Uçuş korkusu pek çok kişi için uçuş öncesinde endişe, uçuş esnasında güçlü huzursuzluk ya da en uç noktada uçakla seyahat edememe gibi kadar ciddi boyutlara varan bir fobi.  

Bu kavram, ilk kez İngiltere'de 1.Dünya Savaşı sırasında savaşan pilotların yaşadıkları endişe ile tartışılmaya başlandı. 1950'lerde ticari havacılığın yükselişi ile önemli bir konu haline geldi. Günümüzde ise 1970'lerden itibaren uçuş korkusu önemli bir davranışsal psikoloji konusu olarak ilgi görüyor.

Uçuş korkusunu iki başlıkta değerlendirmek mümkün. Bunlardan birincisi uçuş esnasında karşılaştığımız ve tehlikeli olduğunu düşündüğümüz durumlardan kaynaklanan korku. Örneğin şiddetli türbülansla karşılaşma, uçağın pistte kalkmaktan son anda vazgeçmesi, inemeyerek pisti pas geçen bir uçuş hikayesi, hatta yaşadığımız bir uçak kazası korkularımızı tetikleyebiliyor.

Uçuşla ilgili talihsizliklerin dışında kalan faktörleri ise fobi olarak nitelemek mümkün. Türk Dil Kurumu fobiyi “belirli nesneler veya durumlar karşısında duyulan olağan dışı güçlü korku, yılgı” olarak tanımlıyor. Psikoloji biliminin de benzer bir tanımlama yaptığını düşündüğümüzde, burada dikkat eken tanımlama “olağan dışı” oluşu. Yani insanların büyük bölümü uçak yolculuğundan korkmazken, bizim korkmamız fobiye işaret ediyor.

Çocukluk, yetişkinlik travmaları, uçuş korkusu olan ebeveynler uçuş korkusuna sebep olabileceği gibi, insanın uçmak için doğmamış olması, tonlarca ağırlığa sahip olan bir cismin uçmasının pek çok kişi tarafından fizik kurallarına aykırı bir durum olarak değerlendirilmesi de korkuyu oluşturuyor. Uçak yolculukların dünyanın en güvenli ulaşım metodu olması, her gün on binlerce uçuşun en ufak bir problemle karşılaşmadan tamamlanması, pilotların 30-40 yıllık meslek hayatları boyunca herhangi bir ciddi tehlike ile karşılaşmadan emekli oldukları gerçekleri de bu korkuyu yok etmiyor. 

Uçuş korkusuna fobi dediğimizde bu korkunun tetiklenebileceği farklı fobiler de olabilir. Yükseklik korkusu, daracık bir uçağın yaratacağı kapalı alan fobisi, havalimanı veya uçaktan kaynaklanabilecek kalabalık fobisi, hatta mide bulantısı, kusma fobisi de uçuş korkusuna sebep olabiliyor.

Uçuş korkusu ile nasıl başa çıkılır?

1.Terapistle görüşün

Uçuş korkunuz, uçakla seyahat edemeyeceğiniz kadar güçlü ise en doğru çözüm bir terapistle görüşmektir. Bu görüşmeler uçuş korkusunun ne zaman başladığını anlamak, tetikleyen faktörleri belirlemek, uçuş korkusunun sebeplerini analiz etmek en doğru çözüm. Uçakla yolculuk yapmanın avantajlarını yaşamak istiyorsanız konuyu ciddiye alın.

2.Fizik kanunlarını öğrenin

Uçakların uçmasını sağlayan temel fizik kurallarını öğrenmek, havada uçan binlerce tonluk bir cismin nasıl uçtuğunu rasyonel hale getirmemizi sağlar. Bunun bir mucize değil, açıklanabilir bir durum olduğunu anlamak, evimizde kullandığımız pek çok aletle, ya da otomobilimizle benzerlikler içerdiğini görmek bizi rahatlatır.

3.Uçuş korkunuzu yenmeyi deneyin

Uçuş korkumuz ne kadar uzun sürerse o kadar güçlenerek büyümeye devam edeceğini biliyoruz. Korkunun farkına vardığınızda uygun bir uçuşla bu korkunuzu yenmeyi deneyin. Havanın bulutsuz olduğu, rüzgârlı ve yağışlı olmayan bir günü seçerek orta uzunlukta bir yolculuk deneyimleyin. Çok kısa bir yolculuk, örneğin İstanbul-Ankara uçuşu, kalkış ve iniş süresinde daha fazla türbülansa maruz kalmamıza sebep olacağı için keyif almamızı zorlaştırabilir. Eğer sık seyahat etmek zorunda olan bir yolcu iseniz iki yolculuğun arasını açmamaya çalışın.

4.Seminerlere katılın

Pek çok havayolunun da sunabildiği uçuş korkusuyla başa çıkma programlarına katılın. Burada alacağımız bilgiler, yapacağımız saha ziyaretleri bu korkuyla başa çıkmayı kolaylaştırıyor. Katıldığınız programın imkânlarına bağlı olarak VR (sanal gerçeklik gözlükleri) kullanarak yapacağınız uçak yolculukları ayaklarınız yerdeyken tüm uçuş deneyimini güvenli olarak yaşamaya imkân verir. THY Uçuş Akademisi’nin de benzer bir programı olduğunu not düşelim.

Peki uçuş esnasında ne yapabilirim?

Eğer uçuş korkumuz, uçakla seyahat etmeye engel olacak düzeyde değilse işimiz kolay. Uçuş öncesinde ve uçuş esnasında yapabileceğimiz pek çok şey daha konforlu ve endişesiz bir uçuş yapmamızı sağlayacak.

Medya detoksu yapın

Uçak kazalarını analiz eden belgesellerden, uçaklarla ilgili olumsuz haberler içeren medyadan uzak durun. Özellikle yapacağınız uçuşun hemen öncesinde bu haberlere maruz kalmak gerilimi artırır. 

Uçakta koridor koltuğu seçin

Özellikle kapalı alan korkusundan kaynaklanabilecek endişeniz koridor koltuklarında daha az olacaktır. Cam kenarı koltuklar ise yükseklik korkusu ve kapalı alan korkusu olan yolcunun endişelerini tetiklemek için bire bir.

Havalimanına erken gidin

Son dakika koşuşturmaları, uçağa yetişme stresi, havalimanındaki kalabalıklar stresi artıracağı için sizi endişelere karşı daha hassas hale getirir. Bu stresi yaşamak yerine havalimanına erken giderek sürecin keyfini çıkarın. Kitapçılar, vergisiz satış mağazaları, havayollarının veya diğer kuruluşların özel salonları, inen-kalkan uçakları izleyebileceğiniz özel noktalar uçuş öncesini keyifli hale getirebilir. 

Uçuş ekibi ile sohbet edin

Uçağa binerken veya uçuş esnasında uçuş ekibiyle sohbet edin. Özellikle uçuş korkunuz olduğunuzu söylediğinizde, uçuş ekibinin uçuş boyunca sizinle mutlulukla ilgileneceğinize şahit olacaksınız. 

Kendinizi oyalayın

İster mobil cihazlarınızı, isterse uçuş eğlence sistemlerini kullanarak uçuşu daha keyifli hale getirin. Rahatlatıcı bir müzik, eğlenceli bir komedi dizisi, hızlı bir aksiyon filmi, sevenler için romantik komedi, odağınızı uçaktan, yolculuktan, içsel endişelerden uzaklaştırmayı sağlar. Uçuş endişesi olan yolcuların uçak motorlarında oluşan ses değişimlerine bile hassas olduğunu göz önüne aldığımızda bu sesleri duymamak etkili bir çözüm. Gürültü engelleyici özelliği olan kaliteli bir kulaklığa yatırım yapmak paranızın karşılığını almanızı sağlar. 

Sınırlı alkol tüketimi ve uyku ilacından faydalanın

Uçuş öncesinde veya uçuş esnasında alkol oranı yüksek olmayan bir kokteyl, ya da düşük alkollü bir içecek rahatlamaya imkân verir. Yüksek alkolü içecekleri yüksek miktarda tüketmekten kaçının. Alkol vücudun su ihtiyacını artıracağı rahatsızlık verici bir faktör haline gelebilir. Uzun uçuşlarda uyumak çok iyi bir alternatif. Uyumakta zorluk çekeceğinizi düşünüyorsanız, daha önceden deneyimlediğiniz uykuya yardımcı olan bir ilacı almaktan çekinmeyin. Uçuş güvenliğine zarar verecek kadar derin bir uykuya dalmadan rahatlamanın keyfini çıkarın. Uyandırılmak istemiyorsanız, uçuş ekibine ve diğer yolculara bunu belirtin.

Nefes egzersizleri yapın

Uçuş esnasında endişenizin arttığını hissettiğiniz durumlarda nefes egzersizleri yapın. Burnunuzdan aldığınız derin havayı 5-10 saniye tuttuktan sonra ağzınızdan verin. Bu işlemi rahatlayana kadar tekrarlayın. Başınızın döndüğünü hissederseniz ara verin. 

Fiziksel problemlerin farkında olun

Kabin içindeki oksijen azlığı rahatsızlıklara sebep verebilir. Dar koltuk araları, kan dolaşımı, varis problemleri, eklem ve kas ağrıları gibi rahatsızlara yol açabilir. Ayakkabılarınızı çıkarmak, bacak ve ayak egzersizleri yapmak, koridorda yürümek fiziksel olarak rahatlamanızı sağlayacağı için, koltukta oturduğunuz sürenin daha sorunsuz hale gelmesini sağlar.

Uçakların en güvenli araçları olduğunu unutmayalım. Uçak yolcuklarının olmadığı bir dünyanın ne kadar sıkıcı olacağı da açık. Bu keyiften kendimizi mahrum bırakmamak kolay.

Özdemir Asaf’la bitirelim;

“Kuşlar uçmak için doğmuş;
Kemiklerinin boş olmasından anlıyoruz.
Açık ve bilinen bir yönü yok insanların.
Onu biz yaratıyoruz.”