Stuart Hughes
BBC Muhabiri
BFI'nin gösterimini yaptığı Hitchcock filmleri arasında, ünlü yönetmenin pek az bilinen, ancak uzun ve titiz bir yenilemeden sonra orijinal haline getirilen sessiz filmleri de yer alıyor.
BFI'nin bu itinalı çalışmasını görmek için sahne arkasına bir göz attık.
Bu yılki Cannes Film Festivali'ndei Alfred Hitchcock'un gerdanlı çehresi ile işaret parmağını, suçlarcasına size doğrultmuş ifadesinin yer aldığı büyük bir poster dikkat çekiyor.
Hitchcock, ölümünden 30 yıl sonra bile, hala sinema tarihinin yükselen ismi olarak yerini koruyor.
Hitchcock, 1950 ve 1960'lı yıllardaki Arka Pencere, Gizli Teşkilat, Ölüm Korkusu ve Sapık adlı gerilim filmleriyle 'şüphecilik ustası' unvanını da pekiştirdi. Ancak ünlü yönetmenin sessiz filmleri genellikle arka planda kaldı.
Gösterimler, yıllar boyunca festival seyircileri ve birkaç sinema tutkunu grupla sınırlı kalıyordu. Artık bu kanı değişmek üzere.
BFI, Hitchcock'un 1925 ve 1929 yılları arasında çektiği dokuz filmi yenilemek için üç yıl uğraştı. Bu filmler,
Olimpiyat Oyunları ile aynı zamana denk gelen 2012 Londra Festivali'nde, bir dizi gala gösteriminde seyirciyle buluşacak.
BFI'nin Ulusal Arşivi baş küratörü Robin Baker, yıllardır bu filmleri göstermek istediklerini ancak filmlerin içinde bulunduğu kötü şartların kendilerini yıldırdığını belirtiyor.
Filmlerin restorasyon süreci, dokuz filmden kalan baskıların tüm dünya çapında aranmasıyla başladı.
Onuncu sessiz film, 1926 yapımı 'Mountain Eagle' (Dağ Kartalı) ise hala kayıp.
Bazıları çabuk tutuşan nitrat filmden yapılan hassas şeritler depolanıp BFI'nin Ulusal Arşivi'ne gönderildikten sonra film restorasyon uzmanları tarafından kare kare incelendi.
Dedektif gibi çalıştılar
Orijinal kamera negatifleri ve senaryo metninin bulunmadığı zamanlarda da, restorasyon ekibi, Hitchcock'un her bir filmdeki özgün görüşünün ne olduğuna karar vermek için adeta dedektif gibi çalıştı.
BFI'nin Film Muhafaza Müdür Kieron Webb, çalışmalarını "Kanıt toplama işi" olarak tanımlayıp ekliyor:
"O dönem, filmlerin çekildiği yöntem bir iz bırakıyor ve düzenlemelerin neden, ne zaman yapıldığına dair bir değerlendirmeye sahip olabiliyorsunuz. Baskılara tarih koyabiliyorsunuz, böylece filmin ilk çıktığında nasıl olduğu ve daha sonra kimin nasıl bir değişiklik yaptığını anlayabiliyorsunuz".
Her bir film karesi kontrol edilip temizlendikten ve gerekli görüldüğü yerlerde tamir edildikten sonra, 500 bin sterlin değerindeki tarayıcıdan geçirilip montaj için bilgisayara aktarıldı.
Benzer konular var
Hitchcock'un özgün tarzı, ilk filmlerinde de kendini gösteriyor.
BFI'nin baş küratörü Baker, benzerlikleri şöyle ifade ediyor:
"İlk sessiz filmlerinden 1926 yapımı 'The Pleasure Garden'da (Zevk Bahçesi) sarışın bir grup kadın, merdivenlerde koro halinde şarkı söylüyor. Bir grup orta yaşlı adam da opera gözlükleriyle onlara bakıyor. Daha ilk filminden, Kuşlar ve Gizli Teşkilat filmlerinde olduğu gibi, sarışınlara, Sapık ve Arka Pencere filmlerinde olduğu gibi de röntgenciliğe olan takıntısı belli oluyor".
Baker, Hitchcock'un "ne istediğini ve başarması için nasıl bir yol izlemesi gerektiğini iyi bildiğini" söylüyor.
BFI'nin sessiz film küratörü Bryony Dixon da, "O dönemde, müziksiz sessiz film düşünülemezdi" sözleriyle, müziğin önemine vurgu yapıyor.
Orkestra şefleri, 1920'li yıllardaki bireysel sinemalarda gösterilen filmler için besteler yapıyordu.
Orijinal besteleri bulamayan BFI, İngiltere'nin önde gelen bestecileri Soweto Kinch, Mira Calix ve Nitin Sawhney ile anlaştı. Yeni film müzikleri her bir gösterim sırasında canlı performansla seyirciye ulaşacak.
Dixon, "Müziği modern dinleyicilere uyarlayıp uyarlamama konusunda büyük bir tartışma var. Bu performans, görüntüler ve izleyici arasındaki bağın müzikle sağlanmasıdır. Eğer yeni dönem seyircisinin, 1920'deki seyirciye göre daha farklı bir beklentisi varsa, bence müziği yeniden düzenlemekte sakınca yok" yorumunu yapıyor.
Yeni kuşak hedefleniyor
Hitchcock'un yenilenen dokuz filmine ek olarak diğer filmleri de, Ağustos ve Ekim ayları arasında Londra'daki BFI Southbank'ta gösterilecek.
BFI, gösterimler sayesinde Leytonstone doğumlu yönetmenin, İngiltere'nin sanat tarihindeki önemini pekiştirmeyi ve yeni kuşak film severlere tanıtmayı amaçlıyor.
Baş küratör Baker, "Hitchcock ve ticari, popüler romanlar yazan ve literatüre büyük katkısı olan Charles Dickens arasında benzerlikler var. Hitchcock da tamamen aynı şeyi yaptı. Ticari ve popüler sinema yarattı; ancak bunu derin bir sanatçılıkla harmanladı" diyor.
Birçok kişinin sinemayı 'tüketilen bir sanat' olarak gördüğünü belirten Baker'a göre Hitchcock, "İngiltere'deki en yaratıcı sanatçı listesinin başında".