Pelin Ünker
Kaz Dağları'nda altın madeni çalışmaları nedeniyle Kanadalı Alamos Gold şirketine tepkiler sürerken, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün (MAPEG) orman alanlarına yakın bölgelerde maden arama ruhsatı için düzenlediği ihaleler de devam ediyor.
Son olarak Mehmet Cengiz ve Ömer Faruk Kalyoncu'nun sahibi olduğu şirketler Artvin'de maden arama ruhsatı için düzenlenen üç ihaleyi kazandı. MAPEG, 18 Temmuz'da Artvin'de 125 endemik bitkiyi barındıran, koruma altındaki Hatila Vadisi Milli Parkı sınırlarını da içine alan üç sahayı ayrı ayrı 423 bin 407 TL taban bedeliyle ihaleye çıkardı.
İhaleye konu olan 1320.48, 1906.09 ve 905.36 hektarlık üç alanın ihalesini de Mehmet Cengiz'in sahibi olduğu Akcan Madencilik ve Ömer Faruk Kalyoncu'ya ait olan Zirve Holding ortaklığındaki Artvin Maden İşletmeleri AŞ kazandı.
Böylece toplam 4 bin 132 hektarlık alan, maden arama ruhsatı için Artvin Maden İşletmeleri AŞ'ye verilmiş oldu. Şirket 19 Temmuz-1 Ağustos arasında her bir saha için 450 bin TL olmak üzere toplam 1 milyon 350 bin TL'lik ihale bedelini yatırdı.
8 bin hektarda söz sahibi oldu
Hazırlanan ihale şartnamesine göre Artvin Maden İşletmeleri AŞ'nin iki ay içinde ruhsat başvurusu yapması gerekiyor. Böylece çevre örgütlerinin uzun yıllar mücadele verdiği yine Cengiz Holding'e ait Cerattepe maden sahası ile Hatila Vadisi Milli Parkı arasındaki boşluk da kapanmış oluyor. Son ihaleyle birlikte Mehmet Cengiz'in Artvin'de maden aramasında söz sahibi olduğu alan ise 8 bin hektarı geçiyor.
5177 sayılı Maden kanuna göre, enerji hammaddeleri, gümüş, bakır, altın, çinko, demir gibi metalik madenler, endüstriyel hammaddeleri ve radyoaktif maddeleri içinde barındıran dördüncü grup madenler için 2 bin hektarı geçmeyecek şekilde arama ruhsatı müracaatı yapılabiliyor.
Cengiz ve Kalyoncu'ya ihale edilen dördüncü gruba ait alanların ise bu düzenlemeye göre yeniden ruhsatlandırıldığı görülüyor.Cengiz ve Kalyoncu, tek tek 2 bin hektarı geçmeyecek şekilde ruhsat başvurusu yapacaksa da ihale sonrası alacakları ruhsat toplamda 4 bin hektarı geçiyor.
Cengiz, Artvin'e Cerattepe ile girdi
Artvin halkının Cerattepe ile başlayan maden karşıtı mücadelesi 25 yıldır devam ediyor. Bu konuda örgütlü bir mücadele yürütmek için 1995'te Yeşil Artvin Derneği kuruldu. Bu madeni de Kasım 2012'den bu yana Cengiz Holding'e ait Eti Bakır AŞ işletiyor.
DW Türkçe'ye konuşan Yeşil Artvin Derneği'nden Avukat Bedrettin Kalın, Cerattepe'nin iki ruhsatı olduğunu, bu ruhsatların da 2014'te tek ruhsata dönüştürüldüğünü söylüyor. Kalın'ın verdiği bilgiye göre 250 hektar ve 4 bin 156 hektarlık iki alanın toplam büyüklüğü 4 bin 406 hektarı buluyor. Ancak Cengiz'in 250 hektar içindeki alanda sadece 32 hektar için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu raporu bulunuyor.
Üç ihalenin kapsadığı alan
Avukat Bedrettin Kalın, son ihalelerle birlikte Mehmet Cengiz'in maden aramada söz sahibi olacağı alanın 8 bin 538 hektara çıktığını vurguluyor.
Kent ormanları yer alıyor
Kalın, kritik bir noktaya daha işaret ediyor. Cerattepe'nin ruhsatları ile Hatila Vadisi Milli Parkı arasındaki boşluğun son ihalelerle birlikte ruhsatlandırıldığını söylüyor. Kayak tesislerinin olduğu alanın da ruhsata dahil edildiğine dikkat çeken Kalın, "Ruhsat alanlarına baktığımızda şehrin üzerinden geçen yanlama bir hat var. Bu bölgeler Kafkasya turizmini geliştirme, koruma bölgesi ilan edilen alan, kent ormanlarını yer aldığı şehir sularının olduğu alanlar" diyor. Kalın, ihalesi kazanılan alanların bir kısmının Milli Park sınırları içinde yer aldığını vurguluyor.
1994'te koruma altına alındı
Doğu Karadeniz Bölgesi'nde, Artvin sınırları içinde yer alan Hatila Vadisi, 1994 yılında milli park ilan edilerek koruma altına alındı.
170 metre yükseltiden başlayarak 3 bin 224 metre yükseltiye kadar uzanan vadi, bu özelliğiyle çok zengin biyoçeşitliliğe sahip. Akdeniz Bölgesi bitki türlerini de içeren vadi, ayı, tilki, yaban keçisi, sansar, porsuk gibi memelileri, ötücü ve yırtıcı kuşları ve ünlüHopa Engereği'ni barındırıyor.
Orman alanlarında ladin, göknar, sarıçam, kayın, fıstıkçamı, şimşir, sandal ağacı başta olmak üzere çeşitli ağaç ve çalı türlerininin yer aldığı milli park içinde, 125'i endemik olmak üzere 1349 adet bitki türü bulunuyor. Dört ayrı orman gülü barındıran vadide 19 adet de dere yer alıyor.
Kaz Dağları'nda doğa katliamına yol açan Kirazlı altın madeninde toplam alan ÇED raporuna göre 613 hektardı. Alamos Gold'un Ağı Dağı ve Çamyurt ile birlikte Kaz Dağları'nda toplam 3 bin 500 hektarda arama ruhsatı bulunuyor. Hatila Vadisi'nin sınırlarında yer alan ve çevreyi tehdit eden bu arama ruhsatları ise Kaz Dağları'ndaki büyüklüğü de geçiyor.
Artvin halkının maden karşıtı mücadelesi 25 yıldır sürüyor
"Şehir merkezinde sıkışmış durumdayız"
İhalenin feshi için yasal işlemleri başlatacaklarını söyleyen Bedrettin Kalın, daha önce Cerattepe için açtıkları davada, ihalenin tarafı olmadıkları için ret cevabı aldıklarını belirtiyor. Avukat Kalın "Ruhsat aldıklarında ruhsatın iptali, ÇED sürecinde ÇED'in iptali gibi davalar açılabilir. Bu durum yeni bir dava sürecinin başlayacağına işaret ediyor. Son ihaleler ile birlikte şehir merkezi dışında bir alan kalmıyor. Şehir merkezinde sıkışmış durumdayız. Bu çok üzücü" diye konuşuyor.
Cerattepe'de ne olmuştu?
Cerattepe'de 1989 yılında Kanadalı şirket Cominco'ya maden arama ruhsatı verilmiş, bu da çevre halkının tepksine neden olmuştu. Yeşil Artvin Derneği'nin yürüttüğü çalışmalar sonucu Cominco, 1998'de faaliyetini durdurmak zorunda kaldı. Şirket, haklarını ise yine Kanada merkezli Inmet Mining'e devretti. Inmet Mining'in aldığı ruhsat da açılan davalar sonucu 2009'da iptal edildi.
2012'de yeniden açılan ihaleyi kazanan Özaltın İnşaat, hakkını devir sözleşmesiyle Kasım 2012'de Cengiz Holding'e bağlı Eti Bakır AŞ'ye devretti.
Son üç ihaleyi kazanan Artvin Maden İşletmeleri AŞ ise yine Özaltın İnşaat'tan devralındı. Ankara merkezli şirket, 17 Eylül 2018'de Cengiz Holding'in sahibi olduğu Eti Bakır AŞ'ye devredildi. Şirket 3 Ocak 2019'da ise Akcan Madencilik ve Zirve Holding'in yüzde 50-50 ortaklığına geçti. Akcan Madencilik'in yönetiminde Mehmet Cengiz, Ekrem Cengiz, Şeref Cengiz ve Şaban Cengiz yer alırken, Zirve Holding Ömer Faruk Kalyoncu'ya ait.