Yerel ve ulusal gazetelerden, haber sitelerinden ve ajanslardan derlenen haberlere göre, erkekler 2016’da 261 kadın ve kız çocuğunu öldürdü, 75 kadına tecavüz etti; 119 kadını taciz etti, 417 kız çocuğuna cinsel istismarda bulundu ve 348 kadını yaraladı.
2008'den bu yana medyaya yansıyan haberlerden bir erkek şiddeti çetelesi hazırlayan Bianet, yine 2016'da medyaya yansıyan erkek şiddeti haberlerinden derlenen bilgilerle, 3 dilde (Kürtçe, Türkçe ve İngilizce) hazırladıkları infografikleri kamuoyunun dikkatine sundu.
Cinayet
2016’da gerçekleşen 31 kadın cinayetinin failleri henüz bulunamadı; bunlardan ikisi trans kadınlardı.
14 kadın ise şüpheli bir şekilde ölü bulundu. Bunlardan üçü trans kadındı. Faili belirlenemeyen cinayetlerde öldürülen kadınların yüzde 10’u Suriyeli, yüzde 10’u ise Rusya, Gürcistan, Azerbaycan gibi ülkelerden gelmişti.
Şiddet gören, tacize/tecavüze maruz kalan 17 kadın/kız çocuğu intihar etti ya da intihar ettikleri öne sürüldü.
Şiddet gören, tacize/tecavüze maruz kalan üç kız çocuğu ve bir kadın ise intihara teşebbüs etti.
17 kadın şiddet gördükleri erkekleri öldürdü
Dokuz kadın şiddet gördükleri erkekleri öldürdü.
Sekiz kadın ise kendilerine saldıran tacizcileri veya tecavüzcüleri öldürdü. Kadınların öldürdüğü tacizci ve tecavüzcülerin yüzde 75’i kadınların akrabası ya da partneri/eski partneriydi.
Erkekler 261 kadın ve yanlarındaki 24 erkeği öldürdü
Erkekler 2016’da 261 kadın/kız çocuğu ve o sırada kadınların yanında olan 24 erkeği öldürdü.
Öldürülen kadınların altısı Suriyeliydi. İkisi ise trans kadınlardı.
2016’da öldürülen her dört kadından biri ayrılmak/boşanmak istediği ya da barışma/birliktelik teklifini reddedildiği için öldürüldü.
Kadınların boşanmak/ayrılmak istemesi dışında erkeklerin cinayet bahaneleri arasında kadının telefon mesajlarını göstermemesi, telefon şifresini vermemesi, çocuk bakımıyla ilgili tartışmalar, kadının tanımadığı biri tarafından tacize uğraması, kadınların tecavüze karşı direnmesi, kadının telefonuna bir erkekten mesaj gelmesi, işten çıkarılmaktan kadını sorumlu tutması, annesine şiddet uygulayan babasının hapse girmesinden annesini sorumlu tutması (annesini öldürdü), kadının “senden koca olmaz” demesi, evin kapısını çaldığında kapının açılmasının gecikmesi gibi şeyler yer aldı.
Cinayetlerin ardından “Eşimin günahları benim olsun” ya da “Kadın hakları diye bir şey var diyorlardı ya, kadın hakları diye bir şey yok" diyen, “kadını çok sevdiği için şuurunu kaybettiğini ve öldürdüğünü” söyleyen kadın katilleri oldu.
Kadınların yüzde 6’sı koruma kararlarına rağmen öldürüldü. Talep ettiği (ve çıkmayan) tedbir kararına rağmen, şiddet gördüğü erkekten şikayetçi olduğu halde ya da çıkarttığı tedbir kararı sona erdikten hemen sonra öldürülen kadınların oranı ise yüzde 9.
Öldürülen kadınların yüzde 1,5’i (4 kadın) erken yaşta zorla evlendirilmişti.
Kadınların yüzde 4’ü cezaevinden izin alarak çıkan ya da cezaevinden kaçan kocaları tarafından öldürüldü. (6 erkek cezaevi idaresinden izin alarak dışarı çıkıp kadınları öldürdü; 4 erkek cezaevinden kaçıp kadınları öldürdü).
Cinayetlerin yüzde 13,5’i sokak, alışveriş merkezi vs gibi mekanlarda, birçok insanın gözü önünde işlendi.
Kadınların yüzde 51’i ateşli silahlarla, yüzde 28’i bıçak ve diğer kesici/delici aletlerle öldürüldü.
86 kadın tabanca, 47’si tüfek, üçü kesici/delici aletlerle, 71 kadın bıçakla, 12’si boğazı kesilerek, 17’si boğularak, ikisi yüksek bir yerden aşağı atılarak, sekizi dövülerek, beşi bir cisimle darp edilerek, üçü işkenceyle, üçü yakılarak, biri araçla uçuruma atılarak öldürüldü; üç kadının öldürülme şekli haberlerde yer almadı.
Kadınların yüzde 68’ini partnerleri (koca/sevgili/nişanlı) ya da eski partnerleri, yüzde 10’unu erkek akrabaları öldürdü.
109 kadını resmi nikahlı kocaları, üçünü dini nikahlı kocaları, ikisini nişanlıları, 20’sini sevgilileri, 24’ünü eski kocaları, 15’ini eski sevgilileri, altısını birliktelik teklifini reddettikleri erkekler, altısını babası, 12’sini ağabey ya da erkek kardeşi, birini kayınpederi, birini kayınbiraderi, sekizini diğer erkek akrabaları, 10’unu oğulları, 10’unu kızlarının kocaları, ikisini kızlarının boşanmış olduğu kocaları, ikisini kızının/annesinin/kardeşinin partneri, ikisini kızının/annesinin/kardeşinin eski partneri, birinin bir arkadaşının ayrılmak istediği kocası, ikisini kendini görevli olarak tanıtarak evlerine giren erkekler, dördünü komşuları, üçünü tanımadığı erkekler, 10’unu diğer (bu kategoriler dışında kalan ama tanıdıkları) erkekler öldürdü. Sekiz kadın cinayetinde, failin kadınla tanışıklık ilişkisi haberlerde yer almadı.
Kadın cinayetlerinin yüzde 5’inde katiller polis, asker ya da özel güvenlik görevlisiydi: Kadın katilleri arasında altı polis memuru, iki emekli polis memuru, iki emekli asker, bir infaz koruma memuru ve iki özel güvenlik görevlisi yer aldı.
Trans cinayetleri ve transfobik saldırılar
2016’da öldürülen 261 kadından ikisi trans kadınlardı. En az 12 trans kadın şiddete maruz kaldı, en az bir trans kadın tecavüze uğradı. İki trans kadın intihar etti.
Translara yönelik bu saldırıların yanısıra, iki trans kadın daha öldürüldü (Sendi ve Hande Kader) ancak failler belirlenmedi. Üç trans kadın ise şüpheli bir şekilde ölü bulundu.
Temmuz ayında İzmir’de evinde ölü bulunan Yağmur Ada’nın kalp krizi sonucu hayatını kaybettiği belirlendi.
Kasım 2015’te evinde defalarca bıçaklanarak öldürülen seks işçisi trans Nilay Özden’in (33) cinayet zanlısının ise müşterisi M.A.G.(27) olduğu tespit edildi.
Tecavüz
Tecavüze uğrayan kadınların yüzde 8’i T.C. vatandaşı değildi. Yüzde 5’i ise engelliydi.
Kadınların yüzde 8’i çıplak veya cinsel içerikli görüntüyle şantaja maruz kaldı.
Tecavüzcülerin yüzde 8’i ise daha önce cinsel suçlardan sabıkalıydı.
Tecavüzcülerin yüzde 43’ü tutuklanırken, yüzde 25’i serbest bırakıldı.
Tecavüzcülerin yüzde 24’ü kadınların tanımadığı erkekler, yüzde 11’i ayrılmak istedikleri ya da ayrıldıkları kocaları/sevgilileri, yüzde 11’i ise kadınların hizmet almak için başvurdukları kişilerdi.
24 kadına tanımadıkları erkekler, altı kadına ayrılmak istedikleri sevgilileri, birine eski sevgilisi, birine ayrılmak istediği kocası, dördüne komşuları, yedisine tanıdığı/arkadaşlık ilişkisi içinde olduğu erkekler, üçüne işyerinden tanıdığı erkekler, üçüne sosyal medyadan tanıştığı erkekler, birine sevgilisinin arkadaşı, birine kocasının arkadaşı, birine babasının arkadaşı, 8 kadına hizmet almak için başvurduğu/muhatap olduğu kişiler (şoför, otel çalışanı, emlakçı, hastane çalışanı, garson, güvenlik görevlisi vs) , birine hastanede kendini psikiyatrist olarak tanıtan bir erkek, birine dernek müdürü, üçüne öğretmenleri, birine polis memuru, birine ev işvereni, birine çalışanı tecavüz etti, beş failin kim olduğu haberlerde belirtilmedi.
Tecavüz olaylarının yüzde 40’ı erkeklerin misafir olarak gittiği, zorla girdiği veya kadının alıkonulduğu evlerde yaşandı.
12 kadın evinde, 12’si alıkonulduğu evde, altısı tecavüzcünün zorla girdiği evde, sekizi sokakta, beşi götürüldüğü metruk binalar veya ormanlık/ıssız arazilerde, 19’u araç, otel, hastane, yurt, tarla, ahır, otopark, çalıştığı ev, eğlence mekanı, çadır, otobüs, asansör, çadırkent gibi çeşitli yerlerde tecavüze uğradı. 11 olayda tecavüzün yaşandığı mekan haberlere yansımadı.
Tecavüze uğrayan kadınların yüzde 10’u gasp da edildi.
Seks işçiliğine zorlama
2016’da 240 kadın seks işçiliği yapmaya zorlandı.
Seks işçiliği yapmaya zorlanan kadınların yüzde 81’i T.C. vatandaşı değildi; pasaportlarına el konularak, çeşitli şekillerde tehdit edilerek , alıkonularak çalıştırıldılar.
Kadınları seks işçiliğine zorlayan faillerin sadece yüzde 22’si tutuklandı.
Haberlerde yer alan bilgilere göre, 183 kadın ve erkek, 240 kadına zorla seks işçiliği yaptırdı. Bu 183 kadın ve erkekten 40’ı tutuklandı, 23’ü adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı, sekizi ifadelerinin ardından serbest bırakıldı. 88 fail gözaltına alındı ancak ardından işleyen hukuki süreç haberlerde yer almadı. 24 failin akıbetine ise haberlerde hiç yer verilmedi.
Taciz
Tacizcilerin yüzde 62’si kadınların tanımadıkları erkekler, yüzde 10’u işyerindeki müdürleri-patronları, yüzde 6’sı ise hizmet almak için başvurdukları kişilerdi (garson, muavini, hastane çalışanı vs).
74 kadını tanımadıkları erkekler, dördünü kocaları, birini sevgilisi, birini eski sevgilisi, dördünü erkek akrabaları, dördünü komşuları, yedisini hizmet almak için başvurdukları erkekler, birini kendisini doktor olarak tanıtan bir erkek, 10’unu işyerinde üstlerinde çalışan erkekler, ikisini işyerinden birlikte çalıştıkları/tanıdıkları erkekler, birini aile hekimi, beşini öğretmenleri, dördünü tanıdıkları-arkadaşları olan erkekler, birini MEB personeli bir erkek taciz etti.
Taciz olaylarının yüzde 39’u sokakta, yüzde 10’u toplu taşımada, yüzde 9’u işyerlerinde, yüzde 4’ü hastanede, yüzde 4’ü ise mağaza-AVM-market gibi yerlerde gerçekleşti.
47 kadın sokakta, 12’si toplu taşıma araçlarında, 12’si evlerinde, beşi apartman girişinde, biri asansörde, beşi hastanede, biri muayenehanede, 11’i işyerlerinde, beşi market-mağaza-AVM gibi yerlerde, ikisi araçta, biri uçakta, ikisi plajda, üçü okulda, biri avukatlık ofisinde taciz edildi. Dört taciz vakasının gerçekleştiği mekan haberlerde belirtilmedi.
Kadınların yüzde 70’i fiziksel olarak tacize maruz kaldı; yüzde 8’i teşhircilik, yüzde 6’sı sözlü taciz, yüzde 4’ü dijital tacize maruz kaldı.
84 kadın fiziksel olarak, yedisi sözlü, dördü dijital, 10’u teşhircilikle, biri gözetlenme, üçü görüntüleri alınarak, ikisi tehditle tacize maruz kaldı. Dört kadın hem fiziksel tacize hem de sözlü, dijital ya da teşhirciliğe birden maruz kaldı. İki kadın rakip edilme ve sözlü tacize maruz kaldı. Bir erkek kadınların sırtlarına “tanışalım mı” yazılı, telefon numaralarının bulunduğu kağıt yapıştırdı. Bir erkek ameliyathanede mastürbasyon yaparken yakalandı.
Tacizcilerin yüzde 9’u halihazırda cinsel suçlardan sabıkası olan erkeklerdi. 2016’da yaşanan olaylarda da tacizcilerin sadece yüzde 23’ü tutuklandı.
2016’da en az 98 erkek, en az 119 kadını taciz etti. Bu 98 tacizciden 23’ü tutuklandı. Yedisi adli kontrol şartıyla ya da adli kontrol şartı olmaksızın, tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı. Beş erkek haklarında herhangi bir soruşturma açılmadan serbest bırakıldı. 15 tacizci gözaltına alındı, ancak sonraki süreç haberlerde yer almadı. 49 tacizci hakkındaki hukuki süreç ise haberlere hiç yansımadı.
Çocuk istismarı
Cinsel istismar olaylarının yüzde 58’i okullarda yaşandı. Kız çocuklarını en az yüzde 13’ü tecavüze uğradı, en az yedi kız çocuğu tecavüz sonucu hamile kaldı.
İlkokul, ortaokul ve liselerde yaşanan cinsel istismar olayları 2016’da Türkiye gündemine oturdu. Mart ayında medyaya yoğun bir şekilde yansıyama başlayan cinsel istismar vakaları Nisan ayında en yüksek noktaya erişti. Okulların kapanmasının ardından Temmuz ayından itibaren düşmeye başlayan çocuk istismarı istatistikleri, okulların açılmasının ardından Ekim ayından itibaren yeniden yükselişe geçti.
En az 55 kız çocuğu tecavüze, 14 kız çocuğu dijital tacize, 17’si hem dijital hem fiziksel istismara maruz kaldı, diğer vakaların çoğu haberlerde sadece “cinsel istismar” olarak yer aldı.
Kız çocuklarının yüzde 53’üne öğretmenleri, yüzde 7’sini okul çalışanları, yüzde 3’ünü ise okul yakınındaki işletmelerin çalışanları, yüzde 7’sine akrabaları cinsel istismarda bulundu.
İstismarcı öğretmenlerin yüzde 7’sini müdür ve müdür yardımcıları, yüzde 4’ünü imam hatip öğretmenleri, yüzde 39’unu ders öğretmenleri, geri kalanını ise okul kurucuları, kurs öğretmenleri gibi kişiler oluşturdu.
221 kız çocuğuna öğretmenleri (çocukların 24’ünü okul müdürü, sekizini müdür yardımcısı, 17’sini imam hatip öğretmeni, ikisini kurs öğretmeni, üçünü kurs sahibi, ikisini lise kurucusu, birini kardeşinin öğretmeni, 164’ünü ders öğretmenleri istismar etti), 29’una okul çalışanları (dördünü kantinci, 16’sını okulda işçi, beşini servis şoförleri, ikisini okulda elektrikçi, birini yuva görevlisi), 13’üne okul çevresindeki işletmelerin sahipleri/çalışanları (birini okulun yanındaki bakkal, dördünü okulların karşılarındaki büfelerin sahipleri/çalışanları, sekizini okul yanındaki marketin sahibi), 14’üne okuldaki diğer öğrenciler, beşine ağabey ya da erkek kardeşi, ikisine babası, altısına üvey babası, 15’ine erkek akrabaları, 12’sine mahalledeki esnaf-bakkal-market çalışanları, birine taksici, üçüne eski sevgilileri, ikisine sevgilileri, birine birliktelik teklifini reddettiği bir erkek, birine annesinin işvereni, birine babasının arkadaşı, birine kardeşinin arkadaşı, ikisine annelerinin sevgilisi, 11’ine komşuları, beşine sosyal medyadan tanıştıkları kişiler, ikisine arkadaşları, birine “üfürükçü”, birine işvereni, birine mahalle muhtarı, beşine imam, altısına bir Aile Bakanlığı personeli, 43’üne tanımadıkları erkekler cinsel istismarda bulundu. 13 çocuğa istismarda bulunan erkeklerin kim olduğuna dair bilgiye haberlerde yer verilmedi.
Kız çocuklarına yönelik cinsel istismar olaylarının yüzde 58’i okullarda, yüzde 6’sı çocukların evinde, yüzde 5’i ise çocukların alıkonulduğu ya da kandırılarak götürüldüğü mekanlarda yaşandı.
241 kız çocuğu okulda, 19’u alıkonulduğu ya da kandırılarak götürüldüğü mekanlarda, 25’i evlerinde, ikisi apartmanında, 10’u zorla ya da kandırılarak bindirildiği araçlarda, altısı bakkal/market gibi mekanlarda, altısı bale veya Kuran kurslarında, biri cami avlusunda, biri işyerinde, 20Si sokakta, biri kampta, dördü toplu taşıma araçlarında, biri mülteci kampında, beşi okul çevresindeki mekanlarda, biri okul pikniğinde, dördü parkta, biri yuvada, biri annesinin gittiği spor salonunda, 10’u ise dijital ortamda istismara uğradı. 55 istismar olayının nerede yaşandığı haberlerde yer almadı.
Kız çocuklarına yönelik cinsel istismar olayları nedeniyle 2016’da 155 erkek tutuklandı. 41 erkek ifadelerinin ardından hemen serbest bırakılırken, 20’si ise tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı. 13 çocuk istismarcısı hakkında sadece idari soruşturma başlatıldı. Üç öğretmen sadece açığa alındı, bir imam hatip öğretmeni başka bir okula atandı. Bir müdür yardımcısının tacizi okul yönetimi tarafından adli makamlara dahi bildirilmedi.
Şiddet – yaralama
Erkekler 2016’da 348 kadına fiziksel şiddet uyguladı.
Kadınların yüzde 15’i ayrılmak/boşanmak istediği ya da birliktelik/barışma teklifini reddettiği için şiddete maruz kaldı. Üç kadın da kızları veya arkadaşlarının boşanmak istediği erkeklerden şiddet gördü.
Şiddet-yaralama olaylarının yüzde 11’i sokak ortasında, toplu taşıma, market vs gibi kamusal alanlarda, herkesin gözü önünde yaşandı.
Şiddete maruz kalan, yaralanan kadınların yüzde 7’si tedbir kararı çıkartmış ya da saldırgandan daha önce şikayetçi olmuştu.
Şiddet mağduru kadınlardan ikisi erken yaşta zorla evlendirilmişti.
Kadınların yüzde 56’sı partnerlerinden, yüzde 11’i eski partnerleri ve ilişki teklifini reddettikleri erkeklerden, yüzde 11’i ise erkek akrabalarından şiddet gördü.
155 kadına resmi ve/veya dini nikahlı kocaları, 35’ine sevgilileri, altısına nişanlıları, 23’üne eski kocaları, sekizine eski sevgilileri, üçüne eski nişanlıları, dördüne reddettikleri erkekler, yedisine kızının kocası, üçüne kızının eski kocası, 11’ine babaları, 13’üne oğulları, altısına ağabey ya da erkek kardeşleri, ikisine torunları, ikisine üvey babaları, üçüne diğer erkek akrabaları, dördüne komşuları, dördüne arkadaşları, sekizine hizmet almak için başvurdukları erkekler (garson, muavin vs), beşine müşterileri, ikisine hırsızlar, birine güvenlik görevlisi, birine apartman görevlisi, birine tacizci, birine kocasıyla husumeti olan bir erkek, birine yanında çalışan kadının eski kocası, birine işyerinden tanıdığı, birine işvereni, birine arkadaşının sevgilisi, birine öğrencisi, 25’ine tanımadıkları erkekler şiddet uyguladı. 10 şiddet vakasında saldırganın kim olduğu haberlerde yer almadı.
Kadınların yüzde 21’i bıçak veya delici/kesici aletlerle, yüzde 18’i ateşli silahlarla yaralandı, yüzde 50’si darp edildi.
173 kadın darp edildi, 68’i bıçakla, dördü kesici/delici aletlerle, 28’i tüfekle, 34’ü tabancayla, beşi yakılarak, dördü işkenceyle, ikisi yüksekten atılarak yaralandı. Altı kadının evi/arabası yakıldı, vuruldu ya da patlatıldı. Beş kadının üzerine araç sürüldü ya da araçla uçurumdan atıldı. Dört kadın rehin alındı. Dördü silahla tehdit edildi. Birinin çocuğu kaçırıldı.
En çok kadın cinayeti İstanbul, İzmir, Antep ve Antalya'da
2016’da medyada yer alan haberlere göre, en çok kadın cinayeti İstanbul, İzmir ve Antep ve Antalya’da işlendi. Sene boyunca medyaya yansıyan kadın cinayetlerinin yüzde 30’u bu dört ilde gerçekleşti.
İstanbul’da en az 26 kadın, İzmir’de en az 21 kadın, Antep’te en az 16 kadın, Antalya’da en az 16 kadın öldürüldü.
2016 boyunca medyaya yansıyan kadın cinayetlerinin şehirlere dağılımı şöyle:
İstanbul (26), Kocaeli (10), Bursa (8), Balıkesir (5), Yalova (3), Tekirdağ (2), Edirne (2), Kırklareli (1), Sakarya (1), Ankara (11), Konya (9), Kayseri (6), Eskişehir (5), Aksaray (3), Karaman (3), Çankırı (1), Kırıkkale (1), Kırşehir (1), Sivas (1), İzmir (21), Muğla (6), Manisa (5), Denizli (3), Aydın (2), Kütahya (1), Uşak (1), Afyon (1), Antalya (16), Adana (11), Mersin (8), Osmaniye (2), Isparta (2), Maraş (2), Burdur (1), Trabzon (5), Çorum (4), Zonguldak (3), Düzce (3), Bolu (2), Ordu (2), Tokat (1), Amasya (1), Samsun (1), Karabük (1), Bartın (1), Kastamonu (1), Bayburt (1), Giresun (1), Elazığ (5), Van (4), Iğdır (3), Malatya (2), Bitlis (1), Erzincan (1), Erzurum (1), Antep (16), Urfa (5), Batman (3), Diyarbakır (3), Mardin (2).