T24- Anayasa değişikliğine ilişkin 12 Eylül’de yapılacak halk oylamasına 37 gün kalırken, yeni bir tartışma konusu ortaya çıktı. Oy kullanırken dikkat! Referandumda seçmenlerin yarısı, “Evet” oyu kullansa da, “Hayır” oyu kullansa da birleşik oy pusulasına “Evet” yazılı mührü basacak.
Anayasa değişikliğine ilişkin 12 Eylül’de yapılacak referanduma 37 gün kaldı. 1980 darbesini gerçekleştirenlerin de yargılanmasının önünü açacak olan referandum, 1980 darbesinin gerçekleştiği gün olan 12 Eylül’de yapılacak. Türkiye genelinde halk oylamasına 49 milyon 446 bin 269 seçmen 151 bin 546 sandıkta katılacak. Sandıklarda 1 milyon 61 bin 137 kişi görev alacak. aslında halk oylamasının mühürleri gurbetçi vatandaşlarımız tarafından havalimanlarında ve gümrük kapılarında basılmaya başlandı. Gurbetçi vatandaşlar 12 Eylül’de gerçekleştirilecek referandum öncesinde oylarını atmaya başladı.
Hayır’a da “Evet”
Refarandum tarihi yaklaştıkça siyasetin nabzı da hızlanmaya başladı. Muhalefet referandum için “Hayır” kampanyası başlatırken, AKP’nin “Evet” şarkıları söyleyen seçim araçları sokaklarda dolaşmaya başladı. Bu arada hararetli tartışmalara bir yenisi eklendi. Referandumda sandık görevlilerinin uyacağı kuralları gösteren Yüksek Seçim Kurulu kararına göre oy kabinine giren seçmene, üzerinde beyaz zemin üzerinde “Evet” ve kahverengi zemin üzerinde “Hayır” yazılı olan birleşik oy pusulası ile mühürlenmiş zarfı ve üzerinde “Evet” veya “Tercih” yazan mührü verecek. Seçmen birleşik oy pusulasında, beyaz renk üzerinde ‘Evet’, kahverengi üzerinde ‘Hayır’ ibaresi bulunan iki ayrı renkten oluşan bu birleşik oy pusulasında, tercih ettiği kısma mührü basacak. Yani bazı mühürlerde “Tercih” bazılarında ise “Evet” yazısı olacak. Bu durumda seçmen “Evet” oyu kullansa da, “Hayır” oyu kullansa da mühründe “Evet” yazısı olabilecek.
Yasal zorunluluk değil
YSK’nın kullandığı mühürlerde “Evet” ya da “Tercih” yazılması yasal bir zorunluluktan kaynaklanmıyor. Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkındaki Kanun’da “Halkoylamasına katılanlar, üzerinde özel işaret bulunan mühürü birleşik oy pusulasında tercih ettiği kısmın üzerine basarak oyunu kullanır” hükmü yer alıyor. Yani yasadaki “özel işaret bulunan mühür” ifadesi dikkate alınarak sadece “Tercih” yazılı mühürlerin kullanılması yönünde karar alınabilirdi.
Mühür diğer tarafa geçerse
Referandumda, beyaz ve kahverengi oyların ayrı ayrı pusulalarda değil de birleşik oy pusulasında yer alması da basılan mührün mürekkebinin diğer tarafa bulaşması halinde kullanılan oyun geçersiz hale geleceği endişesini doğurdu. Ancak YSK, aldığı kararla bu endişeyi gidermeyi hedefledi. Oy pusulasının katlanarak zarfa konulması sebebiyle seçmenin bastığı mührün mürekkebinin oy pusulasının diğer kısımlarına geçmesi oy pusulasını geçersiz kılmayacak. Yani mührün mürekkebi bulaştı diye kullanılan oy geçersiz hale gelmeyecek. Ancak mührün iki tarafa da veya ortaya basılmış olması durumunda oy pusulaları geçersiz olacak. YSK kararına göre, beyaz veya kahverengi bölümlerden birden fazlasına mühür basılmış oy pusulası geçersiz olacak. Ancak başka bir bölüme taşmamak kaydıyla bir bölüme birden çok kere mühür basılması oy pusulasını geçersiz kılmayacak. Yani seçmen tercih ettiği bölüme istediği kadar mühür basabilecek.
Anayasa değişikliğine ilişkin 12 Eylül’de yapılacak referanduma 37 gün kaldı. 1980 darbesini gerçekleştirenlerin de yargılanmasının önünü açacak olan referandum, 1980 darbesinin gerçekleştiği gün olan 12 Eylül’de yapılacak. Türkiye genelinde halk oylamasına 49 milyon 446 bin 269 seçmen 151 bin 546 sandıkta katılacak. Sandıklarda 1 milyon 61 bin 137 kişi görev alacak. aslında halk oylamasının mühürleri gurbetçi vatandaşlarımız tarafından havalimanlarında ve gümrük kapılarında basılmaya başlandı. Gurbetçi vatandaşlar 12 Eylül’de gerçekleştirilecek referandum öncesinde oylarını atmaya başladı.
Hayır’a da “Evet”
Refarandum tarihi yaklaştıkça siyasetin nabzı da hızlanmaya başladı. Muhalefet referandum için “Hayır” kampanyası başlatırken, AKP’nin “Evet” şarkıları söyleyen seçim araçları sokaklarda dolaşmaya başladı. Bu arada hararetli tartışmalara bir yenisi eklendi. Referandumda sandık görevlilerinin uyacağı kuralları gösteren Yüksek Seçim Kurulu kararına göre oy kabinine giren seçmene, üzerinde beyaz zemin üzerinde “Evet” ve kahverengi zemin üzerinde “Hayır” yazılı olan birleşik oy pusulası ile mühürlenmiş zarfı ve üzerinde “Evet” veya “Tercih” yazan mührü verecek. Seçmen birleşik oy pusulasında, beyaz renk üzerinde ‘Evet’, kahverengi üzerinde ‘Hayır’ ibaresi bulunan iki ayrı renkten oluşan bu birleşik oy pusulasında, tercih ettiği kısma mührü basacak. Yani bazı mühürlerde “Tercih” bazılarında ise “Evet” yazısı olacak. Bu durumda seçmen “Evet” oyu kullansa da, “Hayır” oyu kullansa da mühründe “Evet” yazısı olabilecek.
Yasal zorunluluk değil
YSK’nın kullandığı mühürlerde “Evet” ya da “Tercih” yazılması yasal bir zorunluluktan kaynaklanmıyor. Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkındaki Kanun’da “Halkoylamasına katılanlar, üzerinde özel işaret bulunan mühürü birleşik oy pusulasında tercih ettiği kısmın üzerine basarak oyunu kullanır” hükmü yer alıyor. Yani yasadaki “özel işaret bulunan mühür” ifadesi dikkate alınarak sadece “Tercih” yazılı mühürlerin kullanılması yönünde karar alınabilirdi.
Mühür diğer tarafa geçerse
Referandumda, beyaz ve kahverengi oyların ayrı ayrı pusulalarda değil de birleşik oy pusulasında yer alması da basılan mührün mürekkebinin diğer tarafa bulaşması halinde kullanılan oyun geçersiz hale geleceği endişesini doğurdu. Ancak YSK, aldığı kararla bu endişeyi gidermeyi hedefledi. Oy pusulasının katlanarak zarfa konulması sebebiyle seçmenin bastığı mührün mürekkebinin oy pusulasının diğer kısımlarına geçmesi oy pusulasını geçersiz kılmayacak. Yani mührün mürekkebi bulaştı diye kullanılan oy geçersiz hale gelmeyecek. Ancak mührün iki tarafa da veya ortaya basılmış olması durumunda oy pusulaları geçersiz olacak. YSK kararına göre, beyaz veya kahverengi bölümlerden birden fazlasına mühür basılmış oy pusulası geçersiz olacak. Ancak başka bir bölüme taşmamak kaydıyla bir bölüme birden çok kere mühür basılması oy pusulasını geçersiz kılmayacak. Yani seçmen tercih ettiği bölüme istediği kadar mühür basabilecek.