ABD'de Lehman Brothers adlı yatırım bankasının iflasıyla başlayan mali bunalım, sinema sektörünü de sıkıntıya soktu. Hollywood'da dev film projeleri birbiri ardına rafa kaldırılırken, yapımcı firmalar darboğazı aşmak için yabancı ortak arayışına girdi.
Referans'ın haberine göre ünlü yönetmen Spielberg'ün DreamWorks şirketi, Hindistan eğlence devi Reliance ile 500 milyon dolarlık bir anlaşma yapmak üzere. Bu anlaşma, "Tropik Fırtına" ve "Transformers" gibi filmlerin yapımcısı şirketin, Viacom'un Paramount Pictures Stüdyoları'yla mutsuz işbirliğini yürütmesine gerek bırakmadığı gibi, bir başka stüdyoda altı film yapımına olanak sağlayacak. DreamWorks ve Reliance'ın anlaşmayı imzalamasının önündeki engel, Wall Street'in kredi dağıtma konusunda oldukça eli sıkı davrandığı bir dönemde birkaç yüz milyon dolarlık ek finansman sağlanması için yaşanan sıkıntı.
Stüdyolar zor durumda
Geçen hafta Lehman Brothers'ın konkordato başvurusu ve Merrill Lynch'in Bank of America tarafından kurtarılması, Hollywood'da bir yıldır yaşanmakta olan, film finansmanına yönelik yeni bir yapılanmaya yol açan likidite krizine katkı sağlamaktan başka bir işe yaramadı. Konut satın alacaklar için öne sürülen daha sıkı koşullardan farksız bir şekilde, film üretimine start verme kararını alan kişiler de finansörlerden daha sert taleplerle yüz yüze geliyor. Bir film finansmanı avukatı olan P. John Burke, "Bu ortamda bir anlaşma sağlamak isteyen tüm stüdyolar, ticari beklentilerini yatırımcıların çıkarlarına göre daha iyi bir şekilde ayarlamak zorunda kalacaklardır" diyor.
Film şirketleri ve Wall Street bankaları dört yıl önce gelecek vaat eden bir romantik ilişkiye girmişti. Bundan önceki dönemde ise Wall Street'in kazanç sağlayan kaynakları Hollywood'dan uzak duruyordu. Bu arada sessiz film döneminde herhangi makul bir açıklaması olmadan, William Randolph Hearst ile başlayarak oldukça fazla sayıda yatırımcı büyük paralar yitirdi. Fakat 2004 yılında Merrill Lynch, JPMorgan ve Goldman Sachs gibi bankalar, bir anda ellerinde aşırı miktarda sermaye ve bunları yatıracak yer bulamadıkları bir durumda buldu. Bu arada stüdyolar da bütçe konusunda oldukça muhafazakâr ve bir miktar riski paylaşabilecek olan ana şirketlerini memnun edecek yollar arıyordu. Finansal kaynaklar ve yatırım olanakları, arz ve talep bakımından örtüştü ve böylece büyük miktarlarda finansman sağlanan yeni tip filmler ortaya çıktı: Kurumsal yatırımcılar artık film finansmanına yönelik portföy yaklaşımı izliyor ve bazı stüdyoların çektiği filmlerden pay alıyordu. Bu girişimde hedef, stüdyoların çektiği başarılı filmlerin, başarısız olanlara ağır geldiği durumda, yıllık tipik yüzde 13-18 arasında değişen gelirlerinden pay almaktı.
Önemli anlaşmalar yapıldı
Sony, Universal, Warner Bros ve diğer şirketlerle ortaklığında 8 milyar dolarlık bir düzeyde film yatırımı yapmış olan Relativity Media şirketinden Ryan Kavanaugh, "Hepimiz teorik bir konsepte katılıyoruz" diyor ve şöyle sürdürüyor: "Bunu bir modele dönüştürerek, hayata geçirelim. Sağlanan birkaç düzine anlaşmanın bazıları iyi sonuç verdi, bazıları ise vermedi."
2006 yılında film finansman piyasası bir köpük oluşturdu ve bankalar her yerde bu işe girmek için fırsat kollar oldu. Kavanaugh bu konuda, "O kadar çok miktarda sermaye akışı söz konusuydu ki, bu durum artık bir anlam ifade etmeyen şekillerde anlaşmalar sağlanmasına yol açtı" diyor.
Merrill Lynch, büyük oyuncuydu. 2007 yılının nisan ayında, heyecanla beklenen "Twilight" filminin yapımcısı yeni bir stüdyo olan Summit Entertainment'e 1 milyar dolar kredi vermek için diğer kurumlarla çekişti. Aynı yılın aralık ayında, bir MGM şirketi olan United Artists'in daha az iddialı gibi görünen Tom Cruise filminin çekimi için de 500 milyon dolar destek sağladı. Rakip bir stüdyonun bir yöneticisi, "Bu tür anlaşmaların günümüzdeki piyasa koşullarında da gerçekleştirildiğinden pek emin değilim" diyor.
Bankalar Hollywood'u terk etti
Durum, konut krizi nedeniyle çökmeye başlayan ekonomi nedeniyle son 12 ayda Merrill Lynch, Lehman Brothers, Deutsche Bank ve Dresdner Kleinwort gibi bazı bankaların Hollywood piyasasından çıkması nedeniyle bu hale geldi. Piyasayı terk etmeyenler ise paralarının karşılığında çok daha fazla şey istiyor. Artık yatırımcılar stüdyolardan dağıtım ücretlerini düşürmelerini, filmlerini daha disiplinli bir şekilde pazarlamalarını ve en önemlisi de iyi filmlerini seçkinci bir şekilde belirlemekten kaçınmalarını talep ediyor. İlk başlarda stüdyolar potansiyel en parlak filmlerini fonlardan sakınıyordu. Örneğin Sony, yatırımcılar yeni anlaşmalarda "Boleyn Kızı" (The Other Boleyn Girl) ve "RV" gibi daha düşük performanslı filmleri seçmek zorunda kalırken "Örümcek Adam" gibi başarılı filmlerin tüm kazancını kendine saklıyordu. Yeni anlaşmalarda yatırımcılar, artık daha garanti getirili filmlerden pay isterken daha az kazanç vaat edenleri reddetme hakkını talep ediyor.
Gelecek birkaç ay içinde finansman sağlaması gereken firmalar arasında Weinstein Co, Paramount, DreamWorks ve MGM var. En azından kamuoyu önünde bu stüdyoların hiçbiri bu yeni ortamda finansman sağlamaya ilişkin endişe duyduklarını kabul etmiyor. MGM'nin sözcüsü Jeff Pryor, stüdyo için "yeni finansman önde gelen bir grup banka tarafından sağlanacak ve bunun yakın zamanda gerçekleşmesi bekleniyor" diyor.
Gösterim tarihleri ertelendi
Bazı stüdyo yöneticileri, piyasadaki para bolluğunun, bir biriyle rekabet halindeki aşırı film üretimiyle sonuçlandığını belirtiyor. Stüdyosu şu anda finansman arayışı içinde olan bir yönetici, "Birçoğumuz piyasaya çıkış takvimi ve diğer konularda bilinçli kararlar verebilmek üzere, bu sürecin yavaşlamasını dört gözle bekliyoruz" diyor. Buna kanıt olarak da Warner Bros'un bir sonraki Harry Potter filmini kasım ayından, 2009 yazına ertelerken çok sayıda stüdyonun dizi tarihlerini nasıl yeniden planladığına işaret ediyor ve ekliyor: "Piyasadaki müthiş basınçtan kurtulunduğunda, herkes bir miktar soluk alabiliyor."
İlgili haberler:
Hollywood'un yaz fiyaskoları
Seçim Hollywood'a malzeme oldu