Türkiye, ABD merkezli iletişim platformu Discord'a 9 Ekim'de erişim engeli getirdi. Platform, suç teşkil eden içeriklerin paylaşıldığı ve çocuklara yönelik şantaj ve istismar iddialarıyla gündemde.
Discord Mayıs 2015'te piyasaya sürüldü.
Başlarda birçok oyunsever, platformu, oyun oynarken bir yandan sesli sohbet etmek için kullandı.
Discord, kullanıcılarına, sohbet odaları oluşturabildikleri "sunucular" kurma imkanı tanıyan bir platform.
Birçok açıdan özelleştirilebilen bu sunucular herkese açık ya da yalnızca davetiye yoluyla girilebilecek şekilde ayarlanabiliyor.
Bir sunucuya üyeyseniz, dünyanın neresinde olursanız olun o sunucuda "kanallar" adı verilen yazılı ya da sesli sohbet odalarına katılabiliyorsunuz.
Kullanıcılar, bireysel olarak ya da en fazla 10 kişilik gruplar halinde "direkt mesajlar" üzerinden sunuculara girmeden irtibat da kurabiliyor.
Platforma katılmak için en az 13 yaşında olmak gerekiyor. Eğer bir ülkenin sosyal medya yasalarına göre asgari üyelik yaşı bunun üstündeyse Discord'a kaydolmak için yerel mevzuattaki şartlar esas alınıyor.
Platform ilk çıktığı yıllarda oyunseverler arasında popüler oldu.
Ancak yayın açma, görüntülü arama gibi fonksiyonların eklenmesiyle yıllar içinde tabanını yüzbinlerden on milyonlara çıkardı.
Discord bugün oyunseverlerin yanı sıra şirketlerden okullara, arkadaş gruplarından enstitülere birçok farlı topluluğun iletişim kurmak ve içerik paylaşmak için kullandığı bir platform.
Discord'un web sitesine göre platformun aylık aktif kullanıcı sayısı 150 milyonun üzerinde.
Platformun karanlık yüzü
Bazı diğer sosyal medya platformunda olduğu gibi Discord'u da kötüye kullananlar var.
Platformun adı, hem Türkiye'de hem de dünya çapında, siber suçlar, online zorbalık ve cinsel istismar iddialarıyla anıldı.
Discord, İstanbul’da 4 Ekim Cuma günü İkbal Uzuner ve Ayşenur Halil adlı 19 yaşındaki iki kadının aynı yaştaki Semih Çelik tarafından vahşice öldürülmesinin ardından tartışma konusu oldu.
Çelik'in Discord üzerinden bir Incel (Involuntary celibate/İstemsiz Bekarlık Projesi) grubuyla iletişim halinde olduğu iddia edildi.
Cinayetlerin ardından Discord ile benzeri platformlarda suç unsuru içerikler paylaşılan çok sayıda grup olduğu ve bunların bazılarının üyelerini suça özendirdiği öne sürüldü.
Platforma, 9 Ekim günü, "Çocukların cinsel istismarı ve müstehcenlik suçlarının işlendiğine dair yeterli şüphenin bulunması" nedeniyle erişim engeli getirildi.
Gazeteci ve İletişim Danışmanı Mehmet Şafak Sarı, toplumu şoke eden cinayetleri işleyen Çelik ve onun gibi toplumda kendine yer bulamayan kişilerin birbirlerini teşvik eden, cesaretlendiren şiddet içerikleri paylaşmak için Discord ve benzeri platformları kullandıklarını söyledi.
BBC Türkçe'ye konuşan Sarı, bu kişilerin tepki gördükleri ya da platform kuralları tarafından engellendikleri için paylaşımlarını herkese açık uygulamalarda yapmayı tercih etmediklerini ifade etti.
İletişim Danışmanı Sarı, Discord'a erişimin engellenmesiyle bu davranışın daha da teşvik edilebileceği, bu tip faliyetler yürütmek isteyecek çocukların "daha da kapalı bir mecraya yönelebileceği" uyarısında bulundu.
Sarı, örnek olarak da Türkiye'nin Ağustos'ta Roblox adlı oyun platformunu yasaklamasını gösterdi.
Roblox’a “çocukların istismarına neden olacak içerikler barındırdığı için” erişim engeli getirilmişti.
Sarı, "Roblox yasaklandığında da çocuklar farklı sitelere yönlendi. Discord'da da aynı şeyi yaşayabiliriz" dedi.
Discord'un Türkiye'de erişime engellenmesinden bir gün önce Rusya da platformu yasaları ihlal ettiği ve uygunsuz içerikleri kaldırmadığı gerekçesiyle ülke çapında yasakladı.
2023'te ise ABD Savunma Bakanlığı'ndan sızdırılan bazı belgelerin bir asker tarafından ilk olarak Discord'daki bir sunucuda paylaşıldığı tespit edilmişti.
Discord'un güvenlik önlemleri yeterli mi?
Discord, BBC Türkçe'nin Türkiye'deki erişim engeli ve platform güvenliğiyle ilgili sorduğu sorulara haber yayına girdiği sırada henüz yanıt vermemişti.
Ancak platformun "politika ve güvenlik" sayfasında ne tür önlemler aldığına dair detaylı açıklamalar mevcut.
Discord'un Topluluk Kuralları'na göre platformda taciz, tehdit, kişisel bilgilerin ifşası, nefret söylemi, aşırılıkçılık, çocuk istimarı, 18 yaş altı kullanıcılar ile cinsel içerik paylaşımı, intihar ve kendine zarar vermeyi teşvik ve aşırı şiddet içerikli görüntüler paylaşmak yasak.
Kurallarda ayrıca çocuk istismarı ya da yasa dışı içeriklerin paylaşılması gibi bazı durumlarda yerel kolluk kuvvetleriyle irtibata geçilebileceği belirtiliyor.
Discord'un web sitesinde bu vakalara dair birçok detaylı alt başlık bulmak mümkün.
Platform, Topluluk Kuralları'nı ihlal edilen içerik ve kullanıcıların engellenmesi için çalışıldığını da söylüyor.
Peki platformun aldığı önlemler sunucularda suç teşkil eden faaliyetleri durdurmak için yeterli mi?
Mehmet Şafak Sarı'ya göre Discord ve benzeri şirketlerin kurallarını uygulama sürecinde yaptırım ya da kontrol mekanizmaları oldukça sınırlı:
"Şirketler tamamen kendi belirledikleri (şekilde), kişi ve kurumların fikrini almadan süreç işletiyorlar. Bazı devletler de güvenlik politikaları ve kişilik haklarını öne sürüp farklı yönlerde hareket ediyor"
Sarı, halka da bu süreçte bir söz hakkı sağlanmadığını söylüyor.
Ulaştırma Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 9 Ekim'de TBMM'de basın mensuplarına yaptığı bir açıklamada Discord'un ilgili devlet birimleriyle IP adresleri ve içerikler gibi bilgileri paylaşmayı reddettiği için erişime engellendiğini söyledi.
Sarı, veri paylaşımı durumunda kullanıcı gizliliğinin riske girebileceğini belirtti.
İletişim danışmanı, hem Discord gibi şirketlerin hem de kamu kurumlarının böyle süreçleri "tamamen şeffaf ve toplumda özgürlükler anlamında güvenilir bir çizgide" yürütmesi gerektiğini vurguladı.