Bilim insanları canlılarda mevsimlerin geçişini takip eden "kimyasal takvimi" ortaya çıkardı. Current Biology adlı dergide yayımlanan makaleye göre vücut takvimi, hayvanlarda çiftleşme ve kış uykusu gibi faaliyetlerde belirleyici oluyor.
Araştırmacılar canlıların vücudunda yer alan bazı hücrelerin günlerin uzunluğuna göre yaz ya da kış moduna geçtiğini söylüyor. Araştırmacılara göre bu durum bağışıklık sistemini etkileyebilebilir.
BBC Türkçe’de yer alan habere göre, araştırmayı yürüten Manchaster ve Edinburgh üniversitelerinden bilim insanları, yılın farklı zamanlarında koyunların beyinlerini inceledi.
Beyindeki hücre kümesi
Araştırmacılar beynin ön kısmında yer alan hipofiz bezesinde 17 bin hücreden oluşan bir küme buldular. İkili bir sisteme sahip olan hücreler, yaz ya da kış moduna göre kimyasallar üretiyor. Mevsimler değiştikçe, hücreler de birer birer mod değiştiriyor.
Araştırmayı yürütenlerden Profesör Andrew Loudon, "Kış ortasında ve yaz ortasında kısa bir süre, kümedeki tüm hücrelerin aynı modda olduğunu görebiliyoruz" diyor.
Ancak vücudun ilkbahar ve sonbaharı hala algılayamadığını söyleyen bilim insanları, bu mevsimlerde bazı hücrelerin kış, bazılarının da yaz moduna geçtiğini belirtiyor.
Vücut saati aynı zamanda döngüsel ritim olarak da biliniyor ve doğru zamanlarda uyanık kalmayı sağlayan günlük devir gibi çalışıyor. Yıllık devir ise göç, kış uykusu ve çiftleşme gibi faaliyetleri harekete geçiriyor. Aslında kuzuların neden ilk baharda doğduğunu da yıllık ritim açıklıyor. Hem günlük hem de yıllık devir, güneş ışığıyla kontrol ediliyor. Günler kısalıp geceler uzadıkça, daha çok uyku hormonu melatonin salgılanıyor.
'Tüm omurgalılarda benzer şekilde çalışıyor'
Profesör Loudon da "Bir süredir uzun dönemli ritimde melatoninin önemli olduğunu biliyorduk. Ancak nasıl ve nerede çalıştığını yeni keşfettik" değerlendirmesinde bulunuyor. Bir sonraki adımın hücrelerin zamanın geçişini nasıl kaydettiğini anlamak olacağını kaydeden Prof. Burt, insanların da aynı mekanizmadan etkilendiğini belirtiyor.
Bu yıl başlarında Cambridge Üniversitesi tarafından yapılan ve Nature Communications dergisinde yayımlanan bir çalışma, bağışıklık sistemindeki genlerin soğuk havada daha fazla çalıştığını ortaya koymuştu.
Bunun grip gibi virüslere karşı daha fazla koruma sağladığı ancak eklemlerdeki kireçlenme gibi sorunların kötüleşmesine yol açtığı belirtilmişti.