Birleşmiş Milletler, 2000 yılında belirlediği Milenyum Kalkınma Hedefleri çerçevesinde, dünyadaki anne ölümlerini 2015 yılına dek dörtte üç oranında azaltmayı hedeflemişti. 1990’da gelişmekte olan ülkelerde her 10 bin anneden 440’ı hamileliğe bağlı nedenlerle yaşamlarını yitirirken günümüzde her gün 800 civarında kadın gebeliğe ve doğuma bağlı önlenebilir nedenlerle yaşamını yitiriyor. 2012’de ölüm oranları istenilen hedefe çekilemese de 1990’a göre yüzde 50 oranında azalma kaydetti. Dünya Sağlık Örgütü 2013 yılında 289 bin anne ölümünün gerçekleştiğini belirterek, ölüm vakalarının yarıdan fazlasının Sahra Altı Afrika’da görüldüğünü bildirdi.
Anne ölümlerinin en sık rastlandığı Afrika ülkesi ise Kenya. Kenya’da Almanya’ya göre anne ölümleri yüzde 70 oranında fazlalık gösteriyor. Kenya’da kadın sağlığı konusunda çalışmalar yapan Amref Health Africa kuruluşunda görevli jinekolog Dr. Shiphrah Kuria’ya göre ölümlerin başlıca nedeni kan kaybı. Özellikle kırsal bölgelerde doğum nedeniyle kanama geçiren kadınlara acil sağlık müdahalesinin yapılamadığını belirten Kuria şöyle konuştu:
“Kadınlar, önlenebilir nedenlerden dolayı ölüyorlar. Asıl neden tıbbi müdahalede yetersizliği değil. Ama hastaneler hastalara çok uzak. Ulaşım büyük rol oynuyor.”
Hastaneler uzak
Nairobi'den otomobille yaklaşık 12 saat uzaklıktaki Magunga köyünde bölgenin tek doğum kliniğinde görevli ebe Doreen Naliaka ayda 20 doğum gerçekleştirdiğini belirterek, çevredeki 40 bin kişiye sağlık hizmeti sağladıklarını vurguluyor.
Sağlık merkezinin önemli bir boşluğu doldurduğunu belirten Doreen Naliaka, "Buraya taşındığımızdan bu yana su sorunu çekiyoruz. Bazen eleman eksikliği nedeniyle burası cehenneme dönüyor. Ama bizim için önemli olan sağlıklı anneler. Her şey yolunda giderse, sorun da kalmıyor" dedi.
Doğum kliniklerine rağmen kadınların genelde evlerde, geleneksel yöntemlerle doğum yapmayı tercih ettiklerini ifade eden Dr. Shiphra Kuria, bunun gerekçeleriyle ilgili şu bilgileri verdi:
“Örneğin geceleri güvenlik bir sorun teşkil ediyor. Özellikle gecekondu semtlerinde kadınlar ve aileleri tıbbi yardım aramaktan çekiniyorlar. Sancıları planlayamıyorsunuz sonuçta. Adeta, hep olmadık zamanlarda ortaya çıkıyorlar”
Önlemler alınıyor
Kenya’da doğum için hastanelere başvuran kadın sayısı yüzde 50’yi bulmuyor. Dr. Kuria kadınların, “Hastaneye gidersem sezaryen yaparlar” endişesi taşıdıklarını, ayrıca kayınvalidelerin de gelinlerini geleneksel doğuma zorladıklarını belirterek, geleneksel doğumların çoğu zaman büyük riskler taşıdığına dikkati çekti.
Bu nedenle Kenya’da halk hekimlerinin geleneksel doğum yaptırmaları yasaklandı. Böylece ölümle sonuçlanan doğum oranlarında az da olsa düşüşü görüldü.
Anne ölümlerini önlemek için yasakların yanında aydınlatma kampanyaları da yapılıyor. Kenya Devlet Başkanı'nın eşi Margaret Kenyatta annelerin ve bebeklerin daha iyi bakımı için düzenlenen bir kampanyaya öncülük ediyor. Sağlık Bakanlığı halkı bilgilendirmek için etkinlikler düzenliyor, radyo ve televizyon yayınları yapıyor. Devlet, daha önce paralı olan doğumları da bir yıldır ücretsiz sağlıyor. Şimdi sıra, uzman hekimlerin sayısını artırıp, kırsal bölgelerde istihdam etmekte. Böylece 2015 hedefine bir adım daha yaklaşılmış olacak.