T24 - Türkiye'nin NATO'nun ABD kaynaklı füze kalkanı projesi içinde yer alan 'komuşu ülkelerin birer tehdit unsuru olarak görülmesi, Türkiye'nin tüm savunmasını kapsaması ve maliyet'gibi çekincelerini ortaya koymasının ardından 'yalnız' kaldığı söylendi.
Füze kallkanları ile ilgili açıklamalarda bulunan Gönül,'Henüz müzakereler sürüyor' derken, Erdoğan, 'Talep ya da öneri yok ki. Emrivaki' tepkisi gösterdi. Radikal gazetesinde yayınlanan haber şöyle:
İran tahditlerini gerekçe gösteren ABD yönetimi, Türkiye’yi ‘merkezine alacak’ füze kalkanı projesi için Avrupa’yı NATO şemsiyesi altında kurulacak bir sisteme ikna etmiş görünürken, Türkiye aykırı sesler çıkarıyor. Brüksel’de önceki gün düzenlenen NATO toplantısında ‘kalkan komşuları hedef almamalı’ diyen ve maliyet ile teknik rezervlerini ortaya koyan Türkiye ‘yalnız kalmış’ görüntüsü çizerken, dün Başbakan Tayyip Erdoğan füze kalkan tartışmalarına ‘emrivaki’ nitelemesiyle tepki gösterdi.
Diplomatik kaynaklara göre kalkan pazarlıkları iki yıla yakındır sürerken, dün gazetecilerin soruları üzerine kendilerine henüz yapılmış bir teklif yahut bir talep olmadığını söyleyen Erdoğan, “Bir talep olmadığı için de şu anda bir açıklama yapmayı gereksiz görüyorum” dedi. Ancak Erdoğan, 19-20 Kasım’da düzenlenecek NATO liderler zirvesinde Türkiye’nin tavrına dair tartışmalar olduğu anımsatılınca “Tartışılması bizi ilgilendirmez. Bizden böyle bir talepte bulunulmadı. Lizbon zivesi’nde de böyle bir emrivakiyle karşı karşıya olmamız söz konusu değil” yanıtını verdi. Erdoğan ‘Zirveye siz mi katılacaksınız’ sorusunu da “Şu anda öyle gözüküyor” sözleriyle yanıtladı.
Edinilen bilgilere göre Türkiye Brüksel’de savunma ve dışişleri bakanlarının katıldığı önceki günkü NATO toplantısında ittifak çatısında kurulacak füze kalkanı konusunda, müttefiklerine ‘Sistem, başka ülkeleri tehdit ilan ederek kurulmamalı, sistemin kurulacağı ülkeler tam korunmalı’ mesajını verdi. Ancak NATO genel sekreterliği seçiminde olduğu gibi yalnız kaldığı iddiaları eksik olmadı.
Erdoğan, Türkiye’ye hiç bir öneri yahut talep olmadığını söylese de Savunma Bakanı Vecdi Gönül’den farklı açıklama geldi. Gönül dün müzakerelerin sürdüğünü belirtirken, “Komşularımızın hedef alınması görüşümüz olamaz” dedi. Müzakere aşamasında karşılıklı görüşlerin ortaya konulduğunu belirten Gönül, “Bunu çekince şeklinde değil, karşılıklı müzakerenin şartları olarak mütalaa etmek lazım. Çünkü müzakere henüz sonuca ulaşmadı ki orada rezervasyon (çekince) olsun. Müzakere Lizbon zirvesinde neticeye ulaşacak” ifadelerini kullandı. Gönül, Türkiye’nin pazarlıkta durduğu noktaya dair de şu bilgileri verdi: “Herhangi komşumuzu hedef alma görüşümüz olamaz. NATO savunmada ne gerekiyorsa kendi vereceği kararlarla alacaktır. Türkiye ’ye kurulup kurulmayacağı da belli değil. NATO hiçbir ülkeyi hedef alan bir teşkilat değildir. NATO Avrupa-Atlantik’in savunması ile ilgili, genel savunma ile ilgili bir teşkilattır.”
ABD’nin üç isteği
Diplomatik kaynaklara göre teknik görüşmelerde ABD şu talepleri ortaya koydu:
* Türkiye’deki NATO unsurları ile Türkiye’nin hava savunma sistemini birlikte değerlendirilerek bir koruma kalkanı kuralım.
* Türkiye’deki NATO füze kalkanını oluşturacak unsurlar, balistik füzeler konusunda tehdit olan ülkeler (İran, Suriye) ve sahip oldukları füze kapasitesi dikkate alınarak belirlensin ve uygun yerlere konuşlandırılsın.
* Türkiye’nin diğer bölgelerindeki füze savunması, NATO görevi olarak Türkiye tarafından üstlenilsin.
Ankara ise ‘sıfır sorun’ politikası nedeniyle komşularını potansiyel ‘füze tehdidi’ görmezken, sistemin genel NATO savunması ile ilgili olması ve Türkiye’yi tamamen koruması gerektiği tezini vurguluyor. Ayrıca yeni savunma yatırımı ile milyarlarca dolar ek maliyet üstlenmeyi istemiyor. Brüksel toplantısında da bu hususlar ortaya konulurken, silahlanma faturalarını düşürmeye çalışan Avrupalılar Türkiye’nin bütün hava savunma sistemini finanse etmeye sıcak bakmıyor.
Asıl pazarlık sürecinin yeni başladığı ve Lizbon zirvesine kadar yoğun bir trafik yaşanacağı değerlendirmesi hakim.