Artık hazır olun, bundan sonraki haberlerin tümü benzer olacak: “Süperfırtına Sandy Amerika'nın Doğu Yakası'nı yerle bir etti 30.10.2012”, “Süperkasırga Humberto'dan sonra artık Miami haritadan silindi 17.08.2013”, “En Süperkasırga Odette vurduğunda New York on metre su altında kaldı 11.09.2015”. Gelecek bu fırtınalarla dolu olacak, buna hepimizin hazır olması lazım. Hatta şöyle bir habere bile “Akdeniz'de görülen ilk kasırga Kıbrıs'ta büyük hasara yol açtı 30.08.2045”. Tüm bunların gayet basit bir sebebi var:
Kasırgalar deniz üzerinde oluşur. Altlarındaki deniz suyunun sıcaklığı ne kadar yüksekse, kasırga da o denli güçlü olur. İklim değişikliği nedeniyle okyanusların ortalama sıcaklığı artıyor, bu da hem daha fazla kasırga oluşumuna davet çıkartıyor, hem de oluşan kasırgaların daha kuvvetli olmasına neden oluyor. Şimdi size bir kaç ilginç bilgi vereyim Sandy Kasırgası ile ilgili.
• Kuzey Atlantik'teki kasırga sezonu 1 Haziran'da başlayıp 30 Kasım'da sona erer. Yani kasırga sezonunun sonuna gelirken bu büyüklükte bir kasırgaya rastlamak çok sıra dışıdır (suların bu yaz çok ısındığını unutmayın).
• Kuzey Atlantik'te her sene ortalama 10 tane tropik fırtına / kasırga görülür. Bu sene 19 tane görüldü.
• Sandy şimdiden tarihteki en fazla maddi hasar yaratan ilk üç fırtınadan biri oldu. Daha ne New York çevresindeki havaalanlarındaki hasar ne de metro sisteminin ne kadar zarar gördüğü biliniyor.
• Bir kasırganın “çok büyük” kabul edilmesi için büyüklüğünün 888 kilometreden fazla olması gerekiyor. Sandy'nin büyüklüğü 1500 km. Yani Sandy çok büyük fırtınalardan bile çok büyük bir fırtına.
• Fırtınanın büyüklüğü 500 km olsa tamamının karaya çıkması fazla uzun sürmeyeceği için deniz seviyesinin de yükselmesi çok kısa süreli olur. Ancak bu büyüklükteki bir fırtına deniz seviyesinde çok daha uzun süreli yükselmelere neden olur, bu da su altında kalan yerlerin çok uzun süre su altında kalmaya devam edecekleri anlamına gelir. Doğal olarak da su ne kadar geç çekilirse, hasar da o denli artar.
• Normalde fırtınalar deniz üzerinde kuvvetlidir ve karaya çıktıklarında zayıflarlar. Ancak Sandy Philadelphia yakınlarında karaya çıktıktan sonra kıta üzerindeki soğuk hava akımları ile birleşerek bu sefer bir kış fırtınası karakteri aldı. Yani içinde bol nem barındıran bir tropik fırtına soğuk hava kütlesi ile karşılaşınca aniden soğuyacağı için, içinde barındırdığı nemi hızlıca yağmur ve kar olarak kaybedecek. Bu da normalde beklenebilecekten çok daha fazla yağmur ve üzerine kar demek.
Son olarak da güncel bilgilerle bitirelim:
• Hasarın ne kadar büyük olduğunu tespit etmek bile mümkün değil. Yollar geçilmez, telefon hatları ve elektrik kesik olduğundan ancak helikopterlerle inceleme yapmak mümkün, ama bu tür rüzgara dayanacak helikopterler kurtarma çalışmalarında kullanıldığı için durumun ne derece kötü olduğu tahmin edilebiliyor ancak.
• Metro sistemlerinin büyük kısmı sular altında. New York metrosu deniz seviyesinin altında olduğu için dolan suyun tamamının dışarıya pompalanması gerekiyor. Bu da günler değil haftalar hatta aylar sürebilir. Ama daha önemlisi, sular dışarıya pompalandıktan sonra içeriye dolan tuzlu suyun elektronik aksama yaptığı zarardan dolayı tüm sistemlerin yenilenmesi gerekir.
• New York bölgesindeki üç havaalanı da deniz seviyesinde ve pistleri su altında. Suların kendiliğinden çekilmesini beklemekten başka yapacak şey yok, ama aynı zamanda uçakların inişini sağlayan elektronik algılama sistemlerinin de tamamı tuzlu su altında kaldığı için ne derece zarar gördüğü bilinmiyor.
Umarım bu seçim kampanyaları sırasında iklim değişikliği konusunda bir tek kelime etmeyen iki başkan adayına da ciddi bir uyarı olmuştur. Amerikan ekonomisi bu fırtınanın yarattığı 20-40 milyar dolarlık hasarın altından kalkabilir. Ama unutmayın, Sandy sadece birinci kategori bir kasırgaydı. Humberto üçüncü, Odette beşinci kategori bir kasırga olacak. Haa, maddi anlamda, New Orleans'ı 2005'te etkileyen Katrina karaya vardığında üçüncü kategori bir kasırgaydı ve 108 milyar dolar hasara neden oldu. New York'u, Washington'u veya Boston'u vuracak bir beşinci kategori kasırganın ne kadar hasara yol açabileceğini hayal gücünüze bırakıyorum...