HÜLYA KARABAĞLI / Ankara
CHP İstanbul Milletvekili Umut Oran, 2012’nin ilk çeyreğinde ortaya çıkan ekonomik verileri değerlendirirken, iktidarın teşvik mantığını değiştirmesini istedi. “Rakamlar kısmen iyi olabilir ama ekonomide pembe tablolar yok” diyen Oran, “Başbakanın talimatıyla AKP mutfağında teşvik yasası hazırlanmaz. Kendilerini çalıp oynuyorlar. Enerji ve tarım-gıdayla ilgili hiçbir şey söylememelerini kınıyorum" dedi.
'Krizdeki Yunanistan’dan bile kötüyüz'
TBMM’de basın toplantısı düzenleyen Oran, “2011 yılında Türkiye dünyanın en fazla cari açık veren üç ülkesinden biriydi. Cari açığın Gayri safi yurtiçi hasılaya oranı da yüzde 10. Bu çok yüksek bir rakam. Dünyanın en fazla cari açık veren ülkesi Amerika, orada bile cari açığın GSYH’ye oranı yüzde 3,4. Yunanistan’da bu oran yüzde 9,1. Demek ki krizdeki Yunanistan’dan bile bu açıdan kötüyüz.
Hükümetin enflasyon hedeflemesinde gerçekçi olmadığını, hedefleri tutturamadığını belirten Oran, “2011 yılı Şubat ayında bütçe 988 milyon TL fazla veriyordu, 2012 yılı Şubat ayında ne oldu? 2,6 milyar TL açık verdi. Üstelik Şubat ayında bütçe gelirleri 2011 Şubat ayına göre yüzde 12,1 oranında artmasına rağmen bu açık gerçekleşti.
Umut Oran’ın teşvik paketindeki eksik bulduğu bölümler ile değerlendirmesi şöyle:
Bu teşvik paketi il bazında sektör bazlı olarak yapılmamış. Sosyoekonomik gelişmişlik endeksi 2004’ten sonra yapılmadı. Bu yüzden bölgelerde belirtilen iller, hangi kriterlere göre alınmış belli değil. Mesela Muğla neden birinci bölgede? Adana – Bursa – Denizli – Kayseri – Konya gibi sanayici, ihracatçı şehirler ters rekabete maruz kalmış durumda. Bolu ikinci bölge, eski ilçesi Düzce dördüncü bölge. Neden belli değil. Çankırı – Sinop beşinci bölgede, Kastamonu dördüncü bölgede niye? Bir soru daha var, Tunceli neden beşinci bölgede? Siyasi sebepler Tunceli’yi beşinci bölgeye almak doğru mu?
Temmuz 2009 – Mart 2011 döneminde, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesine teşviklerin yüzde 21’i gitmiş. Kalan 79'luk dilimin üçte biri birinci bölgeye gitmiş. Bu şunu gösteriyor, teşvik bölgeler arası adaleti sağlamamış. Bu sorunu çözmek için ne yapıldı? Sadece asgari ücret vergiden muaf bırakılmış.
Güzel ama, güvenlik sorunu var, yatırım maliyeti sorunu var, krediyle ilgili ipotek sorunu, ulaşım nakliye sorunu var. Bunlar göz ardı edilmiş.
Teşvik yüzyılın kalkınma projesi GAP için bir şey söylemiyor. Yani teşvik GAP’a kapanmış. Bundan önceki üç teşvik sisteminin sonuçları objektif olarak değerlendirilmemiş.
Bu teşvikler 1 Ocak 2012 tarihinden Aralık 2013 yılına kadar geçerli. Bu teşvik için kaynak nereden ayrıldı? Büyümede daralma olacağı, dünyada ekonomik krizin devam ettiği bir ortamda sağlam kaynak analizi yapılmalıydı. Ucu açık bırakılmamalıydı.
Mevcut yatırımlar hiçbir şekilde değerlendirilmemiş. Bu kriz ortamında mevcut yatırımlar hayata devam etmesi için hükümet neden hiçbir şey söylemiyor?
Bugüne kadar 3 teşvik kullananlar, eski teşviklerden yararlananlar bu sisteme dahil edilmemiş. O zaman eski teşvikler cezalandırılıyor. Onlara da bir iyileştirme yapılmalıydı. Eğitim ve sağlık alanındaki yatırımlara kademelendirme getirilmemiş. Nerede yaparsan yap, beşinci bölgedeki imkanlardan yararlanıyorsun. Halbuki bölgelere göre kademeli olmalıydı.
Sanayi envanteri, organize sanayi bölgeleri haritası yok. KOBİ haritası yok. Organize sanayi bölgelerinin aktivite raporları yok. Yani bir planlama yok. Kümelenmenin sureti var aslı yok. İsmi var cismi yok. Enerji stratejik sektör olarak ele alınmamış. Bu teşvik cari açık ve ithalat bağımlılığı için çok önemli çözümler getiriyor diyoruz ama en büyük dışa bağımlılığımız olan enerji ile ilgili hiçbir teşvik vermiyoruz.
Kademeli istihdama teşvik verilmesi gerekiyor. İstihdamı özendiren bu teşvik ile 1000 kişi çalıştırana 100 kişiyi çalıştırana göre daha fazla destek olunmalı. Genç ve kadın istihdamını arttırmak için de teşvik sistemi gündeme gelmeli.
Tarım ve hayvancılıkta eski tas eski hamam. Türkiye tarım ve hayvancılık için bereketli bir ülke. Bu kadar tarım ve hayvan ürünleri ithal eder durumundayız. Kurban’da Meksika'dan Sanchez getiriyoruz, Mehmet’e hâlâ teşvik vermiyoruz.