Besleyici suni solüsyon ve ceninin tutunabileceği bir iskele, döllenmiş yumurtanın insan şeklini alışını izlemeye yetiyor. Gelişmenin ilk aşaması için gerekli olan anne rahmine ihtiyaç kalmıyor.
İngiliz ve Amerikan bilim insanları birbirlerinden bağımsız olarak ceninin anne karnı dışındaki gelişmesini incelemek üzere bir yöntem buldular. New York ve Cambridge'deki araştırmacıların elde ettikleri sonuçlar ‘Nature' ve ‘Nature Cell Biology' dergilerinde yayınlandı.
Hücre yumağından insana
Doğal hamilelikte döllenmiş yumurta döllenmeden yedi gün sonra ana rahmine iniyor. Küçük bir top şeklindeki içi boş hücre yumağı annenin mukoza zarına yapışıyor. Blastozyst adı verilen hücre topluluğu zamanla üçe ayrılıyor. Parçalardan ikisi, anne ile cenin arasındaki besin alışverişini düzenleyen plasenta ile diğer dokulara, üçüncüsü ise insan dokusuna dönüşüyor. Bu komplike süreç anne rahmine yerleştikten sonra başlıyor.
‘İnsanın bu aşamadaki gelişiminin şimdiye kadar bir ‘kara kutu' olduğunu' belirten New York Rockefeller Üniversitesi uzmanlarından Ali Brivanlou ana rahmine yerleşme aşamasının şimdiye kadar bilim insanlarınca incelenemediğini söylüyor. Yapılan deneylerden alınacak sonuçların çocuk düşürmeyi önleme, suni döllenmede hata payını düşürme ve laboratuarda organ üretme yöntemi olan kök hücre tedavisinde başarı şansını yükseltme açısından önemli ipuçları verebileceği belirtiliyor.
Tüp bebekler
Laboratuarda embriyon yetiştirmek kolay değil. Embriyon sıvı dolu deney tüpünde hemen ölüyor. Bunun için son derece gelişmiş teknik yöntemler gerekiyor. Cambridge Üniversite'nden Magdalena Zernicka-Goetz ve ekibi fareler üzerinde yaptığı deneylerin ardından solüsyon içinde insan embriyonu yetiştirmeyi de başardı. Ali Brivanlou ve beraberindeki bilim insanları da İngiltere'de geliştirilen tekniği esas alarak ana rahmindeki embriyon tutunmasını laboratuarda yapmayı başardılar.
Normal olarak rahimde meydana gelen gelişmelerin laboratuarda tekrarlanabilmiş olması uzmanları da şaşırttı. Brivanlou ilk 12 günde embriyonun anne katkısı olmadan normal bir şekilde geliştiğini söylüyor.
Annesiz de oluyor
Uzmanlar anne dokusuyla blastozyst arasında gelişimin doğru yönde ilerlemesini sağlayan iletişim mekanizması bulunduğunu tahmin etmekteydiler. Oysa embriyon ilk iki haftada anne ile iletişim kurmadan, genlerindeki programa uygun şekilde normal bir gelişme göstermiş.
Laboratuardaki embriyon gelişmesinin ana rahmindeki gelişmeyle bire bir aynı olmadığına dikkat çeken Toronto Üniversitesi öğretim üyesi Janet Rossant deneylerde üçlü bölünme olmadığına ve blastozyst'in iki boyutlu kaldığına dikkat çekiyor.
14 gün kuralı
Yasalar nedeniyle deneyler en geç 14 gün sürebiliyor. Avustralya, Kanada, Danimarka, Hollanda , ABD ve İngiltere yasaları embriyonun anne dışında 14 günden fazla yaşatılmasına izin vermiyor. Bu yasak sinir sisteminin gelişmeye başlamasının önlenmesi için konmuş. Embriyonda 14'üncü günden sonra omurganın ilk hatları ortaya çıkmaya başlıyor.
Almanya'da benzeri deneylerin yapılması yasak. Yasalar, embriyonla deneme yapılmasını men ediyor. Embriyon laboratuarda sadece suni döllendirme amacıyla geliştirilebiliyor.