T24 - NASA’nın ikiz GRAIL uzay araçları, Ay’ın Dünya’dan gözlemlenemeyen karanlık yüzünü ilk kez görüntüledi.
Ay’ın karanlık yüzüne ait görüntüler, ikiz uzay araçlarının üzerinde bulunan MoonKAM adlı kamerayla çekildi.
Ay ve Dünya arasında “gelgit kilitlenmesi” olduğu için, Dünya’dan bakıldığında sadece bir yüzü görünüyor. Yaklaşık yüzde 40’lık kısmı ise Dünya’dan bakıldığında sürekli karanlıkta kalıyor. Karanlıkta kalan bu kısım sadece robotik uzay araçları ve 1960 ile 1970’li yıllarda düzenlenen Apollo görevlerinde Ay’a ayak basan astronotlar tarafından gözlemlenebildi.
NASA’nın yayımladığı videoda, bir göktaşının çarpması sonucu oluşan 900 kilometre genişliğindeki Mare Orientale krateri görülüyor. Mare Orientale’nin solunda ise merkezinde yıldız benzeri bir oluşum gözlenen 149 kilometre genişliğindeki Drygalski krateri yer alıyor.
Amaç tamamen eğitim
NASA, ikiz uzay araçlarından bir tanesi tarafından 19 Ocak’ta çekilen görüntünün, tamamen eğitim amaçlı araştırma için kullanılacağını belirtti.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) araştırmacı olan Maria Zuber, “görüntü kalitesinin mükemmel olduğunu ve eğitim amaçlı çekilen görüntülerin öğrencilere Ay’ı tanımaları açısından büyük fayda sağlayacağını” söyledi.
Eğitim programı altında, dördüncü ve sekizinci sınıf öğrencileri, Ay’ın incelenmesini istedikleri bölgelerini NASa yetkilelerine bildirecek. NASA’nın uyduları, gelecekte bu bölgeleri fotoğraflayacak ve öğrencilerin eğitimi için kullanacak.
NASA, 496 milyon dolarlık proje kapsamında üretilen GRAIL uzay araçlarını Eylül 2011’de uzaya gönderdi. İkiz uzay araçlarının asıl görevi, Ay’ın yerçekimi incelemek. Çamaşır makinesi büyüklüğündeki ikiz uzay araçları, yerçekimi analizlerine başlamak için Ay’ın yüzeyine 55 kilometre yaklaşacak.
Gelgit kilitlenmesi nedir?
Gelgit kilitlenmesi, bir gök cisminin sahip olduğu gelgit kuvvetinden dolayı diğer bir gök cismine sadece tek yüzünü göstermesi anlamına geliyor.
Ay’ın, kendi ekseni etrafındaki dönüş süresi, yörüngesinde bulunduğu Dünya’nın etrafındaki dönüş süresine eşit. Kısaca Ay’ın Ay’ın “eş zamanlı-senkronize dönüş” olarak bilinen oranı 1:1. Bu yüzden, Dünya’dan bakıldığında Ay’ın bir yüzü sürekli aydınlıkta, diğer yüzü sürekli karanlıkta kalıyor.