T24 Çevre
İklim aktivisti Greta Thunberg, Azerbaycan'ın Türkiye üzerinden İsrail'e petrol sevkiyatı yapmayı sürdürdüğünü iddia eden protestoculara destek verdi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, iddiaları "tamamen asılsız" olarak nitelendirerek yalanladı.
Filistin İçin Bin Genç isimli grup, 10 Kasım'da sosyal medya hesaplarından Thunberg'in bir video mesajını paylaştı.
Thunberg, 11 Kasım'da Türkiye konsoloslukları önünde uluslararası protesto çağrısı yaptı.
Filistin İçin Bin Genç ve çeşitli gruplar bir süredir İsrail'e uluslararası enerji boykotu yapılması çağrısında bulunuyor.
Türkiye, 2 Mayıs'ta Gazze'ye "kesintisiz ve yeterli miktarda insani yardım akışına izin verinceye kadar" İsrail ile ihracat ve ithalatın durdurulduğunu açıklamıştı.
Karşılıklı iddialar Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı etrafında şekilleniyor.
Tartışma Meclis'e taşındı
12 Kasım Salı günü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki Ticaret Bakanlığı bütçe görüşmelerine de “İsraille ticaret” tartışmaları damga vurdu.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile CHP milletvekilleri arasında tartışmalar yaşandı. CHP, İsrail’le ticaretin devam ettiğini savunurken, Bakan Bolat bu iddiaları yalanladı.
CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, iktidarın “İsrail’le ticaret yapılmıyor” dediğini ancak ticaretin devam ettiğini savundu. “Bir taraftan ağlıyorlar, bir taraftan ticaret yapıyorlar” diyen Ağbaba, gemilerle İsrail’e hür türlü malzenin gittiğini iddia etti.
Bolat, 2 Mayıs’ta alınan karar doğrultusunda İsrail’le ihracat ithalatın tamamen durdurulduğunu söyledi. “İhracat, ithalat sıfırdır” diyen Bolat, Filistin Hükümeti’nin gelerek, “Bizim Türk mallarına ihtiyacımız var. Filistin topraklarında 6 milyon insan yaşıyor” dediğini belirtti.
BTC nedir?
Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı, Azeri petrolünü Hazar Denizi'nden Ceyhan Limanı'na, oradan da Akdeniz üzerinden Avrupa pazarlarına taşıyor.
Boru hattını kurmak ve işletmek için kurulan BTC Co. isimli şirkette en fazla paya sahip olan ilk beş ortak şöyle:
BP: %30,1
SOCAR: %25
Unocal: %8,90
Statoil: %8,71
Türkiye Petrolleri: %6,53
Sistem Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye arasında 1999'da imzalanan Ev Sahibi Hükümet Anlaşması (HGA) çerçevesinde çalışıyor.
BTC boru hattının operatörü BP.
Boru hattının Türkiye sınırları içerisindeki 1076 kilometrelik kısmını ise BOTAŞ International Anonim Şirketi (BİAŞ) işletiyor.
Aktivistlerin iddiaları neler?
Thunberg, 10 Kasım'da Filistin İçin Bin Genç isimli grubun sayfasından yayınlanan mesajda Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı üzerinden İsrail'e petrol sevkiyatının devam ettiğini öne sürdü.
Thunberg şunları söyledi:
"Cumhurbaşkanı Erdoğan, Filistin ile dayanışmadan söz ediyor ama Türkiye limanları açık kalarak Filistinlileri katleden makinelere yakıt sağlayan petrolün İsrail’e akmasına izin veriyor.
"BP ve Azerbaycan’ın SOCAR şirketi tarafından işletilen BTC boru hattı İsrail’in petrol ihtiyacının neredeyse yarısını karşılıyor.
"Erdoğan ve [Azerbaycan lideri İlham] Aliyev, küresel enerji piyasasındaki yerlerini sağlamlaştırarak kar ederken Filistinliler bunun bedelini hayatlarıyla ödüyor."
Thunberg'in mesajı, BM İklim Değişikliği Konferansı COP29'un Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de başlamasından bir gün önce yayımlanmış oldu.
İhracatının yüzde 90'ını petrol ve gaz gelirlerinden oluşan Azerbaycan'ın COP29'a ev sahipliği yapması tartışma konusu olmuştu.
Enerji Bakanlığı ne diyor?
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, "Ceyhan'dan İsrail'e petrol sevkiyatı yapıldığı ve Türkiye'nin buna izin verdiği yönündeki iddialar tamamen asılsızdır" diyerek iddiayı yalanladı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 10 Kasım'da yaptığı açıklamada hattın Türkiye kesiminin BOTAŞ International A.Ş. tarafından işletildiğini vurguladı.
Bakanlık, bu operasyonun BTC ortakları ile imzalanan İşletme Anlaşması çerçevesinde yürütüldüğünü ekledi.
Açıklamada ayrıca, BTC üzerinden taşıdıkları petrolü, Haydar Aliyev Limanı'ndan dünya pazarlarına satan şirketlerin, Türkiye'nin İsrail'e yönelik ticarete son verme kararına "saygı duyduğu ve teslim noktası İsrail olan herhangi bir yükleme gerçekleşmediği" ifade edildi.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi de 11 Kasım'da yaptığı açıklamada Türkiye ve İsrail arasında ihracat ve ithalat işlemlerinin 2 Mayıs 2024 tarihinden itibaren "tüm ürünleri kapsayacak şekilde tamamen durdurulduğunu" vurguladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Mayıs ayında İsrail'le ticaretin askıya alınmasının ardından yaptığı açıklamada “Aramızda 9,5 milyar dolarlık bir ticaret hacmi vardı. Bu ticaret hacmini de biz yok farz ederek bu kapıyı kapattık” demişti.