Türk arkeolojisinin duayen ismi İÜ emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Halet Çambel, 97 yaşında hayatını kaybetti.
Arkeoloji dünyasının en önemli isimlerinden İÜ emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Halet Çambel, 1936 Berlin Olimpiyatları’nda Türkiye’yi temsil eden ilk Türk kadın sporculardan biridir. Çambel, Türkiye'nin birçok bölgesinde arkeolojik kazı çalışması yürüttü. Karatepe-Aslantaş bölgesinde de çalışmalar yürüten Çambel, neredeyse bütün ömrünü bu bölge için adamıştır. Bilim dünyası Karatepe-Aslantaş’ı Hitit hiyerogliflerinin çözüldüğü yer olarak tanıyor.
Prof. Dr. Halet Çambel için salı günü saat 10.00’da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde tören yapılacak, çarşamba günü de Muğla’daki köylerinde 2008 yılında vefat eden eşi Nail Çakırhan’ın yanına defnedilecek.
Halet Çambel kimdir?
Almanya'da askeri ataşelik görevi yapan ve Atatürk'ün yakın arkadaşlarından Hasan Cemil Bey (Hasan Cemil Çambel) ile dönemin Berlin Büyükelçisi 'nin kızı Remziye Hanım'ın üçüncü çoçuğu olarak 27 Ağustos 1916'da dünyaya geldi. I. Dünya Savaşı sonrasında anne babası ile bir süre İsviçre ve Avusturya'da yaşadıktan sonra 8 yaşında dilini çat pat konuştuğu Türkiye'ye geldi.
Ortaokul ve liseyi Arnavutköy Kız Koleji'nde, şimdiki adıyla Robert Kolej'de okudu. Sanat tarihi öğretmeninin etkili anlatımı ve İstanbul'un tarihi mekanlarına düzenlediği geziler lise yıllarında onu derinden etkiledi. Bu arada eskrim sporunda ustalaştı ve ardından Paris Sorbonne Üniversitesi'nde arkeoloji okudu.
Eskrim dalında 1936 Yaz Olimpiyatlarında Türkiye'yi temsil etti ve Suat Fetgeri Aşeni ile birlikte olimpiyatlara katılan ilk Türk kadın sporcu oldu. 1940'da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde asistan olan Çambel, doktorasını da aynı üniversitede yaptı. Ardından iki yıl Almanya'da Saarbrücken Üniversitesi'nde konuk öğretim üyesi olarak çalıştı. Türkiye'ye döndükten sonra o dönemde Tan Gazetesinde çalışan bir gazeteci-yazar olan Nail Çakırhan (mimar kimliğini sonradan edinmiştir) ile tanıştı ve bir süre sonra evlendiler.
Atatürk’ün emri ile başlatılan Hitit tarihi araştırmalarında Çorum Hattuşaş’da binlerce tabletin ortaya çıkmasında görev alan Prof. Dr. Çambel, 1946 yılında Osmaniye’nin Kadirli İlçesi sınırlarındaki Karatepe Höyüğü kazını başlattı. Karatepe’de iki dilli kalıntıları iğneyle kuyu kazarcasına ortaya çıkaran Prof. Dr. Halet Çambel, ömrünü bu hoyüğe adadı. Eşi Nail Çakırhan da bu kazı bölgesinin restorasyonunda başarısı ile mimar olmadığı halde ’Ağa Han Mimarlık Ödülü’ne layık görülmüştü.
Prof. Dr. Halet Çambel, eşi Nail Çakırhan ile birlikte bu höyükte bir kulübede yaşamaya başladı. Daha sonra aynı yerde 2 odalı bir ev yaparak yaşamını sürdürürken araştırmalarına devam etti.
2005 yılında Hollanda devleti tarafından kültür ve kalkınmaya hizmet edenlere verilen Prens Claus ödülünün sahibi oldu. 50 yıldan fazla bir zamanı prehistorya ve arkeolojiye adamıştır.
Prof. Dr. Halet Çambel’e, Kültür ve Turizm Bakanlığı 2010 Yılı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü verilmişti. Arkeoloji alanında yaptıkları çalışmalar ve arkeoloji bilimine üstün katkılarından dolayı Prof. Dr. Nimet Özgüç ile birlikte ödüle layık görülen Prof. Dr. Çambel, ödülünü Şubat 2011’de düzenlenen bir törenle Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün elinden almıştı.