Müziği Fransız besteci Georges Bizet’ye, librettosu Ludovic Halévy ve Henri Meilhac’ya ait olan dört perdelik opera eseri Carmen, dünyada ilk kez 3 Mart 1875 tarihinde Paris’teki Opéra-Comique’de sahnelendi.
Prosper Mérimée’nin aynı isimli kısa romanından yola çıkılarak opera sahnesine taşınan Carmen, dönemin geleneklerini yıkarak sahnelendiğinde sert eleştirilere maruz kaldı.
Carmen’in otuz üçüncü temsilinin hemen ardından beklenmedik bir şekilde hayatını kaybeden Bizet, yarattığı eserin uluslararası başarısını göremedi.
Günümüzde dünyanın en seçkin opera eserlerinden olan ve dünya genelinde en çok sahnelenen operaların başında gelen Carmen’in ilk perdesinde yer alan L'amour Est Un Oiseau Rebelle (Habanera) ve ikinci perdesinde Escamillo tarafından seslendirilen Votre toast, je peux vous le rendre (Toreador'un aryası), opera tarihinin en tanınmış aryaları arasında bulunuyor.
1830’larda İspanya’nın Sevilla şehrinde geçen hikâyenin baş kahramanı; güzel, ateşli ve herkesin aklını kolayca başından alan genç çingene Carmen'dir. Hikâye Carmen’in cilveleriyle ayarttığı nahif asker Don José’nin çöküşü üzerine kuruludur.
Bir tütün fabrikasında işçi olarak çalışan Carmen, asker Don José’den çok etkilenir ve onu cezbederek ait olduğu saygın hayattan koparıp kendisiyle beraber dağlarda yaşamaya ikna eder. Ancak bir süre sonra Carmen’in aşkı bitmiştir. Carmen’in dönemin en ünlü ve etkileyici matadoru Escamillo’ya âşık olmasının ardından kıskançlık krizine giren Don José, genç çingeneyi öldürür.
Dönemin yerleşik opera anlayışını yerle bir etti
Proleter yaşamın, ahlaksızlığın ve kanun tanımazlığın yansımaları ile baş karakterin trajik ölümü; dönemin yerleşik opera ve ahlâk anlayışının ihlali gibi yorumlanarak eser afişten kaldırıldı. Bizet, bu üzücü olaydan üç ay sonra daha 37 yaşındayken öldü.
Birçok hastalığının yanında yaşadığı üzücü olay sonrası büründüğü depresif ruh hâli, Bizet’in intihar ettiği dedikodularının da ortaya çıkmasına sebep oldu. Genç sanatçının ölümü Paris sanat çevreleri tarafından şaşkınlıkla karşılandı. Bizet’in öldüğü gün akşam sahnelenmesi planlanan operada, Carmen rolünü seslendiren Célestine Galli-Marié, duyduğu derin üzüntüden ötürü sahneye çıkmayı reddetmişti.
5 Haziran 1875 tarihinde yapılan ve 4 binden fazla kişinin katıldığı cenaze töreninin ardından Bizet’in anısına özel bir Carmen temsili yapıldı. Bu temsilden sonra Bizet ile eserini yerden yere vuran eleştirmenler ve basın, Carmen’i överek muhteşem bir eser olduğunu söylemişti.
Carmen, İstanbul Devlet Opera ve Balesi tarafından sahnelenmeye devam ediyor
İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nin sahnelediği Carmen, Atatürk Kültür Merkezi’nde sanatseverlerle buluşuyor.
İtalyan rejisör Vincenzo Grisostomi Travaglini’nin sahneye koyduğu Carmen operasını İstanbul Devlet Opera ve Balesi Orkestrası’nı İbrahim Yazıcı ve Zdravko Lazarov dönüşümlü yönetiyor.
Dekor tasarımı Zeki Sarayoğlu’na, kostüm tasarımı Ayşegül Alev ve Gizem Betil’e, koreografisi Ayşem Sunal Savaşkurt'a, ışık tasarımı Giovanni Pirandello’ya ve dramaturjisi Ravivaddhana Monipong Sisowath'a ait olan eserin koro şefliğini Paolo Villa üstleniyor. Çocuk korosu şefleri ise Sercan Gazeroğlu ve Gizem Berrak Taş Güzeloğlu.
Temsillerde; “Carmen” rolünde Aylin Ateş, Nesrin Gönüldağ; “Don José” rolünde Ali Murat Erengül, Efe Kışlalı; “Escamillo” rolünde Caner Akgün, Murat Güney; “Micaëla” rolünde Dilruba Bilgi, Ayten Telek, Hande Soner Ürben; “Zuniga” rolünde Göktuğ Alpaşar, Erdem Sakarya; “Moralès” rolünde Şahin Dedemen, Emrah Erdem Gedik, Ufuk Karakoç; “Frasquita” rolünde Sevim Ateş, Anna Sirel Etyemez; “Mercédès” rolünde Ceren Şahin, Elif Tuğba Tekışık; “Le Dancaïre” rolünde Cengiz Arslan, Alp Köksal, “Le Remendado” rolünde Berk Dalkılıç, Çağrı Köktekin dönüşümlü olarak rol alıyor.