Mine Söğüt

20 Şubat 2025

Ölürken bizi kim yönetecek?

Soyut bir kavram olan iktidarı zihninde somutlaştırıp güç payesini sorgusuz sualsiz ona vererek kendi somut varlığının güçsüzlüğünü peşinen kabullenen insan, bu gafletini paradoksal bir şekilde bizzat kendisi sömürebilecek kadar ustalaşıyor

Ölüyoruz ve ölürken bile “Bizi kim yönetecek?” diye inliyoruz.

Bizi halihazırda yönetenler o sırada birilerini daha tutuklatıyorlar.

Aynı hataları yaparak farklı sonuçlara ulaşamadığını idrak edemeyen atalarımız gibi aklımıza “Bizi artık kimse yönetmesin?” diye düşünmek ya da “Artık onun bunun karanlık niyetleriyle yönetilmek istemiyoruz!” diye isyan etmek gelmiyor.

O sırada birileri daha gözaltında…

İktidarsız bir düzen kurulabileceği, ortak bir kabulle mantık ve akıl çerçevesinde idealize edilmiş bir hayata ulaşılabileceği fikri bir ütopya. Gerçekleşemeyeceğinden emin olduğumuz “ütopyaları” şımarıkça çöpe atıp, istikrarlı bir şekilde gerçekleştirdiğimiz “distopyaların” içine kaygısızca çocuklar doğuruyoruz.

O sırada bir mahkeme kararı daha fiyasko…

Düşmanlardan ancak öldüklerinde kurtulmayı ve denizin ortasına düşüp yılanlara sarılmayı kader bellemişiz. Hayat bizim için nicedir iyinin kötüsü ve kötünün iyisi arasında gidip gelen bir ibre. Hipnotize olmuş gibi o ibreye kitleniyoruz ve dünyanın ne kadar büyük zamanın ne kadar geniş olduğunu algılayamaz hale geliyoruz.

Bizi kurtaracak bir kahramana ihtiyacımız olduğundan eminiz. Ama o kahraman bizi kimden kurtaracak? Bu soruya hiç düşünmeden verdiğimiz cevabın doğruluğundan emin miyiz? Hadi cevaptan emin olalım, kendimizden emin miyiz? Herkesin başkalarının kötü, kendisinin iyi olduğunu düşündüğü bir kısır döngüde, hiçbir cevaptan emin olunamayacağını bir türlü öğrenemiyoruz.

O sırada hayvan düşmanlarının hedefindeki kimsesiz yaşlı bir kadın yaşadığı barakada çıkan şaibeli bir yangında köpekleriyle birlikte yanarak ölüyor ve koca bir ülke o sırada da “Bizi kim yönetse?” diye harıl harıl inliyor.

İnsan, kendisini kurtaracak kahramanı arama yolculuğunda devamlı sınıfta kalan bir tür o yüzden ilerlerken geriliyor.  Varlığını, sadece tepesine metazori bir şekilde binen liderlerin karşısında değil bizzat bilerek, isteyerek, hukuki deyimiyle taammüden seçtiklerinin karşısında bile ezilen, kullanılan, cezalandırılan ve her seferinde hayal kırıklığına uğrayan bir kurban rolünde sürdürüyor.

İnsanlık, kendisini, kendi türünden korumak için inşa ettiği hukuk sisteminin en baştan beri devamlı aleyhine işlemesinden hiç kuşkulanmıyor. İktidar ve düzen diye tarif ettiği şeyin aslında ne anlama geldiğini sorgulamayı tercih etmiyor ve eninde sonunda zalim tiranların ve baskıcı bir düzenin elinde oyuncak oluyor.

Bir kısım halkların hasbelkader doğru dürüst nefes alabildiği ve geleceğe umutla baktığı kısacık dönemler genel için emsal teşkil etmediğinden ve ne gidişatı ne de sonucu değiştirmediğinden, kendi tarihini diktatörlüğün yüzyıllar içinde yükselerek yenilenen sürümlerinde hayatta kalmaya çalışarak ve yaşadığı yıkımların üzerine yine ve yine yeni yıkımlar yaşayarak yazıyor.

O sırada bir hastanede bir çocuk daha ölü doğuyor, sokakta bir kadın daha bir erkek tarafından öldürülüyor, bir faili meçhul cinayet daha karanlığa gömülüyor.

Nietzsche, iktidar kavramını “güç istenci” diye tanımlar.  Ona göre, güç arayışı tüm canlıların yaşamını yönlendiren temel dürtüdür ve değerlidir. Ancak tüm değerler gibi güç de ancak bir güçsüzlük karşısında ölçülendirilebilir. Mukayese ile tarif edilen artıların dünyasında eksilerin mağduriyeti kaçınılmazdır. Soyut bir kavram olan iktidarı zihninde somutlaştırıp güç payesini sorgusuz sualsiz ona vererek kendi somut varlığının güçsüzlüğünü peşinen kabullenen insan, bu gafletini paradoksal bir şekilde bizzat kendisi sömürebilecek kadar ustalaşıyor.

Nörolojik becerileri evrimsel olarak yüzyıldan yüzyıla gelişse de hala özgürlüğün bedelinin kısıtlanmak olduğunu zanneden körleşmişliği ve kendi iradesine hâkim olamadığı için tüm sorunlarını ilahi bir iradenin varlığında tanımlamayı sürdüren aymazlığı sayesinde despotizmi, bir kurtuluş olarak görüyor. O yüzden kahramanlarını inatla güçlü ve kötülerden seçiyor.

Yeniden bize ve bugüne dönecek olursak.

Sahi ölürken kim yönetecek bizi?