstleneceği rol için yeni bir unvan belirlemek üzere Truant'la birlikte çalıştı. Günlük sorumlulukları arasında, sosyal medya hesaplarını ve basın bültenlerini yönetmek gibi tipik halkla ilişkiler görevlerinin yanı sıra canlı etkinlikleri, podcast'leri ve giyim ürünlerini seçip düzenlemek var.
Pazarlama ve iş geliştirme Hughes'un sorumluluğunda olsa da, yeni unvanın kendisine daha çok uyduğunu söylüyor.
Hughes bu unvanın "yenilikçi" olduğunu düşünüyor ve stratejik fayda sağladığını kabul ediyor:
"İşim dikkat çekmekse, o zaman unvanım da bunu yapmalı."
Halkla ilişkiler mesajı
Hem uzmanlar hem de çalışanlar, gösterişli, hatta biraz gelişigüzel iş unvanlarının olumlu etkileri olabileceğini söylüyor.
Londra merkezli kariyer platformu Indeed'de ekonomik araştırma direktörü Pawel Adrjan, değişen iş unvanlarının çalışanların şirketlerinde daha değerli hissetmelerine yardımcı olabileceğini söylüyor.
BBC Worklife tarafından görülen verilere göre, geleneksel "insan kaynakları" unvanının yerini "insanlar" alırken 2019'dan bu yana “yetenek kazanımı” unvanının kullanımı yüzde 75 arttı, “işe alım” yüzde 19 düştü.
Benzer şekilde, iş unvanlarında “müşteri başarısı” gibi terimler “satış”ın yerini alıyor.
Adrjan, "'İnsan kaynakları' kulağa bürokratik gelebilir. Bunun yerine unvanda 'insanlar' kullanarak, işverenler insanlara yatırım yaptıkları mesajını verebilirler.
"Bu dil aracılığıyla şirketler, sömürülecek kaynaklardan ziyade bireylere müşteri ve ortak olarak değer verdiklerini göstermeye çalışıyor” diyor. Hughes, kişiye özel yeni unvanların çalışanları daha güçlü hissettirebileceğini de söylüyor:
"Güveninizi büyük ölçüde artırıyor. Çalışanın gelişebileceğiniz bir ortam oluşturmak için elinden gelen her şeyi yapacağını söyleyerek becerilerinize güven mesajı veriyorlar."
Hughes, birçok kariyer gelişimi artık doğrusal ilerlemediği için, geleneksel unvanların "kısıtlayıcı hissettirebileceğini" ekliyor.
Olumsuz yanları neler?
Bununla birlikte, yeni unvanların bazı dezavantajları da olabilir.
Öncelikle bazen abartılı ve anlamsız görünebilirler, bu da çalışanlara gösterişli ancak işin gerçekte neyi gerektirdiği konusunda çok az rehberlik sağlayan unvanlar vermekle sonuçlanabilir.
Adrjan, "'Barista' veya 'ağır taşıt sürücüsü' gibi unvanların aksine, 'ekip üyesi' marka oluşturmak isteyenler için popüler hale geldi" diyor ve ekliyor:
"Adayın işin değerli bir üyesi olacağını ima ediyor ancak meslekle ilgili hiçbir bilgi aktarmıyor."
Tanımlayıcı olmayan, gösterişli bir iş unvanı, işçi egosunu yükseltmek için maliyetsiz bir işe alma taktiği olarak kullanıldığında, bu belirsizlik, işveren ve çalışan arasında beklentilerde uyumsuzluğa yol açabilir.
En kötü senaryoda bu, çalışanları beklentilerini karşılamayan işlerle baş başa bırakabilir.
Bu durum, işe alımlarda da sorun teşkil edebilir. Örneğin, insan kaynakları yeni roller için doğru adayları belirleyemeyebilir ya da adayları alımlarda geri plana atabilir.
Adrjan, "Unvanında son derece alışılmadık bir kelime olması, bu çalışanın işe alım uzmanlarına işini açıklamakta zorlandığı anlamına gelebilir" diyor ve ekliyor:
"Tutarlı unvanlar, net kariyer basamakları, belirli kariyer yolları ve maaşlar sağlayarak çeşitlilik ve eşitliğe yardımcı olur."
Hem kuruluşların işleyişi hem de işin doğası değiştikçe, muhtemelen yeni, alışılmadık unvanların ortaya çıktığını görmeye devam edeceğiz. Ancak çalışanlar dikkatli olmalı: Şaşaalı iş unvanları pohpohlayıcı ve baştan çıkarıcı görünse de dikkate alınması gereken dezavantajları var.
Hughes, hâlâ yeni rolünü tanımlamaya çalıştığını söylüyor:
"Hâlâ günlük olarak 'abartı ve kültür'ün ne anlama geldiğini sorguluyoruz."
Ancak seçiminden memnun ve türünün tek örneği olan unvanıyla birlikte kendisini nasıl geliştireceği konusunda iyimser.
“Geniş bir tanımı var. Olasılıkları sınırsız hale getiriyor.”