İnsanlık tarihinin ilk dönemlerinden beri besinlerle insan sağlığı arasında her zaman paralellikler kuruldu. Hatta tıp fakültesinden mezun olan çiçeği burnunda doktorların yeminlerine konu olan Hipokrat, “Yedikleriniz ilaç, ilacınız yedikleriniz olsun” diyerek gerçek tedavinin aslında doğal gıda ve bitkilerde saklı olduğunu söylemişti. Tıp bilimi geliştikçe doğal tedavi yöntemleri “alternatif tıp” olarak nitelendirilmeye başlandı.
İlaçların türlü yan etkilerine karşın doğada kolayca bulunan bitkilerle üretilen doğal ilaçlar “kocakarı ilacı” olarak nitelendirildi. Vatan gazetesinde yayımlanan harekette, bitkilerin şifaları anlatılıyor.
Uzmanlar insanların rahatsızlıkları için doğal çözümlere yönelmesini de tarihin değişik dönemlerinde doktordan medet uman bir hastaya verilen cevapları içeren şu esprili ifadeyle paylaşıyor:
MÖ 2000: Hasta mısın, al bu bitkiyi çiğne.
1000: Bitkiyi bırak, dua et geçer.
1850: Dua ile olur mu, al şu iksiri iç.
1940: İksir seni zehirler, al bu ilacı yut.
1985: İlaçla geçmez antibiyotik alman gerek.
2000: Antibiyotik çok zararlı, al bu bitkiyi çiğne!
AYÇİÇEĞİ: Ateş düşürüyor akciğeri koruyor
Ay çekirdeği insanlığın tükettiği en eski besinlerden birisi... Güney Amerika’da M.Ö 900 yılından beri kullanılıyor. Avrupa ise ayçiçeği ve ay çekirdeği ile 16’ncı yüzyılda, bu kıtadan dönen denizcilerin vasıtasıyla tanıştı.
Kullanım alanı ve içeriği
Dünyada ay çiçeğinin büyük bir kısmı, ay çiçek yağı üretimi için kullanıyor. Geri kalanlar da ay çekirdeği olarak tüketiliyor. Kızartmalarda, yemekler, salatalarda en sık kullanılan yağ türü olan ay çiçek yağı, yüzde 27 ile 40 oranında doymamış yağ içeriyor. Yüzde 13 ile 20’si de proteinden oluşuyor. Ayrıca ay çekirdeği, potasyum, kalsiyum ve demir gibi mineraller açısından da çok zengin.
Yararları
Dünyanın hemen hemen her yerinde ay çiçek yağı, akciğer hastalıklarının, yüksek ateşin ve dizanterinin tedavi edilmesi için kullanılıyor. Fiyatı: 10 YTL (kilo)
KIRMIZI BİBER: Kışları sıcak tutuyor uçuğu geçiriyor
Amerika kıtasını keşfeden Kristof Kolomb ile Avrupa kıtasına gelen kırmızı biber, 15’inci yüzyıldan beri sofralarımızdan eksik olmadı. Hem mutfaklarda kullanıldı, hem de hastalıkları tedavi etti.
Kullanım alanı ve içeriği
Kırmızı biber, protein, şeker ve yağ gibi temel besinlerden çok az içeriyor. Ancak karoten ve C vitamini açısından oldukça zengin. Bu bitkiden elde edilen maddeler, kozmetik endüstrisinde ve sanayide çok sık kullanılıyor. Çevik kuvvet, kırmızı biberden elde edilen maddelerden üretilen “biber gazı” kullanıyor. Çorap üreticileri ise, biberin ana maddesi denilebilecek capsicum maddesini, kış günlerinde ayaklarımızı sıcak tutsun diye, çoraplarının kumaşlarında kullanıyor.
Yararları
Kırmızı biberden elde edilen capsicum, deriye sürüldüğünde, romatizma, uçuk ve artirit (eklem ilthabı) tedavilerinde kullanılıyor. Fiyatı 12 YTL (kilo)
SARIMSAK: Kokusunu boşverin tansiyonu düşürüyor
Bu listedeki bitkilerin çoğu, Amerika kıtasından 15’nci yüzyılda, Avrupa’ya getirildi. Sarmısak hariç. Mısır’da M.Ö
3000 yılında bile kullanılan sarmısak, göçmenler tarafından Amerika’ya götürüldü.
Kullanım alanı ve içeriği
Sarımsak, dünya en çok kullanılan çeşni bitkisi. Salatalardan, sıcak yemeklere mutfakta her türlü besinde kullanılıyor. Bir dişi, yüzde 8 protein, yüzde 15 nişasta, az oranda yağ ve şeker ile çok miktarda da potasyum, fosfor içeriyor. Kaynatılarak suyu içiliyor, ya da ezilerek vücuda sürülüyor.
Yararları
Yüzyıllardan beri, bronşit, nefes darlığı, grip tedavilerinde kullanılıyor. Bazı kültürlerde yılan ve haşare sokmalarında yaraya sarımsak sürülüyor. Tansiyonu düşürüyor, kalp hastalıkları ve kansere karşı koruyor. Fiyatı: Sarımsak: 1.5 YTL (demet)
SUMAK: Kanamayı durdurur boğazı temizler
En çok Kuzey Amerika’da yetişen sumak, boyları 3-5 metreye
ulaşan ağacın bir tohumu. Eylül ve Ekim aylarında çiçekleri açtığında, görsel bir şölen sunuyor.
Kullanım alanı ve içeriği
Yüzyıllardır hekimlerin yanından ayırmadıkları bu bitki, Doğu’da yemeklerde çeşni olarak kullanılıyor. Ekşi tadı, yemeklere lezzet katıyor. Sumak su veya yağ ile karıştırılarak cilde de sürülebiliyor.
Yararları
Yüksek ateşe, ishale ve dizanteriye iyi geliyor. Cilde sürüldüğünde kanamayı durduruyor. Fiyatı: 15 YTL kilo)
KINA: Sadece süs değil yaraları da iyileştiriyor
Doğu’nun yüzyıllardır, ellerini ve yüzlerini süslemek için kullandığı kınayla Avrupa 19’uncu yüzyılda tanıştı.
Kullanım alanı ve içeriği
Kına, süslenmenin yanı sıra kozmetik ve parfüm endüstrisinde kullanılıyor. Özellikle çiçeğinden elde edilen yağı, parfümlere esans katıyor.
Yararları
Cilde sürüldüğünde yaraları iyileştiriyor. Ayrıca, suda kaynatılıp içildiğinde, ishali tedavi ediyor ve yüksek ateşi düşürüyor. Fiyatı: 7.5 YTL
LAVANTA: Reçele tat katıyor, baş ağrısını gideriyor
Özellikle Akdeniz kültüründe önemli bir yeri olan lavatanın içinde 100’den fazla madde bulunuyor. Lavantadan çıkarılan yağ, kozmetik sanayisinde, kolonya ve parfümlerde kullanılıyor.
Kullanım alanı ve içeriği
Lavantadan çıkarılan yağ deriye sürülüyor. Çiçeği ise kaynatılarak içilebiliyor. Ayrıca çiçekleri, toz haline getirilerek reçellerde, dondurmaya tat katıyor.
Yararları
Kaynatılarak suyu içildiğinde depresyonu ve yorgunluğu gideriyor, kadınlarda adet dönemini düzenliyor. Yağı da baş ağrılarına, ateş yanığına, güneş yanığına iyi geliyor. Fiyatı 3 YTL (paket)
KEÇİBOYNUZU: Yalancı çikolata ishale iyi geliyor
Akdeniz’e özgü bir bitki olan keçiboynuzu farkında olmasak da hayatımızın her anında karşımıza çıkıyor. Bu bitkinin çekirdekleri yüzyıllardan beri, mücevherlerin ağırlıklarını ölçmede kullanılıyor. Yani bir keçiboynuzu çekirdeği, bir karat kabul ediliyor.
Kullanım alanı ve içeriği
Yüzde 50’sinden fazlası şeker olan keçiboynuzunun bir diğer adı, “yalancı çikolata”. Bir çok tatlıda, üreticiler, çikolata yerine keçiboynuzu unu kullanıyor. Nişasta, protein ve yağ açısından çok zengin.
Yararları
Keçiboynuzu unu çocukların ishal tedavisinde ve nezlenin tedavi edilmesinde kullanılıyor. Fiyatı: 7 YTL (paket)
HATMİ ÇİÇEĞİ: Çayı içildiğinde nezleye karşı bire bir
Sulak alanlarda yetişen hatmi çiçeği, 2000 yıldır Yunan ve Arap hekimlerce kullanılıyor. Boyları 2 metreye ulaşabiliyor.
Kullanım alanı ve içeriği
Hatmi çiçeği, çay gibi demlenerek ya da çiçekleri kurutulup suyla karıştırılarak içilebiliyor. Yüzde 30’u zamka benzeyen Mucilage maddesinden oluşuyor.
Yararları
Nezle, soğuk algınlığını tedavi edebiliyor. Vücuda merhem gibi sürüldüğünde yaraları ve sivilceleri gideriyor.
Fiyatı: 2.5 YTL (50 gram)