Mevzuata göre, RTÜK üyelerinin soruşturulması için de Başbakan’ın izin vermesi gerekiyor. Ancak bu izin sadece RTÜK üyelerinin görevleriyle ilgili suçlar için aranıyor. Bu nedenle kuryelikle suçlanan Akman için izin alınması gerekmiyor
10 SORU 10 CEVAP
1- Frankfurt Yüksek Eyalet Mahkemesi, Deniz Feneri e.V. davasında hangi suçtan, kime, ne kadar ceza verdi? Sanıkların cezası Türkiye’de mi, Almanya’da mı infaz edilecek?
- Mahkeme sanıklar Mehmet Gürhan, Mehmet Taşkan ve Firdevsi Ermiş’e dolandırıcılık suçundan hapis cezası verdi. Gürhan 5 yıl 10 ay, Taşkan 2 yıl 9 ay, Ermiş ise 1 yıl 10 ay hapse mahkûm edildi. Söz konusu yargılama, Deniz Feneri e.V. adlı derneğin Almanya’da, Alman yasalarına göre kurulmuş bir dernek olması nedeniyle Frankfurt’ta yapıldı. Sanıklar, topladıkları yardımı, amaçları dışında kullandıkları gerekçesiyle yine Alman yasalarına göre mahkûm edildi. Aynı zamanda Almanya vatandaşı da olan sanıkların cezası bu nedenle Almanya’da infaz edilecek.
2- Türkiye’nin sanıkların iadesini talep etme hakkı var mı?
- Çok sayıda AB ülkesi ile birlikte Almanya ve Türkiye’nin de imzasını taşıyan Suçluların İadesine Dair Sözleşme (SİDAS) hükümleri, bir ülkede suç işleyip bir başka ülkeye giden ve orada yaşayan kişilerin yakalanarak teslim edilmesi gerektiği hallerde uygulanıyor. Mevcut olayda ise adli yargılama söz konusu. Almanya’nın kendi ülkesindeki bir usulsüzlüğü saptayarak bu konuda dava açması nedeniyle Deniz Feneri e.V. davası sanıklarının iadesi gibi bir prosedür söz konusu değil. Türkiye’de de bu isimlerin iadesini gerektirecek bir dava henüz açılmadı.
3- Almanya, yargılama bitmiş olmasına rağmen, Deniz Feneri e.V. ile ilgili soruşturma sürecini sürdürebilir mi?
- Evet. Alman savcılığının, Deniz Feneri e.V.’nin para aktardığı Almanya merkezli şirketlerle ilgili soruşturmayı derinleştirme yetkisi bulunuyor. Ancak savcılığın, topladığı delillerin tamamını yargılama konusu yapıp yapmadığı, yargılama konusu yapılanlar dışında olayın farklı boyutlarına yönelik elinde delil tutup tutmadığı bilinmiyor. Bu sorunun yanıtı önümüzdeki süreçte belli olacak.
4- Mahkemeden çıkan karar, Türkiye’yi ilgilendiriyor mu?
- Evet. Hâkim Johan Müller, gerekçeli kararını açıklarken sanıklardan Gürhan’ın dernekte yönetici olmasına karşın büyük oranda Türkiye’den yönlendirildiğini ve karar vermede tek yetkilinin kendisi olmadığını söyledi. Müller, karar vermede yetkili kişi olarak Kanal 7’nin Yönetim Kurulu Başkanı Zekeriya Karaman’ı işaret etti. Bunun dışında davanın iddianamesinde kuryelik yaptığı öne sürülen RTÜK Başkanı Zahid Akman’ın da aralarında bulunduğu çok sayıda kişinin adı geçiyor.
Alman makamları bu isimleri Türkiye’de bulunmaları nedeniyle soruşturmaya dahil etmedi. Yargılamanın bitiminde, “talep edilmesi halinde” dosyanın Türkiye’ye gönderilebileceği kaydedildi.
5- Almanya, talep olmaksızın Türkiye’ye gereğinin yapılması için dosyayı gönderebilir mi?
- Evet. Almanya, yargılamaya konu dolandırıcılıkla ilgili soruşturmayı sürdüreceğini belirterek Türkiye’ye başvurabilir. Dava dosyasını Türkiye’ye göndererek, söz konusu dolandırıcılığın merkezinin Türkiye olduğunu belirtip, adli yardım talebinde bulunabilir. Almanya’da işlenen suçun Türkiye ayağının soruşturulmasını kendisi adına Türk savcıların yapmasını da isteyebilir.
Alman makamları bugüne kadar bu süreci işletmedi. Oysa Almanya ile Türkiye arasında imzalanan ve 2004’te yürürlüğe giren Başta Terörizm ve Örgütlü Suçlar Olmak Üzere Büyük Önemi Haiz Suçlarla Mücadelede İşbirliği Anlaşması’na göre, her iki ülkenin bu tip soruşturma ve davalarda birbirinden yardım isteme hakkı bulunuyor. Yine Almanya, söz konusu yargılamaya konu dolandırıcılığın merkezinin Türkiye olduğunu belirterek, açılacak olası bir soruşturmaya destek olabilmek amacıyla, kendisi için adli yardım talebinde bulunmadan dosyayı gönderebilir.
6- Türkiye’de Deniz Feneri e.V. ile ilgili açılmış bir soruşturma var mı?
- Evet. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Almanya’daki yargılamanın başladığı günlerde suç duyurusunda bulunan İşçi Partisi’nin başvurusu üzerine konuya ilişkin soruşturma başlattı. Suç duyurusunda özellikle talep edilmesi nedeniyle, Deniz Feneri e.V. iddianamesinde adı geçen ve Türkiye’de yaşayan kişilerin, Türkiye’de kurulu Deniz Feneri Derneği ile Almanya’daki derneğin bağlantılarının, Deniz Feneri e.V. Derneği’nin hükümetle ve Türkiye’deki Kanal 7 televizyonu ile olan ilişkilerinin soruşturulması gerekiyor.
7- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, aynı suç duyurusunda ismi geçen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve RTÜK Başkanı Zahid Akman hakkında soruşturma yürütebilir mi?
- Başsavcılığın, “başbakan” sıfatını taşıması nedeniyle Erdoğan hakkında herhangi bir işlem yapma yetkisi bulunmuyor. Bu nedenle açılacak soruşturmada Erdoğan araştırılacak isimler arasında yer almayacak. Mevzuata göre, RTÜK üyelerinin soruşturulması için de Erdoğan’ın izin vermesi gerekiyor. Ancak bu izin sadece RTÜK üyelerinin görevleriyle ilgili işlediği suçlar yönünden aranıyor. Söz konusu olayda kuryelikle suçlanan Akman hakkındaki iddiaların hiçbiri göreviyle ilgili değil. Bu nedenle Akman hakkında izin alınmadan soruşturma yürütülebilecek.
8- Ankara Başsavcılığı, Almanya’daki yargılama dosyasını isteyebilir mi?
- İşçi Partisi’nin suç duyurusunda, Almanya’da hazırlanan iddianame, soruşturma ve dava dosyalarının talep edilmesi özellikle isteniyor. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın da bu doğrultuda iddianame ve dosyaları istemesi bekleniyor. Başsavcılığın talebini Adalet Bakanlığı’na bildirmesi gerekiyor.
Mevzuata göre, Adalet Bakanlığı’nın da Dışişleri Bakanlığı kanalıyla Almanya Adalet Bakanlığı’na talep yazısı göndermesi zorunluluğu bulunuyor. Adli yardımlaşmaya yönelik anlaşma hükümleri uyarınca Almanya Adalet Bakanlığı’nın da yine kendi ülkesinin Dışişleri Bakanlığı kanalıyla dosyayı Türkiye’ye göndermesi gerekiyor. Bu durumda Adalet Bakanlığı, gönderilen dosyayı işlem yapmaksızın Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na iletecek. Dosyayı tercüme ettirecek olan savcılık, soruşturma kapsamında araştırmalarına başlayacak.
9- Savcılığın soruşturma kapsamında Almanya’da hapse mahkûm edilen Deniz Feneri e.V. davasının sanıklarını sorgulama yetkisi bulunuyor mu?
- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Almanya’da hapse mahkûm edilen sanıkları sorgulayabilmek için Alman makamlarından izin almak zorunda. Ancak adli yardım sözleşmesine göre, savcılığın bu yöndeki bir olası talebini Alman makamlarının da olumlu karşılaması bekleniyor. Bu durumda Ankara’dan bir heyet Almanya’ya giderek sanıkları sorgulayabilecek. Sanıklara, Almanya’da verdikleri ifadeler dışında kalan, soruşturmanın Türkiye ayağına ilişkin sorular yöneltebilecek.
10- Türkiye’de yürütülen soruşturma sonunda, Almanya’da hapse mahkûm edilen sanıklar hakkında da dava açılırsa, bu isimlerin iadesi gerekir mi?
- Uluslararası hukukta, ülkeler, iadesi istenen kişileri önce kendi ülkelerinde işledikleri suçun cezasını çektikten sonra iade ediyor. Almanya’nın da hapse mahkûm edilen sanıkların aldıkları cezanın infazı tamamlanmadan bir iade kararı vermesi mümkün değil.
Ancak, Türkiye’de açılan dava nedeniyle, Almanya’daki cezanın infazı bittikten sonra iade söz konusu olabilir. Bu aşamada, söz konusu sanıkların aynı zamanda Alman vatandaşı olmaları gündeme gelebilir. Olası bir iade isteminde sanıklar da iade edilmemek için bu gerekçeyle hukuki yollara başvurabilir. Ancak tüm bu sürecin gerçekleşmesi için, söz konusu isimler hakkında Almanya’da mahkûm olmalarına yol açan suç dışında, aynı konuyla ilgili farklı bir suçtan Türkiye’de dava açılması gerekiyor.