Son on yıllık süreçte Almanya'dan Türkiye'ye göç eden genç, eğitimli Türkler arasında Almanya'ya geri dönüş eğilimi göze çarpıyor. Türk Avrupa Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı (TAVAK) Başkanı Faruk Şen, Almanyalı Türklerin geri dönüş nedenlerini DW'ye anlattı.
DW: Türkiye birkaç yıl öncesine kadar eğitimli Almanya Türkleri için gözde bir ülkeydi. Mevcut siyasi istikrarsızlık bu durumu ne kadar etkiledi?
Faruk Şen: Türkiye'de şu an genel hayat şartlarından ve öncelikle de hükümetten büyük memnuniyetsizlik duyuluyor. Pekçok aydın ve eğitimli Türk Anayasa değişikliğine ne lüzum olduğunu anlamıyor. Çoğu parlamenter demokrasiden yana. Türkiye'de otokrasi olmasını istemiyorlar.
DW: Daha birkaç yıl öncesine kadar Almanya'da yetişen Türkler Türkiye'de çalışmak için kitleler halinde Almanya'yı terk ediyordu. Bu göçün Almanya yönünde tersine döndüğü söylenebilir mi?
Şen: TAVAK vakfı olarak Türkiye'de bir araştırma yaptık. 2006 – 2012 yılları arasında 253 bine yakın iyi eğitim almış Türk Almanya'dan ayrılıp Türkiye'ye yerleşti. Bu insanlar kökenleri ve dinleri yüzünden Almanya'da ayrımcılığa uğradıkları görüşündeydi. Türkiye'de daha iyi hayat şartlarına kavuşacaklarını düşündüler. Önce durumlarından memnundular. Çoğu kendi işini kurmuş, yönetici konumuna gelmişti. 2014 yılından itibaren durum kötüleşmeye başladı. Dönüş yapanların memnuniyetsizliği arttı. Bunu rakamlar da gösteriyor. Türkiye'ye göç edenlerin 90 bini Almanya'ya geri döndü. Araştırmalarımız aynı zamanda, 16 Nisan'da cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildiği takdirde bu sayının daha da artacağını gösteriyor.
DW: Türkiye'de yaşayan Almanyalı Türkleri rahatsız eden ne?
Şen: Öncelikle ekonomik durumun kötüleşmesinden rahatsızlar. 2012 yılına kadar Türkiye yüksek oranlarda büyümüştü. Kümülatif büyümesi yüzde 53 ile Çin ve Hindistan'ın hemen arkasından geliyordu. 2013 yılından itibaren ekonomik durum kötüleşmeye başladı. 2016 yılında ekonomik büyüme hızı yüzde 2,9'a düştü. Nüfus artış hızının yüksek olduğu Türkiye'ye bu büyüme yetmez. Nüfus her yıl bir milyon artıyor. Aynı zamanda siyasi sistemden duyulan memnuniyetsizlik de artıyor. Şu noktayı da eklemek gerekir: Türkiye'de hayat pahalılığı Almanya'nınkinden yüksek. Her Almanya'ya gidişimde bu duruma şaşırıyorum. Yüksek pahalılık çoğu ailenin bütçesini zorluyor. Enflasyon ve hayat pahalılığı artışı çoğu ailenin çocuğunu özel okula vermesine imkân tanımıyor.
DW: Çalışma koşulları konusunda kültürel farklılıklar var mı?
Şen: Esas itibariyle Türk ve Alman istihdam piyasaları arasında pek fark yok. İşsizlik rakamları ise son derece farklı. İşsizlik oranı Türkiye'de yüzde 13'ün üzerinde, Almanya'da ise bunun yarısından az. Yüksek işsizlik Türkiye'de geçinmeyi zorlaştırıyor.
DW: Almanya'ya dönüş trendinden söz edilebilir mi?
Şen: Evet, böyle bir trendden söz etmek yanlış olmaz. Tabii bu durum Türkiye açısından büyük bir talihsizliktir. Çünkü Türkiye'den ayrılan Almanyalı Türklerin büyük bölümü iyi eğitim almış kişiler.
© Deutsche Welle Türkçe
Daniel Heinrich