Anayasa Mahkemesi, Türkiye Adalet Akademisi Kanunu’nun KHK ile yürürlükten kaldırılmasını anayasaya aykırı bularak iptal etti. Yüksek Mahkeme, tüm görev ve mal varlığı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Adalet Bakanlığı’na devredilen Akademisi’deki öğretim elemanları ile personelin haklarını düzenleyen Kanun’un kaldırılmasının “mülkiyet hakkına müdahale” olduğuna dikkati çekti
Anayasa Mahkemesi (AYM), “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”ne uyum çerçevesinde çıkarılan 2018 tarihli ve 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) bazı maddelerini daha usul yönünden iptal etti. Yüksek Mahkeme, söz konusu düzenlemeleri “yetki kanunu kapsamında olmadığı” ya da “KHK ile düzenlenemeyecek yasak alanda olduğu” gerekçeleriyle iptal etti.
AYM, dün de aynı KHK’ya ilişkin 482 sayfalık gerekçeli kararında, Cumhurbaşkanı’nın KHK'yla rektör atama yetkisi ile Merkez Bankası Başkanı’nı görev süresi dolmadan görevden alma yetkisi gibi birçok düzenlemeyi iptal etmişti.
Türkiye Adalet Akademisi kanunu KHK ile yürürlükten kaldırıldı
CHP, 2018 yılındaki düzenlenmelerden bazılarının iptali ve yürürlüğün durdurulması talebiyle AYM’ye başvurdu. Bunlardan biri de Türkiye Adalet Akademisi’ne ilişkin oldu.
2003 yılında yürürlüğe giren Türkiye Adalet Akademisi Kanunu ile kurulan Türkiye Adalet Akademisi, 2018 yılındaki KHK’nın ardından kanunun yürürlükten kaldırılmasıyla kapatılmıştı. Akademi tarafından yapılması gereken görev ve hizmetler ile tüm mal varlığı, 2018 yılındaki KHK ile Adalet Bakanlığı’na devredilmişti. Akademi ise 2019 tarihli 34 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’yle yeniden kurulmuştu.
2018 yılında KHK ile kaldırılan 4954 sayılı Türkiye Adalet Akademisi Kanunu, Akademi’nin kuruluşu, görevleri kadar akademide ders verecek öğretim elemanlarının alacağı ücret ve akademide görev yapacak personelin aylık ve tazminat gibi mali haklarına ilişkin düzenlemeleri de içeriyordu.
Başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme, anayasaya göre sıkıyönetim ve olağanüstü haller saklı kalmak üzere temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile siyasi haklar ve ödevler için, “KHK ile düzenlenmesi veya yürürlükten kaldırılması mümkün değildir” dedi.
“Kanun'un yürürlükten kaldırılması mülkiyet hakkına müdahale”
Bu noktada ‘mülkiyet hakkına’ da dikkat çeken AYM, bu hakkın ekonomik değer ifade eden ve parayla değerlendirilebilen her türlü mal varlığı hakkını da kapsadığını vurguladı.
İlgili norm denetimi ve bireysel başvuruya ilişkin kararlarına da atıfta bulunan AYM, kişilere ödenmesi öngörülen ücret, maaş, yaşlılık aylığı, emeklilik ikramiyesi ve kıdem tazminatı gibi ödemelerin mülkiyet hakkı kapsamında değerlendirildiğini hatırlattı.
Yüksek Mahkeme, Türkiye Adalet Akademisi’nde ders verecek öğretim elemanlarının ders ücretine ve personelin mali haklarına yönelik düzenlemeleri içeren 4954 sayılı Kanun'un yürürlükten kaldırılması için “mülkiyet hakkına müdahalede bulunduğu açıktır” değerlendirmesinde bulundu.
Bu durumun KHK ile düzenlenemeyecek yasak alanda kaldığını bildiren AYM, Türkiye Adalet Akademisi Kanunu'nun yürürlükten kaldırılmasını anayasaya aykırı bularak iptal etti.
TÜBİTAK’a bazı muafiyetler öngören düzenlemeler de iptal
AYM, 278 sayılı TÜBİTAK Kanunu’na KHK ile getirilen ve kuruma birtakım muafiyetler öngören birçok düzenlemeyi de “yetki kanunu kapsamında olmadığı” ve “KHK ile düzenlenemeyecek yasak alanda olduğu” gerekçesiyle iptal etti.
Buna göre, TÜBİTAK’ta yönetim kurulunun, diğer kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler arasında çıkan ihtilafların hukuki anlaşma veya sözleşme değişikliğiyle neticelendirilmesi, kuruma yapılacak her türlü yardım, bağış ve vergi muafiyetleri gibi 2018 yılında KHK ile getirilen düzenlemeler iptal edildi.
Yüksek Mahkeme, TÜBİTAK’ın desteklediği projelerde görev alanlara ödenecek proje teşvik ikramiyesi ile kurumda görevlendirilecek personelin mali haklarının da Bilim Kurulu yerine Yönetim Kurulu tarafından belirlenmesini öngören KHK düzenlemelerini de iptal etti.
“Kamu hizmetine girme hakkı KHK ile düzenlenemez”
Yüksek Mahkeme, ayrıca KHK ile yürürlükten kaldırılan Adli Tıp Kurumu Başkanı, başkan yardımcıları ve diğer personel atama, Milli Piyango Yönetim Kurulu üyeliği, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğüne görevlendirme ile Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğüne atanma şartlarına yönelik düzenlemelerin de “kamu hizmetine girme hakkı” kapsamında yer aldığına dikkat çekti. AUYM, bu haklara ilişkin düzenlemelerin yürürlükten kaldırılmasını da “KHK ile düzenlenemeyecek yasak alanda kaldığı” gerekçesiyle iptal etti.