Kullanılmayan eşyaların geri dönüşüm yoluyla tekrar kazanılmasına ‘recycling’ dendiğini biliyoruz. Peki, atılacak durumda olan eşyalarınızın daha iyi bir şekilde ve çevreye uyumlu ürünler haline gelmesini istemez misiniz? ‘Upcycling’ adı verilen bu sistemle eski kıyafetlerinize, hatta kırılmış eşyalarınıza muhteşem bir dönüşüm yaşatabilirsiniz.
Recycling’de geri dönüşüm için tekrar bir imalat yapılıyor, Upcycling’de işe yaramayan eşyalar amacından farklı bir şekilde yeniden düzenlenip işe yarar şekilde kullanımı sağlanıyor.
Özge Özkul'un ntvmsnbc'de yer alan haberinde, Stratejik Pazarlama ve Marka Yönetimi Uzmanı Murat Erdör, Upcycling’in doğaya verilen zararı önemli ölçüde azalttığına dikkat çekti:
“Tüketilen maddelerin yeniden geri dönüşüm halkası içine katılabilmesiyle öncelikle hammadde ihtiyacı azalır. Böylece insan nüfusunun artışı ile paralel olarak artan tüketimin doğal dengeyi bozması ve doğaya verilen zararı engellenmiş olur. Dahası, yeniden dönüştürülebilen maddelerin tekrar hammadde olarak kullanılması büyük miktarda enerji tasarrufunu mümkün kılar. Örnek olarak, lastiklerden saksı yapımını ve New York’da uygulanan eski evleri yıkmak yerine her şeyi tek tek söküp kullanmalarını, verebiliriz.”
Örnekleri var mı?
Atık fikrini yok etmek amacıyla yola çıkan TerraCycle şirketi ilk gerçek upcycling’ini, 2007 yılında içecek paketleri, yoğurt ve tahıl barı paketlerini toplayarak gerçekleştirdi.
Türkiye’nin her ilindeki okullar, kullanılmış diş macunu tüplerini, kutularını ve fırçalarını TerraCycle’ın Ağız Bakımı Birliklerine gönderiyor. Toplanan nesneler, plastik saksılardan parklardaki banklara kadar değişen ürünlere dönüştürülüyor. Bu projede, hem çocuklar geri dönüşüm ve çevre gibi konularda bilinçlendirilmiş oluyor hem de kullanılmış ağız bakımı ambalajları çöpe gitmek yerine yeniden kullanılabilir ürün haline geliyor.
Dünyada ileri dönüşüm yıllardır uygulanıyor ve giderek de yaygınlaşmakta:
Amaç 'çöp'ü ortadan kaldırmak
İleri dönüşüm, karakteristik değeri bozulmadan esnek, kullanışlı forma geri dönen malzemelerin ömrünce tekrarlayabildiği bir süreç. Bu süreçte yeni baştan yapmak için gereken enerjinin yüzde 90'ı tasarruf ediliyor. Gazete kağıdı da benzer başarıya ulaşabiliyor. Daha çok kadınların hoşuna gidecek olan bu yöntemle üzerinize olmayan ya da modelini beğenmediğiniz güzel bir elbisenin kollarını kesip, biraz boyunu kısaltıp zevkinize uygun hale getirebilirsiniz.
Türkiye Program Yöneticisi Tuğçe Erten, yaklaşık 500 farklı atık tipinden 100’e yakın farklı ürün üretebildiklerini, söyledi.
Erten, “Atık doğada kendiliğinden bulunan bir oluşum değil, atığı biz insanlar üretiyoruz. TerraCycle ileri ve geri dönüşüm metodlarını kullanarak çöp fikrini tamamen kaldırmayı amaçlıyor. Bunun yıllar alacağının farkındayız ama amacımız pazar pazar, ürün ürün büyümeye devam etmek ve atıkları yok etmek” açıklamasında bulundu.
150 toplayıcı, 4 bin 287 atık
TerraCycle, Amerika ve Avrupa’da bilinen bir şirket olmasına karşın Türkiye’de yeni yeni bilinmeye başlıyor. Şu an sadece Ağız Bakımı Birliği ile ilgili işler yapan şirkete kişiler, ağız bakım ürünü atıklarını, diş fırçası, diş macunu tüpü, diş macunu kapağı, diş ipi kutusu ve plastik ambalajlarını bir kutuya topluyor ve ücretsiz bir şekilde bu şirkete gönderiyor.
TerraCycle’ın şu an kayıtlı 150 toplayıcısının olduğunu belirten Erten, 4 bin 287 adet atık toplandığını ve Türkiye’de yeni projeler için bazı şirketlerle görüşmelerin devam ettiğini söyledi.
Türkiye’de çevre bilincinin geliştiğini ve özellikle yeni nesilin çevre konusunda duyarlı olduğunu vurgulayan Erten, “Artık herkes çevre konusunda bir şeyler yapmak istiyor. Biz de enerjimizi bu yöne çevirip özellikle ilk ve orta öğretim okulları ve üniversitelerde eğitim ve toplamalar yapıyoruz. Programlarımızın iyi karşılandığını düşünüyoruz ve umuyoruz ki TerraCycle Türkiye’de daha çok büyüyecek” dedi.
Projeye katılabilirsiniz
Projeye katılmak için öncelikle TerraCycle.com.tr adresinde hesap açmanız gerekiyor. TerraCycle'a kayıt olmak veya bir birliğe katılmak için herhangi bir ücret ödemeniz gerekmiyor ve nakliye masrafları da program tarafından karşılanıyor. Üye olup birliklere katıldığınız andan itibaren, yapmanız gereken aşağıdaki adımları takip etmek:
1. Atıkları toplayın ve bunları bir kutuya doldurun,
2. Internet sitesinden 'Alıcı ödemeli', yani ücretsiz posta gönderim etiketini isteyin,
3. TerraCycle web sitesinden edindiğiniz ücretsiz kargo etiketinizi yazdırdıktan sonra, kullandığınız kutunun üzerine yapıştırın. Daha sonra, UPS Kurye Rezervasyon servisini 444 00 33 numaralı telefondan arayın. UPS Kargo yetkilileri toplamış olduğunuz atıkları ücretsiz olarak kapınızdan teslim alacak ve TerraCycle tesislerine ulaştıracaklar.
Şu an açık olan Ağız Bakımı Birliği’nde puan programı uygulanmıyor fakat yeni açılacak projelerde her atık başına belirli bir miktar puan kazanılacak ve bu puan da bir okula ya da vakfa bağış olarak gidecek. Böylece hem çevre korunmuş olacak hem de ihtiyaç sahiplerine yardımda bulunulacak.
Eğer sizde bu projede yer alıp çevreye katkıda bulunmak isterseniz www.terracycle.com.tr’yi ziyaret edip proje hakkında daha detaylı bilgi sahibi olabilir, kullanılmış ağız bakım ürünlerini bir kutuya koyup kargoyla hiçbir ücret ödemeden TerraCycle’a gönderebilirsiniz.