Yatma vakti geldiğinde, elinizde bir elektronik kitapla (e-kitap) battaniyenin altına kıvrılmış "bir şeyler okuyayım" diyorsanız aslında uykunuza ve sağlığınıza zarar veriyor olabilirsiniz. ABD'deki Harvard Tıp Fakültesi'nden bir araştırma ekibi, uyumadan önce ışık yayan e-kitap okuyanlarla, kâğıt baskı kitapları okuyanları kıyasladı. Araştırmacılar, uyku kalitesini bozan ve ertesi sabah kişinin daha yorgun kalkmasına neden olan e-kitapları okuyanların uykuya dalma sürelerinin de kitap okuyanlara göre daha uzun olduğunu ortaya çıkardı.
BBC Türkçe'deki habere göre, uzmanlar, akşam saatlerinde maruz kalınan ışık seviyesinin düşürülmesi tavsiyesinde bulunuyor.
Eğer elinizdeki çok sürükleyici bir kitapsa, uyku düzenine etkisi belki de aklınıza gelen son şey olur, fakat uyku vakti maruz kalınan ışığın yarattığı tehlikelerle ilgili endişeler giderek artıyor.
Uyku hormonu üretilemiyor
Gece ve gündüz ritmi, maruz kalınan ışığın belirlediği vücut saatimiz aracılığıyla bedenlerimizi de uyumlu hale getiriyor. Fakat akıllı cep telefonları, tablet bilgisayarlar ve LED teknolojisinde sık görülen mavi ışık vücut saatimizi bozabiliyor.
Akşam saatlerinde maruz kalınan mavi ışık, uyku hormonu melatonin üretimine mani olabiliyor veya üretimi yavaşlatabiliyor.
Araştırma için seçilen on iki kişi, iki hafta boyunca uyku laboratuvarlarına kapatıldı. Deneye katılanlar beş gün boyunca baskı kitap, diğer beş gün de iPad tablet bilgisayarlarından e-kitap okudu.
Kan örnekleri, e-kitap okuyanlarda uyku hormonu melatonin üretiminin azaldığını gösterdi. E-kitap okuyanların ayrıca uykuya dalma sürelerinin daha uzun olduğu ve derin uyuyamadıkları görüldü. Bu kişilerin ayrıca ertesi sabah daha yorgun uyandıkları tespit edildi.
Araştırmacılar, Nook ve Kindle Fire gibi diğer e-kitap okuyucularının da aynı frekansta ışık yaydığını, dolayısıyla aynı etkiyi yarattığını söyledi.
Sağlığa olumsuz etki
Araştırma bulguları PNAS adlı dergide yayımlandı.
BBC'ye konuşan araştırma ekibinin başındaki uzman Profesör Charles Czeisler şu ifadeleri kullandı:
"Çoğu e-kitap okuyucudaki ışık doğrudan kişinin gözlerine yansıyor. Fakat kâğıt baskı kitap okuyanlar veya orijinal Kindle okuyanlar ise yalnızca kitabın sayfalarından yansıyan ışığa maruz kalıyor."
Uyku bozukluğunun sağlığı da olumsuz etkilediğini belirten Czeisler şöyle devam etti:
"Uyku eksikliğinin, kardiyovasküler (kalp ve damar) rahatsızlıkları, obezite ve diyabet gibi metabolizma rahatsızlıklarını ve kanser riskini artırdığı görüldü."
"Dolayısıyla, bu araştırmaya katılanlardan ışık yayan e-kitap okurları arasındaki melatonin üretiminin bastırılması bizi kaygılandırıyor."
Surrey Üniversitesi'nde ışığın vücuda etkisini inceleyen Doktor Victoria Revell de şu yorumları yaptı:
"Çok iyi bir araştırma ve bence çok ilginç."
"İnsanlara, özellikle gece cep telefonlarını, tabletlerini çok sık kullanan gençlere, ışık yayan e-kitap kullanımını akşam saatlerinde azaltmalarını tavsiye etmeliyiz."