Türkiye'de hükümetin 29 Nisan'da uygulamaya koyduğu ve tam kapanma olarak adlandırdığı kısıtlama dönemi bugün sona erdi.
Hükümet şimdi "kademeli normalleşme" olarak adlandırılan bir süreci hayata geçiriyor.
Peki 2 haftadan uzun süren tam kapanma tedbirlerinin salgınla mücadelede etkisi ne oldu?
Tam kapanmada belirlenen hedeflere varıldı mı?
Türkiye'de koronavirüs vaka sayıları, 1 Mart sonrasındaki normalleşme döneminde artmaya başlamış, Nisan ayı ortalarında 60 binli rakamlara ulaşmış, aynı ay getirilen kısıtlamalarla bu rakamlar düşme eğilimine girmişti.
Tam kapanma tedbirleri yürürlüğe konduğunda ise vaka sayısı 30 binlerde seyrediyordu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Nisan ayı sonunda tam kapanma kararını açıklarken, vaka rakamlarını 5 binin altına çekmeyi hedeflediklerini söyledi:
"Ramazan Bayramı'nın ardından hayatımızı kolaylaştıracak adımları atabilmemiz için rakamların bugünün çok daha altına düşmesi şarttır. Avrupa'nın açılma sürecine girdiği bir dönemde, bizim geride kalmamak için vaka sayılarımızı süratle 5 binin altına indirmeliyiz."
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ise 1 Mayıs'ta Hürriyet gazetesinde yayımlanan söyleşisinde, "Tam kapanmadan sonra ne bekliyorsunuz?" sorusuna verdiği cevapta yine bu hedefe vurgu yaptı:
"Tam kapanmayla birlikte insanların teması minimalize edilerek, kalabalık ortamların oluşması önlenerek, vaka sayısının olması gereken düzeye inmesini bekliyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımız 5 binin altı gibi bir hedeften söz ettiler. Ben bu sayının bayram sonrasında olabileceğine inanıyorum."
Kısıtlamaların başladığı 29 Nisan günü vaka sayısı, 37 bin 674 olarak kayda geçti.
Tam kapanmanın son günü olan 16 Mayıs'ta açıklanan tablodaki vaka sayısı 10 bin 512 oldu.
Test sayısı eleştirileri
Bazı uzmanlar açıklanan 10 binli rakamların güvenilirliğini, aynı dönemde test sayısının düşmüş olması nedeniyle eleştirdi.
Test sayısı 29 Nisan ila 16 Mayıs arasındaki dönemde belirli bir düşüş gösterdi.
29 Nisan'da açıklanan test sayısı 278 bin 108 iken, 16 Mayıs'taki test sayısı ise 202 bin 243 oldu.
BBC Türkçe'ye konuşan Türk Tabipleri Birliği Başkanı Şebnem Korur Fincancı, Türkiye'nin az kişiye test yapıp az sayıda pozitif vaka göstererek, diğer ülkeler tarafından riskli ülkeler kategorisine alınmamayı ve ülke içindeki kapanma seviyesini düşürerek ekonomiyi canlı tutmayı düşünüyor olabileceğini söyledi.
Sağlık Bakanı Koca ise 3 Mayıs'ta yaptığı açıklamada test sayısı üzerinden yapılan vaka sayısı düşüşü değerlendirmelerini eleştirdi ve bu düşüşün bir neden değil sonuç olduğu söyledi:
"Vaka sayılarındaki düşüş ile test sayısı arasında ilişki kurarak test sayıları düşürülerek vaka sayılarının düştüğü yönünde asılsız ve iyi niyetli olmayan bazı değerlendirmeler görüyoruz.
"Testler semptom gösteren kişilere ya da temaslı kişilere yapılmaktadır. Kısıtlamalar ile temasın azalması beklenen bir durumdur. Özetle test sayılarının düşmesi vaka sayısının düşmesinin sebebi değil, sonucudur."
Günlük hasta ve can kaybı sayısı nasıl değişti?
Tam kapanma sürecinde günlük hasta ve can kaybı sayıları belli bir düşüş gösterdi.
29 Nisan'da hasta sayısı 2 bin 715 iken 16 Mayıs'ta bu sayı 920 olarak kaydedildi.
Tam kapanmanın başladığı 29 Nisan'da 3 bin 581 olan toplam ağır hasta sayısı 16 Mayıs itibarıyla 2 bin 468'e düştü.
Günlük hayatını kaybedenlerin sayısı 29 Nisan'da 339 iken 16 Mayıs'ta 223 oldu.
Tam kapanmada ne kadar aşı yapıldı?
Türkiye genelinde 29 Nisan, öğlen saatleri itibarıyla 13 milyon 578 bin 351'i birinci doz, 8 milyon 742 bin 740'ı ikinci doz olmak üzere toplam 22 milyon 321 bin 91 Covid-19 aşısı yapılmıştı.
Tam kapanmanın son günü olan 16 Mayıs saat 23.56 itibarıyla 14 milyon 961 bin 650'si birinci doz, 10 milyon 838 bin 628'i ikinci doz olmak üzere uygulanan toplam aşı sayısı 25 milyon 800 bin 278 oldu.
Yani tam kapanma sürecinde yaklaşık 3,5 milyon doz aşılama yapıldı.
Sağlık Bakanı Koca, 3 Mayıs'ta yaptığı açıklamada, daha hızlı bir aşılama programı yürütüleceğini söyledi:
"Yeni sözleşmelerimiz ve aşı tedariki konusundaki iyileşmelerle mevcut kapasitemizi harekete geçirip daha hızlı bir aşılama programı yürüteceğiz. (…) Sputnik V aşılarının 6 ay içinde 50 milyon doz aşı teslim edilmesi ve ilk sevkiyatın bu ay gerçekleşmesi beklenmektedir. BioNTech aşısı ise Haziran ayı sonuna kadar 30 milyon doz olarak ülkemize teslim edilmiş olacak. Toplam 90 milyon doza ulaşacak. Benzer şekilde Sinovac aşısı da tedarikte yaşanan olumlu gelişmelerle yakında planlandığı şekilde sevk edilmeye devam edecek."
TTB ve bazı uzmanlar ise tam kapanma sürecinde aşı programının yavaş ilerlediği eleştirisini yöneltti.
Bundan sonra ne olacak?
Türkiye'de tam kapanmanın sona ermesi ardından kademeli normalleşme tedbirlerine geçildi.
İçişleri Bakanlığı'nın genelgesine göre 1 Haziran Salı günü saat 05.00'e kadar kademeli normalleşme dönemi tedbirleri uygulanacak.
Kademeli normalleşme döneminde hafta içi 21.00-05.00, hafta sonları ise Cuma 21.00'den Pazartesi 05.00'e kadar sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak.
Tam kapanma sonrası ilk kabine toplantısı ise bugün yapılacak.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, bu kabine toplantısının en önemli gündem maddelerinden birinin normalleşme olacağını söylemiş ve eklemişti:
"Bir süre daha fedakârlık gerekli. Normale kısa sürede döneceğimize inanıyorum. Bakınız şu anda ciddi manada vefat sayısında düşüş var. Vaka sayılarında çok ciddi düşüş var. Bu da netice almaya başladığımızı gösteriyor."
Toplantıda tam kapanma sürecinin sonuçlarının ve 1 Haziran sonrasında hangi tedbirlere gidileceğinin de değerlendirileceği belirtiliyor.