Derin Yoksulluk Ağı'nın araştırmasına göre, Türkiye'de kadınların yüzde 82'si hijyenik pede erişemiyor. Türkiye'de regl ürünlerine bir yıl içinde gelen yüzde 51'lik zam kadınların tepkisini çekiyor.
Regl olanların kullandığı ped ve tampon gibi hijyen ürünlerine gelen zamlara ve bu ürünler üzerinden alınan yüzde 18 KDV'ye yönelik eleştiriler sürüyor. TÜİK verilerine göre, geçtiğimiz yıl aralık ayında birim fiyatı 0,6692 TL olan hijyenik pedler, bir yılda yüzde 51,04 zamlandı. Buna göre 2021 Aralık ayında "hijyenik kadın bağı" birim fiyatı 1,0561 TL oldu ancak marketlerde hijyenik pedlerin birim fiyatı 2 TL'yi aşıyor.
Konuyla ilgili bir araştırma yaptıklarını belirten Derin Yoksulluk Ağı İletişim Koordinatörü Şeyma Duman, "103 aileyle hem nitel hem de nicel olarak derinlemesine görüşmeler yaptık. Araştırmamızın sonuçlarına göre görüştüğümüz kadınların yüzde 82'si hijyenik pede erişemiyor. Görüştüğümüz diğer kadınlar ise ara sıra olarak pede erişebildiklerini söylediler" dedi.
"Yaprağın üzerine toprak koyulduğunu duyuyoruz"
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Yüksek Onur Kurulu üyesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Irmak Saraç, ANKA Haber Ajansı’na yaptığı açıklamada, "Geçici tarım işçilerinde, emicilik sağlamak için yaprağın üzerine toprak koyduklarını duyuyoruz. Bu ürünlerin normal şartlarda devlet tarafından karşılanması, yüzde 18 KDV ile bunların lüks tüketim gibi satılmıyor olması lazım" diyerek şunları ifade etti:
"Bir kadın üreme çağında her ay regl görüyor, bunları kullanmaya ihtiyacı var. Ped, tampon kullanmayıp menstruel kap kullanan kadınlar da var, çevreye duyarlı. Bunların fiyatları da çok pahalı, kolay ulaşılabilir ürünler değil. Doğum kontrol hapları da çok pahalı. Burada bütüncül olarak baktığımızda kadının regl döngüsüne yönelik ürünlerin çok pahalı olduğunu görüyoruz. Böyle olmaması gerekiyor. Bu ürünlerin normal şartlarda devlet tarafından karşılanıyor olması lazım. Yüzde 18 KDV ile bunların lüks tüketim gibi satılmıyor olması lazım. Avrupa’daki bazı ülkelerde okullarda dağıtılıyor, bazı büyük firmalar çalışanlarına ücretsiz veriyor. Bunun örnekleri çoğaltılmalı."
Üniversitelerde ped dayanışma kutusu
ANKA'ya konuşan üniversite öğrencileri de regl ürünlerinin fiyatlarının artmasına tepki gösterdi. Üniversitede "ped dayanışma kutusu" yaptıklarını anlatan Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi son sınıf öğrencisi Leylanur Mavili, "Pedler hijyenik bir ihtiyaçtır, lüks değil. Ücretli olması bile sosyal devlet hukukuna aykırı. Bırakın ücretsiz olmasını, günden güne zam geliyor, sanki lüksmüş gibi" dedi.
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi son sınıf öğrencisi Zeynep Kurt da "Ped dayanışma kutuları ile kadınların ve lubunyaların yalnız olmadığını ve hep birlikte dayanışarak bir arada olduğumuzu gösterdiğimiz bir şekilde yapıyoruz. Kadın tuvaletlerine ped kutuları koyuyoruz, üzerine de güçlendirici, herkesin kendini iyi hissetmesi adına da birkaç cümle ekliyoruz. Yanında fazla ped olanın bıraktığı, yanında o an ped bulunmayan bir arkadaşımızın da alıp kullanabileceği bir şekilde işletiyoruz" dedi.
11 ülkede ped ve tampon ücretsiz
Avustralya merkezli uluslararası eğitim ve savunuculuk örgütü Global Citizen, 11 ülkede ped ve tamponun ücretsiz olduğunu bildirmişti. Regl ürünlerinin ücretsiz olduğu ülkeler şöyle:
İsviçre: 2020'de İsviçre, ped ve tamponu ihtiyacı olan herkese ücretsiz sağlayan ilk ülke oldu.
Yeni Zelanda: Başbakan Jacinda Ardern, Şubat 2021’de tüm okulların ücretsiz ped ve tampon sağlayacağını duyurdu.
Amerika Birleşik Devletleri: Illinois, Washington, New York, New Hampshire ve Virginia eyaletlerindeki devlet okullarında tampon ve pedler ücretsiz veriliyor.
Fransa: Île-de-France bölgesindeki liselerde organik regl ürünleri ücretsiz.
Kenya: Devlet okullarındaki kız öğrencilere pedleri ücretsiz veriyor ve tampon üzerinden vergi alınmıyor.
Güney Afrika: Tampondan alınan vergiler kaldırıldı ve okullarda pedler ücretsiz dağıtılıyor.
Botsvana: Okul çağındaki tüm kız öğrencilere ücretsiz ped veriliyor.
Güney Kore: Başkent Seoul’de 2018’de ücretsiz regl ürünleri verilmesi 10 pilot bölgede başlatılmıştı.
Uganda: Ülkedeki tüm okullarda pedler ücretsiz veriliyor.
Zambiya: Kırsal bölgelerdeki kızlara ücretsiz ped veriliyor.
Kanada: Britanya Kolumbiyası, Ontario, Noca Scotia, Prince Edward adası eyaletlerinde regl ürünleri tüm öğrencilere ücretsiz veriliyor.
ANKA / BÖ,ET
© Deutsche Welle Türkçe