Yeni bir araştırmaya göre 2021'de dünyada bulunan elektronik atık yoğunluğu 57 milyon tona ulaştı. Uzmanlar, dünyadaki değerli metallerin madencilik faaliyetleri yüzünden ciddi oranda azaldığını, elektronik atıklarda geri dönüşümün önceliklendirilmesi gerektiğini savunuyor.
İngiltere'de bulunan Kraliyet Kimya Topluluğu (RSC) uzmanları madencilik faaliyetleriyle elde edilen değerli metallerin kullanımının sürdürülebilir bir yöntem olmadığını belirtiyor.
Öte yandan uzmanlar, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali gibi jeopolitik gerilimlerin de bu metallerin fiyatlarında ciddi artışa neden olduğunu aktarıyor, son dönemde piyasalarda yaşanan belirsizliklerin tedarik zincirlerini etkilediğini söylüyor.
2021'den bu yana pil üretiminde önemli bir malzeme olan lityumun fiyatında neredeyse yüzde 500'lük artış kaydedilirken, elektrikli araç pillerinde kullanılan nikel gibi diğer metallerin de fiyatı yükseldi.
Uzmanlar, bazı metallerin ise tamamen tükenmek üzere olduğunu söylüyor.
RSC Başkanı Profesör Tom Welton, teknolojik cihaz tüketim alışkanlıklarımızın çevreye çok ciddi hasar verdiğini belirtiyor.
Welton, "Bu sürdürülebilir bir alışkanlık değil ve ihtiyaç duyduğumuz hammaddelerin neredeyse tamamını tüketmiş durumdayız" diyor.
Akıllı telefonlarda kullanılan ve önümüzdeki yüz yıl içinde tükenebileceği düşünülen elementler:
Akıllı telefonlarda yaklaşık 30 farklı kimyasal element kullanılıyor. Bunların bazısı başka teknolojilerde de kullanılıyor. Bir kısmı ise dünyada tükenmek üzere
Galyum: Tıbbi termometrelerde, LED ışıklarda, güneş panellerinde ve teleskoplarda kullanılıyor. Kanser önleme özelliği olabileceği düşünülüyor
Arsenik: Havai fişeklerde kullanılıyor ve aynı zamanda ahşap koruyucu özelliği bulunuyor
Gümüş: Aynalarda, gün ışığında kararan gözlük lenslerinde, antibakteriyel giysilerde ve dokunmatik ekranlara uyumlu eldivenlerde kullanılıyor
İndiyum: Transistörlerde, mikroçiplerde, yangın söndürme sistemlerinde ve güneş panellerinde kullanılıyor
İtriyum: Beyaz LED ışıklarda ve kamera lenslerinde, aynı zamanda bazı kanser türlerinin tedavisinde kullanılıyor
Tantal: Cerrahi implantlarda, neon ışıklarda, türbin kanatlarında, süpersonik uçaklar için burun kapaklarında ve işitme cihazlarında kullanılıyor
Sürdürülebilir üretim ve geri dönüşüm
Her yıl dünyada üretilen elektronik cihazlardan elde edilen atık miktarı yaklaşık 2 milyon ton değerinde artıyor. Ancak bunun yüzde 20'sinden azı toplanıp geri dönüştürülüyor.
Profesör Welton, "Hükümetlerin geri dönüşüm modellerini yeniden yapılandırmasına, teknoloji şirketlerinin ise sürdürülebilir üretime yoğunlaşmasına ihtiyacımız var" diyor.
RSC'nin araştırması, tüketicilerin de daha sürdürülebilir teknolojileri tercih ettiklerini gösteriyor.
10 ülkede 10 bin kişi ile yapılan bir anketin sonuçları, insanların yüzde 60'ının sürdürülebilir alternatifleri olduğu takdirde halihazırda kullandıkları teknoloji markalarından vazgeçeceğini saptıyor.
Diğer taraftan ankete katılanlar, artık çalışmayan elektronik cihazları ile ne yapacaklarını bilmediklerini, geri dönüştürülmeden atıldığı durumda bu cihazların çevreye olumsuz etkilerinden endişe ettiklerini ifade ediyor.
Katılımcıların büyük kısmı ise geri dönüşüm yöntemlerinin güvenilirliğinden şüphe ettiklerini söylüyor.
Madencilik yerine döngüsel ekonomi
RSC uzmanları, büyük çoğunluğumuzun eski telefon ve bilgisayarlarımızı evimizin bir köşesinde tutarak fark etmeden evlerimizde değerli metaller biriktirdiğini bildiriyor.
Uzmanlar, üreticilerin ve satıcıların bu konuda önemli rol oynadığını ve yaratıcı çözümler uygulayabileceğini ifade ediyor.
Buna örnek olarak insanların eski elektronik cihazlarını aldıkları dükkanlara iade edebilmeleri ve geri dönüşüm garantisi alabilmeleri gösteriliyor.
RSC'den Elizabeth Ratcliffe, "Tedarik zincirlerindeki belirsizlikler, bu tür malzemelerde madencilik yöntemlerinden ziyade döngüsel ekonomiye ihtiyacımız olduğunu öne çıkarıyor" diyor.
Uzmanlar, insanların elektronik atıkları konusundaki davranışlarında değişikliği teşvik etmek için çalışmalarını sürdürüyor.
Ratcliffe, "Daha az tüketmemiz, yeniden kullanmamız ve geri dönüştürmemiz gerekiyor. Bunu mümkün kılmak için de toplumun her parçasının birlikte çalışması gerekiyor" diyor.