Akademik Geriatri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mehmet Akif Karan, ‘polifarmasi’ denilen yaşlılarda çoklu ilaç kullanımının önemli bir sağlık sorunu olduğunu söyledi. Yaşlılıkla birlikte hastalık ve kullanılan ilaç sayısının arttığını belirten Prof. Dr. Karan, 65 yaş üstü kişilerin üçte birinin çoklu ilaç kullandığını ifade etti. Karan, “3 ve üzeri ilaç kullanımına ‘Çoklu ilaç kullanımı’ diyoruz. Bize gelen hastalar arasında 20 çeşit ilaç kullanan bile var” dedi. İstanbul Tıp ve Hacettepe Tıp fakültelerinin hastanelerinde yapılan çalışmalara göre de yaşlıların yüzde 40’ı yanlış ilaç kullanıyor.
Gazete Habertürk'ten Soner Özcan'ın haberine göre kullanılan ilaçların birbirleriyle etkileşiminin ve yan etkilerinin büyük bir sorun olduğunu kaydeden Prof. Dr. Karan, “Yaşlandıkça vücutta değişiklikler meydana gelir. Yağ artar, su oranı azalır. Böbrek fonksiyonları geriler. İlaçlar da metabolizmada değişikliklere yol açar. Bu değişikliklerin öncelikle kullandığı ilaçlardan kaynaklanıp kaynaklanmadığını araştırmak gerekir. Bir ilacın yan etkisi, yeni bir hastalık zannedilebilir. Bunu düzeltmek için yeni bir ilaç eklenir. Yeni ilaç, başka bir yan etki yaratır. Buna ‘reçete şelalesi’ adı verilir” diye konuştu.
En sık 5'inci ölüm nedeni
İstanbul Tıp ve Hacettepe Tıp fakültelerinin hastanelerinde yapılan araştırmalara göre, yaşlıların yüzde 40’ı yanlış ilaç kullanıyor. İlaç yan etkileri, ölüme kadar giden olumsuzluklara yol açabiliyor. Bazı araştırmalar, ilaç yan etkilerinin yaşlılarda en sık 5’inci ölüm nedeni olduğunu gösteriyor. Başka bir araştırmaya göre ise hastanedeki yaşlıların yüzde 30’u ilaç yan etkisi nedeniyle hastaneye yatırılıyor. Uzmanlar, “Eşime, komşuma iyi geldi” diyerek doktor önerisi dışında bitkisel olsa da ilaç kullanılmaması gerektiğine dikkat çekiyor.
"Türkiye'de oran daha yüksek"
Akdeniz Üniversitesi Gerontoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. İsmail Tufan da yanlış ilaç kullanımının tüm dünyada bir sorun olduğunu vurguladı. Tufan, “Yaşlılarda yanlış ilaç kullanım oranı bizde daha yüksek. Bu sorunu yaşlıların sorunu olarak görmemek gerekiyor. Burada yapılması gereken iki şey var; öncelikle hekimler ilaçlar konusunda hastaları iyi bilgilendirecekler. İkincisi ise daha az ilaçla yaşamı sürdürebilmek için 60 yaş ve üzeri bireylerin gönüllü olarak katıldığı bir program olan tazelenme üniversitesi gibi bir eğitim modeli öneriyoruz” ifadesini kullandı.
Tazelenme Üniversitesi’ne katılan 2 bin 844 öğrencinin yüzde 98.9’nun artık daha az ilaç kullandığını dile getiren Prof. Dr. Tufan, “Hastaların neredeyse tamamının kullandığı ilaç sayısı azaldı. Çünkü burada bilgi sahibi oluyorlar ve meşguliyetleri onları hastalık hastası olmaktan kurtarıyor. Benim önerim, Türkiye’nin her yerinde bizim eğitim modelimiz olan 60+ tazelenme üniversitesi modelinin hayata geçirilmesi. Türkiye’de yaşlılar genellikle yalnız. Bu da hastalık yaratıyor. Burada sosyalleşiyorlar. Eğitime başlamadan önce 8-10 farklı ilaç kullanan bazı yaşlıların eğitimden sonra kullandığı ilaç sayısı 3’e düştü” bilgisini verdi.