Washington merkezli uluslararası insan hakları kuruluşu Freedom House'un 2022 yılı “İnternette Özgürlük Raporu” yayınlandı. 2021 yılı raporuna göre 34 puandan 32 puana gerileyen Türkiye, bu yıl da “internetin özgür olmadığı ülkeler” listesinde yer aldı. Raporda, "Türkiye'de internet özgürlüğü gerilemeye devam etti” değerlendirmesi yapıldı.
Uluslararası insan hakları kuruluşu, Freedom House; Adrian Shahbaz, Allie Funk ve Kian Vesteinsson tarafından hazırlanan 2022 İnternette Özgürlük Raporu'nu yayınladı.
70 ülkenin değerlendirildiği raporda; bu yıl internetin; 17 ülkede özgür, 32 ülkede kısmen özgür ve 21 ülkede özgür olmadığı kaydedildi.
Geçen yıl 100 üzerinden 34 puana sahip olan Türkiye'nin bu yıl puanı 32'ye düştü. 1 Haziran 2021 ile 31 Mayıs 2022 tarihleri arasında yapılan incelemeler sonucunda, internetin özgür olmadığı ülkeler arasında yer alan Türkiye'ye ilişkin özet bölümünde şunlar kaydedildi:
"Gazeteciler haberlerinden dolayı fiziksel şiddete maruz kaldı"
"Türkiye'de internet özgürlüğü gerilemeye devam etti. 2020'de kabul edilen sosyal medya yasası, platformları, bağımsız ve eleştirel medya kuruluşlarının web sitelerinden içerik kaldırmaya zorlamak üzere kullanıldı. Muhalif siyasetçiler de dahil, binlerce çevrimiçi kullanıcı, sosyal medya faaliyetleri nedeniyle suçlamalarla karşı karşıya kaldı. Otosansür, hükümet yanlısı kuruluşların artması ve bağımsız medya sitelerinin engellenmesi, daha az çeşitli bir çevrimiçi alan yarattı. Üstelik, hükümet yanlısı trol ağları, açık sözlü aktivistlere karşı karalama kampanyaları düzenledi ve önde gelen gazeteciler, çevrimiçi haberlerinden dolayı fiziksel şiddete maruz kaldı. Milletvekilleri kasıtlı olarak yalan haberleri çevrimiçi ortamda yayanlara cezai yaptırımlar uygulayacak ve hükümetin çevrimiçi alandaki kontrolünü daha da güçlendirebilecek bir 'dezenformasyon' yasa tasarısı önerdiler.
"Sözde dezenformasyon yasasının eleştirel medyayı susturma hususunda iktidara yardımcı olması bekleniyor"
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) 2002'den beri iktidarda ve ilk başta kimi özgürleşme reformlarını hayata geçirdikten sonra, siyasi haklar ve insan haklarını giderek hor gördüler. AKP hükümeti, 2016'daki darbe girişiminden bu yana muhalifler üzerinde belirgin ve geniş kapsamlı bir baskı uyguladı ve 2017'de kabul edilen anayasa değişiklikleri ile güç Cumhurbaşkanı'nın elinde toplandı. Erdoğan çok büyük bir güç kullanmaya devam ederken, 2019 belediye seçimlerinde muhalefetin zaferi ve COVID-19 pandemisinin halihazırda güçsüz olan ekonomi üzerindeki tesiri, hükümete muhalefeti bastırmak ve kamusal söylemi kısıtlamak için yeni nedenler sundu. Sözde dezenformasyon kanun teklifinin kabul edilmesinin, iktidar ittifakına Haziran 2023 Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri öncesinde muhalefet partilerini ve eleştirel medyayı susturma hususunda yardımcı olması bekleniyor."
Türkiye'ye ilişkin bulgulardan öne çıkanlar ise şöyle:
- “-Çeşitli illerde altyapı hasarları ve çalıntı kablolar nedeniyle internet kesintileri meydana geldi.
- -İki uluslararası medya kuruluşu, ulusal lisanslara başvurmadığı için web sitelerine erişim engeli getirildi.
- -Bağımsız haber kuruluşlarını büyük ölçüde etkileyen sosyal medya yasası 2020 yılında yürürlüğe girdi. Haber kuruluşları ve sosyal medya platformları içerik kaldırma emirleriyle hedef alınmaya devam etti.
- -Hükümet yanlısı medya gelişirken, bağımsız haber kuruluşlarının internet siteleri, yayın süresi boyunca engellerle karşılaştı ve bu ise Türk internet kullanıcılarının kullanımına sunulan çevrimiçi içeriğin çeşitliliğinde bir azalmaya sebep oldu.
- -Yeni bir 'dezenformasyon' yasa tasarısı Meclis'e sunuldu. Tasarı, kasten yanlış bilgi yayan internet kullanıcıları için hapis cezalarını ve çevrimiçi anonimlik açısından olumsuz etkiler içeriyor.
- -En az bir sosyal medya kullanıcısı, yaptığı bir paylaşımdan dolayı müebbet hapis cezasına çarptırılırken, Kürt meselesine ilişkin haber yapan bir gazeteci, bir noktaya kadar Facebook'ta yaptığı paylaşımı nedeniyle müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Ayrıca, Cumhuriyet Halk Partisi İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu, Twitter hesabından yaptığı paylaşımdan dolayı 4 yıl 11 ay hapis cezasına çarptırıldı.
- -Çevrimiçi gazeteciler, çevrimiçi olarak yaptıkları haberler karşılığında fiziksel saldırılar da dahil olmak üzere artan tacizle karşı karşıya kaldı.” (ANKA)
TIKLAYIN | 20 soruda 'dezenformasyon' yasası; haber verme görevi ve halkın haber alma hakkı nasıl kısıtlanıyor?