Rusya’nın Astrahan Devlet Üniversitesi öğretim üyelerinden Dimitri Vasilyev liderliğindeki arkeoloji ekibi, 9 yıldır tarihi İpek Yolu üzerindeki Hazarlar’ın kayıp başkent İtil’i arıyordu. Vasilyev ve ekibi, Hazar Denizi’nin kuzeyinde, Rusya-Kazakistan sınırındaki Astrahan kenti yakınlarında, yaptığı kazılarda üçgen şeklinde bir kale ile Hazarların konut olarak kullandığı yurtların kalıntılarına ulaştı.
Pişmiş tuğladan anladılar
Vasilyev, çıkan eşyaları çok dikkatli inceleyerek bu kalıntıların kayıp kent İtil olduğu sonucuna vardıklarını söyledi. Uzmanlar, bulunan kale kalıntısının pişmiş tuğladan yapılmış olduğunu, Hazar kanunlarına göre ise pişmiş tuğlanın sadece başkentte kullanılmasına izin verildiğini belirtti.
Asıl mesele yazılı metinlere ulaşmak
Vasilyev, "Doğu Avrupa’nın ilk feodal devletinin başkentini bulmanın önemi büyük. Bunu Rus tarihinin bir parçası olarak görüyorum" dedi. Hazar Türkleri konusunda uzman isimler de, Rus
arkeologlarının kayıp başkenti bulduğuna inanıyor. İsrailli uzmanlar ise, asıl meselenin yazılı eserlere ulaşmak olduğunu belirtiyor.
Koestler, 'Hazar Türkleri 13. kabile' demişti
60 bin nüfuslu olduğu sanılan İdil kenti, Avrupa ile Çin arasındaki ticaretin odak noktası haline gelerek hızla zenginleşmişti. Bir Türk kavmi olan Hazarlar’ın kurduğu devlet, 7. ve 10. yüzyıllar arasında hızla büyüyerek Çin’in kuzeyinden Karadeniz’e kadar genişledi. 8. veya 9. yüzyılda Museviliği kabul eden Hazarlar, Rus saldırıları, Tatar-Moğol asimilasyonu ve Hazar Denizi’nin sularının yükselmesiyle tarihten silindi.
Ünlü yazar Arthur Koestler, 1976’da yayımladığı kitapta, Hazar Türkleri’nin "Museviliğin kayıp 13’üncü kabilesi" olduğunu ileri sürmüştü.